Beste Maurice, soms komt een werkmethode precies op het juiste moment je brein binnenvallen. Bij mij was dat afgelopen juni met LEGO Serious Play. Wat begon als nieuwsgierigheid naar een alternatieve workshopmethode, groeide uit tot een fascinatie voor hoe we complexe vraagstukken kunnen visualiseren en oplossen.
LEGO Serious Play draait om een wetenschappelijk onderbouwd principe: onze handen zijn slimmer dan ons hoofd. De methode is gebaseerd op constructionism, de leertheorie van Seymour Papert, en embodied cognition. Onderzoek toont aan dat wanneer we met onze handen bouwen, er directe verbindingen ontstaan tussen motorische bewegingen en cognitieve processen. Het brein simuleert letterlijk wat de handen doen, waardoor inzichten ontstaan die je met woorden alleen nooit zou bereiken.
Die ervaring bracht me aan het denken over de parallellen met AI in de bouw. Net zoals LEGO-steentjes ons helpen ideeën tastbaar te maken, helpen AI-tools ons data tastbaar te maken. Beide methodieken dwingen ons om onze aannames expliciet te maken en complexiteit beheersbaar te houden.
LEGO Serious Play draait om een wetenschappelijk onderbouwd principe: onze handen zijn slimmer dan ons hoofd
Van fysieke naar digitale bouwstenen
In een LEGO Serious Play-sessie begin je altijd met een simpele vraag: "Bouw een model van..." Het model evolueert naarmate je begrip groeit. Precies hetzelfde gebeurt met generatieve AI in de bouw.
Neem ALICE Technologies. Dit platform kan, op basis van een 3D-model en randvoorwaarden, miljoenen bouwscenario's doorrekenen. Het optimaliseert niet alleen op constructieve veiligheid, maar ook op kosten, bouwtijd en duurzaamheid. De constructeur wordt hierdoor geen rekenaar meer, maar een strateeg die de best mogelijke weg naar het einddoel uitstippelt.
OpenSpace biedt een ander voorbeeld. Met een 360-graden camera op de helm creëer je een digitale tweeling van de bouwplaats. AI vergelijkt deze realiteit continu met het BIM-model en signaleert direct afwijkingen. Foresight gebruikt AI om Primavera P6 en Microsoft Project te verbeteren, met real-time risico-inzichten en voorspellingen van vertragingen.
Net zoals LEGO-steentjes ons dwingen om onze ideeën te concretiseren, dwingen AI-algoritmes ons om onze aannames te expliciteren. Elke parameter die we instellen is een bewuste keuze die we moeten verantwoorden.
Nieuwe gereedschappen, nieuwe samenwerking
Je stelde in je column de vraag: "En wie draait de kraan dan weer dicht, en met welk gereedschap?" Je enthousiasme voor deze nieuwe werkelijkheid is aanstekelijk. Het antwoord ligt inderdaad in de combinatie van menselijke expertise en digitale intelligentie.
AI-platforms worden de centrale hub waar alle projectdata samenkomt. De communicatie tussen opdrachtgever, constructeur, architect en bouwer wordt hierdoor niet alleen sneller, maar ook transparanter. Discussies worden gevoerd op basis van feiten in plaats van aannames.
In een LEGO Serious Play-sessie ontstaat er altijd een moment waarop individuele modellen worden samengevoegd tot een gezamenlijk landschap. Plotseling zie je verbanden die je eerder niet zag. Hetzelfde gebeurt wanneer we AI-tools inzetten voor samenwerking. Net zoals LEGO-steentjes een gemeenschappelijke taal creëren tussen verschillende disciplines, creëren AI-tools een gemeenschappelijke basis van waaruit we kunnen bouwen.
Van controle naar vertrouwen
Je hebt gelijk dat we nieuwe vaardigheden moeten ontwikkelen om onze verantwoordelijkheid te kunnen blijven nemen. En ja, AI heeft wel degelijk black box-kenmerken - net zoals de steeds geavanceerdere analysesoftware die constructeurs gebruiken. Het is moeilijk om te zien wat er binnen in de AI gebeurt.
Het gaat er daarom om hoe we daar op een goede manier mee omgaan: door de verificatie en validatie die je zo helder beschrijft. Net zoals we in LEGO Serious Play leren vertrouwen op het proces, moeten we leren vertrouwen op AI-algoritmes – niet blind, maar geïnformeerd. AI-tools kunnen ons helpen bij het continu toetsen van onze aannames aan de realiteit. Dit is geen vervanging van menselijke controle, maar een versterking, een verrijking ervan. Het is een onvermoeibaar tweede paar ogen dat de constructeur helpt zijn verantwoordelijkheid te nemen.
De toekomst bouwen
Je concludeert terecht dat de bouwsector voor een fundamentele verschuiving staat. Net zoals LEGO Serious Play ons leert dat de beste oplossingen ontstaan wanneer we onze handen en ons hoofd laten samenwerken, zo leren AI-tools ons dat de beste gebouwen ontstaan wanneer mens en machine samenwerken.
De uitdaging is inderdaad niet om deze ontwikkeling tegen te houden, maar om haar te omarmen. Om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen en onze verantwoordelijkheid te blijven nemen. De kraan moet inderdaad dicht, en we hebben nu de gereedschappen van onze tijd om dat te doen.
Met LEGO-steentjes in onze ene hand en AI-algoritmes in de andere kunnen we niet alleen veiligere, maar ook betere, duurzamere en mooiere gebouwen maken. De digitale bouwdoos staat klaar. Het is tijd om te gaan bouwen.
Sinds Cement 2025/2 nemen Rico Zweers en Maurice Hermens de column voor hun rekening . Ze zoeken daarbij nadrukkelijk de interactie op. In deze column reageert Zweers op de tweede column van Maurice, uit afgelopen Cement.
Rico Zweers is (concept)ontwikkelaar bij De Mannen van Schuim / Miss Clark en werkt aan binnenstedelijke ontwikkelingen in Nederland, waaronder de Haagse Binckhorst, de Merwe4Haven in Rotterdam en Sluisbuurt Amsterdam. Zweers heeft een brede blik op de (vastgoed)wereld en kijkt over disciplines en werkvelden heen. Hij legt verbanden die anderen niet zien en geeft een verfrissende kijk op ons vakgebied.
Maurice Hermens is constructeur bij Royal HaskoningDHV en werkt aan complexe constructieve uitdagingen in ontwerpprojecten en aan specialistische onderzoeken, gebruikmakend van geavanceerde analysemethoden en simulaties. Projecten waar Hermens bij betrokken was, zijn Tree House, de Markthal en De Karel Doorman in Rotterdam. De combinatie van onderzoek met ontwerp zorgt ervoor dat nieuwe ontwikkelingen, technieken en innovaties in projecten in te passen zijn, met betere gebouwen tot gevolg.
De columns van Hermens en Zweers worden op persoonlijke titel geschreven. Hermens neemt het voortouw vanuit zijn perspectief als constructeur en Zweers reageert vanuit zijn rol als conceptontwikkelaar. Thema’s die langskomen gaan over de meerwaarde van de constructeur, scherper opereren en meer samenwerken. Zweers zal hierop zijn perspectief schetsen, relaties met andere vakgebieden zoeken en zijn voorliefde voor gebouwen met zichtbare constructies delen.
Reacties