De lijst met incidenten op het ge- bied van constructieve veiligheid in de bouw is groot. Soms gaat het mis in de bouwfase, bijvoorbeeld bij Eindhoven Airport (foto 1), maar vaak ook in de gebruiks- fase. Denk aan de voetbalstadions van AZ of NEC, de gedeeltelijke instorting van het dak van een IKEA-vestiging en een losgeko- men borstweringselement dat op het dak van een winkelcentrum viel in Roosendaal (foto 2). (Dit laatste incident is gedetailleerd beschreven in het Cement-artikel 'Spleet- corrosie' prefab-betonconstructies' uit maart 2023.) Hoewel deze incidenten niet hebben geleid tot doden [1], hebben ze wel sociale en economische gevolgen voor zowel de gebouwgebruikers als -eigenaren. Om meer inzicht te krijgen in de huidige situatie, zijn voor het afstudeeronderzoek interviews afgenomen met gebouwbeheerders en is een enquête rondgestuurd binnen de sector. Hieruit kwam naar voren dat huidige me- thoden, zoals NEN 2767 [2], tekortschieten in het garanderen van constructieve veilig - heid voor bestaande gebouwen. Het gebrek aan inzicht in de huidige staat van construc- ties leidt gelukkig nog zelden tot dodelijke slachtoffers, al is het wachten tot het een keer misgaat, kijkende naar de hoeveelheid incidenten (afgelopen 20 jaar minstens 60 ernstige constructieve problemen in de ge- bruiksfase van een gebouw [3]). Naast con - structieve risico's worden door de geïnter- viewden ook onnodig hoge onderhouds- en reparatiekosten genoemd. Met het oog op de toekomst is de verwachting dat deze risico's eerder toenemen dan afnemen. Dit onder Herbeoordeling bestaande CC2- gebouwen In de afgelopen jaren hebben zich meerdere incidenten voorgedaan met betrekking tot de constructieve veiligheid van gebouwen. De instorting van een deel van het dak van het AZ-stadion was voor de Onderzoeksraad voor Veiligheid aanleiding om een verplichte APK-keuring in te stellen voor de constructieve veiligheid van grote publieke gebouwen uit gevolgklasse CC3. Maar hoe zit het met de constructieve veiligheid van CC2-gebouwen? In een afstudeeronderzoek is een nieuwe herbeoordelingsmethode ontwikkeld voor deze categorie. Afstudeeronderzoek naar beoordelingsmethode voor constructieve veiligheid bestaande CC2-gebouwen 20? CEMENT 2 2024 IR. MENNO WEIJERMasterstudent TU Delft / Nebest 1) ING. WOUTER VAN DEN BERG Specialist duurzaamheid en innovatieNebest 1) Menno Weijer werkt sinds 1 maart 2024 als constructeur bij Sweco auteurs 1 Ingestorte parkeergarage Eindhoven Airport 2 Gefaald borstweringselement op dak winkelcentrum Roosendaal 1 meer vanwege het veranderende klimaat, wat kan leiden tot (lokaal) meer neerslag, hogere windbelastingen en wellicht ook fe- nomenen als windhozen [4]. Bovendien zijn er veranderingen in de bebouwde omgeving. Denk hierbij aan de behoefte om gebouwen langer mee te laten gaan dan de oorspron - kelijk beoogde ontwerplevensduur. Dit alles leidt tot steeds groter wordende risico's voor gebouwbeheerders. Overheidsbeleid en NTA 8790 Gemeenten en gebouweigenaren zijn ver- antwoordelijk voor naleving van bouwregel - geving. Daarmee dragen ze ook verantwoor- delijkheid ten aanzien van de zorgplicht voor bestaande gebouwen. Voor enkele construc- tieonderdelen bestaan er tevens specifieke onderzoeksplichten, zoals voor breedplaat- vloeren en galerijvloeren. Voor spleetcorro- sie [5]), funderingsgerelateerde problemen, maar bijvoorbeeld ook balkonvloeren [6] en metselwerkgevels is dit echter nog niet het geval. Naar aanleiding van de gedeeltelijke instorting van het dak van het AZ-stadion heeft de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) onderzoek gedaan naar construc- 2 CEMENT 2 2024 ?21 Fase 1: V oo rraad C C2- ge bou w en Fase 2: C on st ru ctie ve oo rzak en voo r fale n Fase 3: B est aan de her beo ord elin gsme th od en Fase 4: O ntw ikkelin g me th od e Fase 5: Valid atie en evalu atie tieve veiligheid in de gebruiksfase. Hieruit bleek onder andere dat gemeentes alleen onderzoek doen naar naleving van de zorg - plicht als er signalen zijn dat een gebouw niet voldoet aan de bouwregelgeving [3]. De overheid voert dus vooral een incidentge- dreven beleid. De OVV concludeerde dat periodieke aandacht voor constructieve veiligheid in de bouw- en gebruiksfase van gebouwen onvol - doende is geborgd [3]. Dit was reden voor de OVV om aan te bevelen periodiek onderzoek naar de constructieve veiligheid voor grote publieke gebouwen in gevolgklasse CC3 ver- plicht te stellen. De minister heeft deze aan - beveling overgenomen en opdracht gegeven tot de ontwikkeling van NTA 8790 [7]. Deze NTA biedt een methode voor de periodieke beoordeling van de genoemde gebouwen en faciliteert een eerste stap naar een minder incidentgedreven aanpak van de overheid. Deze NTA is in oktober 2023 gepubliceerd (zie ook nen.nl). Aanleiding onderzoek Logischerwijs volgt NTA 8790 een risicoge- stuurde aanpak, waarbij de focus ligt op CC3-gebouwen. Maar is het terecht om CC2- gebouwen uit te sluiten, met een exponen- tieel hoger aantal incidenten in vergelijking met CC3-gebouwen en veelal particuliere opdrachtgevers? Dat terwijl andere beoor- delingsmethoden eveneens tekort schieten voor CC2-gebouwen, zo blijkt uit de inter- views. Bovendien zijn in de NTA 8790 bij het bepalen van de risico's alleen mogelijke dodelijke slachtoffers beschouwd. Dit alles was aanleiding voor een afstu - deeronderzoek, met als doel het ontwikkelen van een effectieve en efficiënte methode om bestaande CC2-gebouwen te beoordelen op constructieve veiligheid, om constructieve faalincidenten te voorkomen. Daarbij zijn meerdere gevolgen meegenomen. Dit kan (toekomstige) risico's voor gebouwbeheerders beperken. Aanpak onderzoek Om het doel van het onderzoek te kunnen bereiken, is het onderverdeeld in vijf fasen (fig. 3). Fase 1? Het eerste deel van het onderzoek, fase 1, bestond uit een studie naar gebouw - typen binnen CC2 en de huidige gebouwen - voorraad in Nederland. Hierdoor kon de methode worden afgestemd op de kenmer- ken van de meest voorkomende gebouwen binnen CC2. Daarnaast zijn de resultaten 3 Fasen onderzoek 4 Geselecteerde gebouwtypen voor ontwikkeling methode NTA 8790 geldt alleen voor CC3-gebouwen en bij het bepalen van de risico's zijn alleen mo- gelijke dodelijke slachtoffers meegenomen 3 4 22? CEMENT 2 2024 Analyse constructieve faalm echani smen Hypothe tisch e lijst ve elvoo rk ome nde incidenten Valid ati e v ia exper ts en li teratu ur De?niti eve l ijs t vee lvoo rkom ende incidenten Belan grijke punten beoordel ing meegenomen bij de selectie van casussen voor de validatie en evaluatie van de methode (zie fase 5). Ook is beoordeeld welke gebouwtypen gevoeliger zijn voor constructieve faalmecha - nismen, op basis van input uit fase twee. Dit heeft geleid tot een afbakening van gebouw - typen met de meest voorkomende en kriti - sche gebouwen (fig. 4), en daarmee tot een effectieve en efficiënte toepassing van de herbeoordelingsmethode. Fase 2? In fase 2 is een database met circa 400 faalincidenten onderzocht om een lijst met veelvoorkomende incidenten te genere- ren. De gebruikte database is ontwikkeld in de studie van Terwel [1] en aangevuld in de master thesis van Develi [8]. Het proces uit figuur 5 is gebruikt om de database te verrij- ken een definitieve incidentenlijst op te stel - len. De lijst met veelvoorkomende inciden - ten kan als handvat worden meegenomen tijdens een herbeoordeling. Hoewel de lijst is gevalideerd door experts en aan de hand van literatuur, zal deze met het oog op de toekomst altijd aan verandering onderhevig blijven. De lijst, die is weergegeven in de thesis [9], helpt welis- waar in het detecteren van faalmechanismen, maar moet niet als enige middel worden beschouwd. Fase 3? Als laatste voorbereiding op de ont- wikkeling van de methode, zijn in fase 3 bestaande herbeoordelingsmethoden onder- zocht. Een selectie van tien beoordelingsme- thoden is beschouwd met als doel zoveel mogelijk relevante informatie mee te kun - nen nemen in de ontwikkeling en eventueel ontbrekende factoren te kunnen identifice- ren. Enkele van de geanalyseerde methoden zijn: NTA 8790, VDI 6200, objectrisicoanalyse Rijkswaterstaat, CROW-CUR Aanbeveling 124 en NEN 2767. De geselecteerde methoden zijn geanalyseerd op de criteria: effectiviteit, efficiëntie en betrouwbaarheid. Er is onder meer gekeken naar de kwalificaties van de beoordelaar, de structuur van beoordeling en risicoanalyse, werken van grof naar fijn, het aantal risico's dat wordt geïdentificeerd, kritische factoren en kwaliteitscontrole. Uit de analyse bleek dat er voor elk aspect wel een methode is die goed scoort, maar niet één methode die goed scoort over het me- rendeel van de aspecten. Daarnaast bleek dat bij nagenoeg geen van de methoden iets werd vermeld over kritische factoren en kwaliteitscontrole. Fase 4? Fase 4 betreft de daadwerkelijke ont- wikkeling van de herbeoordelingsmethode, tevens het eindproduct van de studie. De resultaten van de eerste drie fases dienen hierbij als input. Uiteindelijk waren de resultaten van fase 3, waarin bestaande herbeoordelings- methoden zijn onderzocht, de voornaamste input voor de ontwikkeling van de nieuwe methode en niet de afgebakende gebouw- typen. Dit suggereert dat de ontwikkelde methode mogelijk ook toepasbaar is voor gebouwen buiten de bovengenoemde selec- tie en CC2 in het algemeen. Gevolgklassen zeggen namelijk alleen iets over de mogelij- ke gevolgen in geval van falen. De bovenge- noemde gebouwtypen vormen echter het uitgangspunt van de studie. De toepasbaar- heid op andere gebouwtypen zal verder moeten worden onderzocht. Tot slot is in deze fase de ontwikkelde methode vergeleken met de bestaande her- beoordelingsmethoden op de criteria effec - tiviteit, efficiëntie en betrouwbaarheid. Fase 5? In de laatste fase is de ontwikkelde methode gevalideerd via twee casussen. 5 Opzet opstellen lijst incidenten AFSTUDEERONDERZOEK Dit artikel is gebaseerd op de afstudeer- studie 'Assessment of consequence class two (CC2) buildings', die Menno Weijer uitvoerde aan de TU Delft, faculteit Civil Engineering & Geosciences, in samen- werking met Nebest. Weijer werd voor zijn onderzoek begeleid door dr.ir. K.C. Terwel, ir. A.C.B. Schuurman, prof.dr.ir. G.L.L.M.E. Reniers (allen TU Delft) en ing. W.H.J. van den Berg (Nebest).. 5 CEMENT 2 2024 ?23 Prepar atie Bu reau stu die ORA s ta p 1 Nie t g e de te cte erde g evaren , v is ue el de te cte e rb aa r Ge dete cte erde g e varen , v is ue el de te cte e rb aa r Ge dete cte erde g e vare n, nie t v is ue el de te cte e rba ar Nie t g e de te cte erde g evaren , nie t v is ue el de te cte e rba ar Dete cti esc ore : 1 -2 Dete cti esc ore : 3 -4 Visue le in sp ectie ORA s ta p 2 Nie t g e de te cte erde g evaren Ge dete cte erde g e varen Vold oen d e in fo rm atie ? Nee Vold oen d e In fo rm atie ? Nee Ja Is b eoord eling v o ld oen de? N ee Se lecti e v erv olg a ctie s/ m aat re ge len ORA s ta p 3 A dditi on ele a cti es n odig Maatr ege le n n odig U itv oere n a dd itio nele actie s ORA s tap 4 M aa tr e ge le n no dig Geen m aatr ege le n no dig Maatre ge len aa nbe ve le n Ja Rap portere n Kwalit eit s con trole Kw alit eit s to ets N ie t co rrecte b eo o rd elin g Co rre cte beo ord elin g (Pe riod ieke ) a ctie s b en odigd? N ee G eb ouw ar ch ief Ja Ad vie s (p eriod ieke) actie s Info rm atie /actie An aly se C ate go ris erin g uit ko ms te n an aly se Ke uze m om en t Legend a Fase 1 Fas e 2 Fas e 3 ORA = O bje ct R isi co a na ly se 6 6 Beoordelingsproces 24? CEMENT 2 2024 Risicocategorieën Er zijn casussen geselecteerd waarvan al een beoordeling aan wezig was, zodat de methode hiermee kan worden vergeleken. Hierbij is eerst de ontwikkelde methode toegepast om beïnvloeding van de aanwezige beoordeling te voorkomen. Daarnaast is ervoor gezorgd dat er sprake is van verschillende typen faal - mechanismen (degradatiemechanismen, ontwerp- en constructiefouten) en dat er een verschil in gebouwtypologie is tussen de twee casussen. Na het uitvoeren van de herbeoor- delingsmethode zijn de resultaten besproken met de betrokken adviseurs en vergeleken met uitkomsten uit de eerdere beoordeling. Ontwikkelde methode Het eindproduct van de studie is zoals gezegd een herbeoordelingsmethode voor de con - structieve veiligheid van bestaande CC2-ge - bouwen. Allereerst wordt het ontwikkelde beoordelingsproces besproken, daarna de risicokwantificatie en benodigde kwalificaties. Beoordelingsproces? Belangrijk onderdeel van de nieuwe methode is het beoordelings- proces. Dat bestaat uit een initiële herbe- oordeling, aangevuld met een mogelijke aan beveling van periodieke acties om de constructieve veiligheid te blijven garan - deren. De initiële beoordeling moet plaats- vinden op een abstract niveau via gebouw - componenten. Indien nodig, moet het gedetailleerde elementniveau of zelfs het detailniveau worden beschouwd. Het hele beoordelingsproces is weer- gegeven in figuur 6. De groene cellen bestaan uit acties of stappen die worden uitgevoerd om informatie te verzamelen. Deze worden soms opgevolgd door analysestappen (aan - gegeven met geel). In deze analyses worden de risico's die in beeld zijn gekwantificeerd of bijgesteld aan de hand van nieuw verkre- gen informatie. De stappen waarin deze risi - cobeoordeling plaatsvindt, worden aange- duid als objectrisicoanalyse (ORA). Uit deze analysestappen volgen altijd verschillende uitkomsten, die gecategoriseerd zijn in de blauwe cellen. Door de uitkomsten van de verschillende analyses te categoriseren, kan voor elke categorie de juiste vervolgstap worden genomen. Tot slot zijn er nog een aantal keuzemomenten opgenomen in het proces (aangegeven met rode driehoeken). Het beoordelingsproces bestaat uit drie fases. De eerste fase wordt gezien als het minimum aan acties dat moet worden uitgevoerd om een gebouw te kunnen beoor- delen op constructieve veiligheid. Wat het proces hier aangeeft, is dat er altijd niet- gedetecteerde risico's binnen een object zul - len blijven bestaan. Via een keuzemoment na de eerste fase moet worden gekeken of deze risico's voldoende zijn ondervangen door afdoende informatie te verzamelen en de juiste diep- gang aan beoordeling te kiezen. Indien dit het geval is, moeten de restrisico's worden geaccepteerd. De beoordeling wordt gezien als voldoende indien alle risico's als accepta - bel zijn gekwantificeerd, of indien meer in - formatie niet leidt tot een beperking van het risico en maatregelen zijn voorgeschreven om het risico te ondervangen. Voor de accep- tabele risico's hoeft de tweede fase van de herbeoordeling niet te worden doorlopen. Alle andere risico's moeten wel worden meegenomen in deze iteratieve fase 2, die van grof naar steeds fijner gaat. Indien de beoordeling als voldoende is beschouwd, kan de laatste fase van de be- oordeling worden uitgevoerd. Hierin moet een rapport worden opgesteld, dat moet worden nagekeken door een persoon die niet eerder betrokken is geweest bij de 7 Gedurende het beoordelings- proces moeten meerdere object- risicoanalyses worden uitgevoerd 7 Risiconiveaus 8 Risicokwantificatie 8 CEMENT 2 2024 ?25 Kanskwanti?catie beoordeling. Indien alles correct is bevon- den en voldoet aan de beschreven kwalifica - ties, moet worden besloten of periodieke acties noodzakelijk zijn. Risicokwantificatie? Zoals hierboven be- schreven, moeten er meerdere objectrisico- analyses worden uitgevoerd gedurende het beoordelingsproces. De risico's zijn gekwan - tificeerd via kans × gevolg. Dit ten behoeve van een duidelijke prioritering van risico's, die niet wordt beïnvloed door te veel facto- ren. Beide aspecten, kans en gevolg, worden gescoord op een vijfpuntsschaal. De risico's zijn gecategoriseerd via drie niveaus: accep- tabel (groen), ongewenst (oranje) en onac- ceptabel (rood) (fig. 7). Voor beide onderdelen worden hand - vatten geboden in de kwantificatie. Voor de kans is dit een tijdsinterval die kan gelden voor tijd tot falen bij degradatie en een ge- middeld interval in andere gevallen (fig. 9). Voor het gevolg zijn de zogenoemde AMS?P- categorieën gebruikt. Deze categorieën staan voor: availability, maintenance, safety, economics en politics. In de thesis is deze kwantificatie verder uitgediept [9]. Elk risico moet ook worden gescoord op de mate waarin het detecteerbaar is. Deze score loopt van 1 (makkelijk visueel detec- teerbaar) tot 4 (niet detecteerbaar). Deze detectiefilter helpt om de uitkomsten te categoriseren na de eerste stap in de ORA en in het selecteren van passende vervolgacties of maatregelen indien de beoordeling als onvoldoende wordt beschouwd. Kwalificaties? Voor verschillende acties bij de initiële beoordeling of voor de aanbevolen periodieke acties is een aantal kwalificaties vereist. Er is onderscheid gemaakt in kwali - ficaties voor verschillende taken om de methode efficiënt te houden. Dit onderscheid is gemaakt in vier niveaus waarin werkerva -ring een belangrijke rol speelt. De kwalifica - ties zijn uitgelegd in de thesis [9]. Validatie Zoals eerder beschreven, is ter validatie de ontwikkelde herbeoordelingsmethode toe- gepast op twee casussen waarvoor al een beoordeling beschikbaar is. In de selectie is de gebouwtypestudie gebruikt om tot twee representatieve casussen te komen. Belang - rijk in de selectie was ten eerste het feit dat er verschillende faalmechanismen (degrada - tie, constructie en ontwerpfouten) aanwezig waren. Met deze aanpak kon worden ge- toetst of met de methoden de verschillende typen faalmechanismen zijn te detecteren en analyseren. Ten tweede was het belang - rijk dat de methode zowel werkt voor wo- ning- als utiliteitsbouw. De eerste casus be- trof woningbouw, waarbij een gebouw werd geselecteerd uit de periode waarin dit type gebouwen het meest werd gebouwd (1965 ? 1985 en 1985 ? 2005 [10]). Voor de tweede casus werd gezocht naar een gebouw met utiliteitsfunctie. Voor deze casus is een pas opgeleverd hybride gebouwtype geselec- teerd, bestaande uit appartementen, een parkeergarage en commerciële activiteit. Na de selectie van de casussen is volgens het stroomschema (fig. 6) begonnen met de intake van de klant en het bestuderen van tekeningen. In deze fase bleek dat er voor het oudere appartementengebouw niet veel gegevens aanwezig waren. Wel bleek dat er in een zustercomplex al stukken van de façade waren losgekomen en dat het ge- bouw in een periode is gerealiseerd waar mogelijk chloriden werden ingemengd in het beton. Voor het nieuwere complex was de beschikbare informatie wel afdoende. Daarna is een visuele inspectie uitge- voerd op de twee casussen. Hieruit kwamen zaken naar voren zoals scheuren in het be- VERSCHIL MET NTA 8790 De nieuw ontwikkelde methode heeft enkele verschillen in verge- lijking met de geanalyseerde bestaande beoordelingsmetho- den. Ter toelichting wordt een ver- gelijking met de NTA 8790 bespro- ken. Het grootste verschil is de structuur van de beoordeling. In de NTA wordt meer ruimte gelaten voor interpretatie, terwijl de ont - wikkelde methode de beoorde- laar(s) veel meer bij de hand neemt; de manier van beoordelen is strak gereguleerd. Dit komt ook terug in de risicoanalyses. Tussen de twee methodes is een groot verschil met betrekking tot de gevolgkwantificatie van het risico. Waar NTA 8790 alleen mogelijke dodelijke slachtoffers meeneemt, worden binnen de ontwikkelde methode de mogelijke gevolgen voor beschikbaarheid, onderhoud, veiligheid, economie en politiek meegenomen. Tot slot is er in de ontwikkelde methode ook specifiek gedefini- eerd dat een persoon die niet heeft deelgenomen aan de beoor- deling, de beoordeling moet con- troleren. Er worden binnen de methode ook handvatten gebo- den voor deze controle. Er moet worden opgemerkt dat er in de thesis een vergelijking is gemaakt met de voorlopige versie van NTA 8790. De definitieve ver- sie van NTA 8790 was namelijk nog niet beschikbaar tijdens de studie. Het kan dus zijn dat verschillen niet meer zijn terug te vinden in de definitieve versie. Daarnaast zijn er via NTA 8790 pas enkele beoorde- lingen uitgevoerd op bestaande gebouwen. 9 Kanskwantificatie 9 26? CEMENT 2 2024 ton, gecorrodeerde connecties van borstwe- ringselementen, niet doorgetrokken dilata - ties en scheuren in façade-elementen die al waren bezweken in het zustercomplex. Na beide fasen zijn de risico's bepaald. In enkele gevallen moest de tweede fase van het stroomschema worden doorlopen. Na de beoordeling met de nieuwe methode, is deze vergeleken met de beoordeling die al beschikbaar was. In de vergelijking kwam onder meer naar voren dat de nieuwe me- thode minder risico's detecteert. Vooral de meer significantie risico's worden meegeno- men in fase 2 van de beoordeling. Verder geldt dat de acceptabele risico's in een eer- der stadium worden losgelaten. De nieuwe methode focust dus meer op de meer signi - ficante risico's en neemt alleen de onge- wenste en onacceptabele risico's mee in de meer gedetailleerde stappen. Daarentegen kwam ook naar voren dat de methode vrij tijdsintensief was, door de uitgebreide risi - co-analyses die op meerdere momenten binnen de beoordeling moesten worden uitgevoerd. Daarom zijn aan de gevolgkant van het risico alleen de categorieën die maatgevend waren tijdens de validatie (AMS?P) meegenomen in de ontwikkelde methode. Er is ook een aantal verborgen gebre- ken in gebouwen die niet kunnen worden gedetecteerd via deze methode. Dit zijn ge- breken die alleen kunnen worden opge- spoord via een uitgebreide bureaustudie waar elk element en elke tekening wordt doorgenomen. Deze gebreken zijn wel mee- genomen via de niet visueel detecteerbare risico's; voor deze risico's wordt erkend dat sommige restrisico's niet kunnen worden gedetecteerd. Andere punten die naar voren komen in de vergelijking met de aanwezige beoordeling zijn te vinden in [9]. De validatie via de casussen laat zien dat de methode zowel degradatiemechanis- men als ontwerp- en constructiefouten kan detecteren. Daarmee faciliteert de methode een efficiënte en effectieve aanpak tot het identificeren van problemen. Indien beno- digd ondersteunt de methode de uitvoering van meerdere iteraties tot de oorzaak van het probleem kan worden achterhaald. De praktijk De ontwikkelde herbeoordelingsmethode maakt een effectieve en efficiënte beoorde- ling mogelijk van bestaande CC2-gebouwen op het gebied van constructieve veiligheid. Hoewel de uitgebreide risicoanalyses veel tijd kosten, is het beoordelingsproces geopti - maliseerd om alleen de meest problemati - sche aspecten mee te nemen. De beoorde- ling zelf is geoptimaliseerd via specifieke acties voor verschillende analyse-uitkom - sten. Dit is terug te zien in de schematise- ring van het beoordelingsproces in figuur 6, waar de blauwe uitkomstcategorieën volgen op de analysestappen. Het tijdsaspect kwam ook naar boven gedurende de vergelijking van de ontwikkel - de methode met bestaande herbeoorde- lingsmethoden via de criteria betrouw - baarheid, effectiviteit en efficiëntie. De ontwikkelde methode laat meer potentie zien voor de criteria betrouwbaarheid en effectiviteit. De efficiëntie is vergelijkbaar met andere onderzochte methoden. De methode kan de meeste van de bestudeerde faalmechanismen detecteren. Door de lijst met veelvoorkomende oorza - ken en enkele opgestelde algemene aan - dachtspunten zullen de meeste gebreken worden gedetecteerd. Echter, niet alle ge- breken kunnen worden gedetecteerd; er zijn altijd verborgen gebreken. Beoordelaars worden via de methode wel gewaarschuwd voor deze beperking. De focus van deze studie was op het ontwikkelen van een herbeoordelingsproces voor bestaande CC2-gebouwen en niet een kant-en-klare methode gereed voor toepas- sing. In de validatie is vooral de werking van het stroomschema en de risicoanalyses on - derzocht op de criteria betrouwbaarheid, effectiviteit en efficiëntie. Dit is getest via de twee eerder beschreven gebouwtypen. De methode moet in zijn geheel nog verder worden gevalideerd met meerdere gebouwtypen voordat deze grootschalig kan worden toegepast. Daarnaast is verdere af - stemming nodig voor gebruik in de praktijk. Er valt ook te denken aan de verdere digita - lisering van de beoordeling via een tool. Via deze tool kan de methode worden verbeterd op het tijdsaspect. Ter validatie is de ontwikkelde herbeoorde- lingsmethode toegepast op twee casussen LITERATUUR 1?Terwel, K., Structural safety: Study into critical factors in the design and construction process. PhD thesis, TU Delft, 2014. 2?NEN 2767-serie - Conditiemeting gebouwde omgeving. 3?Verborgen gebreken? Lessen uit de instorting van het dak van het AZ-stadion. Onderzoeksraad voor Veiligheid, 2020. 4?NTA Constructieve veiligheid publieke gebouwen, Bureaustudie 3 - Inventarisatie risicovolle constructie- onderdelen, 25 maart 2022. 5?Kapteijn-Van Hennik, P., 'Spleetcorrosie' prefab- betonconstructies, Cement 2023/2. 6?Berg, W. van den, Poelert, M., Ostaden, B. van, 10 jaar na instorten galerijvloer Antillenflat. Cement 2021/5. 7?NTA 8790:2023 - Periodieke beoordeling betrouwbaarheid van constructieve veiligheid van bestaande bouwwerken. 8?Develi, A., Identifying Structural Hazards in Building Construction Projects: A research into structural failure databases and risk assessments. TU Delft, 2020. 9?Weijer, M., Assessment of consequence class two (CC2) buildings. Master thesis, TU Delft, 2023. 10?42 procent van alle woningen is een rijtjeshuis. Centraal Bureau voor de Statistiek, 2022. CEMENT 2 2024 ?27