De Afsluitdijk doet al meer dan 90 jaar dienst als waterkering en heeft een belangrijke taak om het achterland te beschermen tegen overstromingen. Maar dit iconische waterbouwkundige project is niet 'slechts' een stormvloedkerende dam. De versterking en vernieuwing omvat dan ook vele uiteenlopende en interessante onderdelen. Rijkswaterstaat heeft daarbij veel aandacht besteed aan de cultuurhistorische waarde, waardoor een samenspel is ontstaan tussen respect voor het oude en de noodzakelijke vernieuwing. De uitstraling van spectaculaire eenvoud is hierdoor zelfs versterkt.

De Afsluitdijk is rond 1930 aangelegd op basis van de toen bekende inzichten met betrekking tot zeespiegelstijging en mogelijke stormvloeden (zie ook artikel ‘Afsluitdijk: 400 jaar geschiedenis’, elders in deze special). De Staatscommissie onder leiding van Hendrik Lorentz ging uit van een stormvloedpeil van NAP +3,5 m en een significante golfhoogte Hs van 2,5 m. Tegenwoordig zijn er vernieuwde inzichten in waterveiligheid. Nu wordt er op basis van het Hydra-NL model uitgegaan van een stormvloedpeil van NAP +5,5 m met een kans van optreden van eens in de 10.000 jaar. De significante golfhoogte Hs is 4 m. Behalve de toename in hoogte, is een nieuw criterium geïntroduceerd: het maximale overslagdebiet van 10 liter per seconde per strekkende meter (l/s/m) (tabel 1).

Door deze hogere waterstanden en golven moet niet alleen de dijk worden versterkt, er ontstaat ook een nieuw probleem met het afvoeren van het water uit het IJsselmeer. De periodes waarin het spuien van water vanuit het IJsselmeer naar de Waddenzee mogelijk is – nodig om het waterpeil op het IJsselmeer te handhaven – worden namelijk korter. Dit is uitgelegd in figuur 3. De groene lijn geeft de waterstanden aan bij eb en vloed aan de Waddenzeezijde en de grijze lijn het peil op het IJsselmeer. Het groen gearceerde deel geeft aan wanneer het peil op het IJsselmeer hoger is dan in de Waddenzee en laat dus het venster zien waarin kan worden gespuid. Als de waterstanden in de Waddenzee stijgen (rode lijn) wordt dit venster kleiner. De hoeveelheid water die moet worden gespuid neemt echter niet af; er zal dus in kortere tijd meer moeten worden gespuid.

Kortgezegd heeft dat geleid tot de volgende uitvraag van Rijkswaterstaat (RWS) aan de markt:

• het verhogen en versterken van de dijk;
• het toevoegen van pompcapaciteit om het verkleinde spuivenster in de toekomst te compenseren.