De Afsluitdijk, die het IJsselmeer scheidt van de Waddenzee, beschermt ons al ruim 90 jaar tegen de kracht van het water. Dit staaltje ingenieursvernuft kent een lange en indrukwekkende ontstaansgeschiedenis.

De Zuiderzeewerken, het geheel van de projecten waarmee de Zuiderzee werd afgesloten en ingepolderd en met de Afsluitdijk als iconisch onderdeel, hebben een ongekend grote invloed gehad op de cultuurhistorie van Nederland. Geen enkel mondiaal project heeft relatief gezien zo'n grote impact gehad op een land als de Zuiderzeewerken. Dat de Afsluitdijk wordt gezien als hét huzarenstuk van de Zuiderzeewerken is niet zo vreemd. Niet alleen zette de aanleg Nederland op de waterbouwkundige wereldkaart, ook de impact op geografie, waterhuishouding, waterveiligheid, weginfrastructuur, militaire infrastructuur, economie, levenswijze rondom en op de eilanden in de Zuiderzee en vooral de natuur was enorm.

De Afsluitdijk is onlosmakelijk verbonden met de historie van de Zuiderzee. De Zuiderzee was eeuwenlang een open verbinding met de Noordzee en bracht, behalve veel overstromingen, ook zout water met zich mee. Dat deze problemen al vroeg werden onderkend, blijkt uit de plannen van Hendrik Stevin (1614-1668), zoon van de vermaarde Simon Stevin. Hendrik ontwikkelde namelijk het vroegst bekende plan (1667) om de Zuiderzee af te sluiten via dammen die de Waddeneilanden met elkaar zouden verbinden (fig. 2). Het plan van Hendrik Stevin bleek in die tijd echter niet uitvoerbaar, maar het uiteindelijke spuicomplex bij Den Oever is wel naar hem vernoemd: 'Stevinsluizen' prijkt nog altijd op de eerste heftoren van de spuisluizen. Tegelijkertijd zou de Waddenvereniging een zucht van opluchting hebben geslaakt omdat de negatieve invloed op de natuur nog veel groter zou zijn geweest dan bij de huidige Afsluitdijk.