themaDiefdijk doorsneden2201148themaDiefdijkdoorsneden1Diefdijk doorsneden 22011 491 Bunker 599 is kaarsrechtdoormidden gezaagd2 Aftekening van het zagenis goed zichtbaarfoto: Wim van OoijenHet idee is van de ontwerpers Erick de Lyon en Ronald Riet-veld. Samen met een tweede bunker maakt Bunker 599 deel uitvan een grotere strategie om de 80 kilometer lange, NieuweHollandse Waterlinie voor het grote publiek toegankelijk enbeleefbaar te maken. Want nergens in de Waterlinie kaniemand van buiten in de bunkers kijken. In dit project gebeurtdat door Bunker 599 open te maken door hem doormidden tezagen. Vanaf de Diefdijk loopt het nieuwe Waterliniepad dwarsdoor de doorgezaagde bunker heen over een steiger naar eenzogeheten inundatieveld (land dat onder water wordt gezet alsmiddel ter verdediging, red.). Visueel lijkt het alsof de wande-laar het water inloopt. In werkelijkheid slaat de wandelroutenet na de bunker rechtsaf over de oude kade.Nieuwe Hollandse WaterlinieDe Nieuwe Hollandse Waterlinie is een verdedigingslinie die isaangelegd tussen 1815 en 1940 en die loopt van Muiden tot aande Biesbosch. De Linie bestaat uit 46 forten en vijf vestingste-den en wordt verbonden door in totaal 1000 militaire en water-bouwkundige objecten en het omliggende open landschap. In1999 werd het gebied aangewezen als Nationaal Project en hetis inmiddels ook ??n van de twintig Nationale Landschappen.Het Nationaal Project, waarin veel publieke en private partijensamenwerken, heeft als doel dit typisch Nederlandse landschapmet het behoud van de aanwezige kernkwaliteiten verder teontwikkelen. Dit gebeurt door de voormalige militaire objectente bewaren als erfgoed door aan die objecten en het omlig-gende gebied een nieuwe maatschappelijke functie te geven.Project MolenkadeBunker 599 maakt deel uit van het project Molenkade. Hetbetreffende gebied is 75 hectare groot en ligt tussen de snelwegA2, de Diefdijk en de Culemborgse Vliet in de gemeente Culem-borg. Het gebied is ingericht om te laten zien hoe de Waterlinievroeger werkte om de vijand tegen te houden. Het project is in2006 gestart en gefinancierd door de provincie Gelderland,Waterschap Rivierenland, de gemeente Culemborg en het Rijk.De totale projectkosten bedroegen circa 3 miljoen. Staatsbos-beheer voert inmiddels de regie over het project.De Molenkade maakt op een unieke manier het landschappe-lijk contrast tussen de oost- en westzijde van de linie duidelijk.Vanaf de Diefdijk is er dwars door de doorgezaagde bunkerzicht op een watervlakte. Zo krijgt de bezoeker een goedeindruk van de situatie zoals die was tijdens het onder waterzetten van de Linie. Maar een bezoeker kan nu ook de beteke-nis van de Waterlinie in de huidige tijd ervaren: waterbergingin tijden van wateroverlast.Uitvoering zaagwerkHet zagen van de 1 m brede doorgang was een kunststuk opzichzelf. De bunker is gemaakt van maar liefst 2,15 m dik gewa-pend beton, bedoeld om in tijden van oorlog beschietingenWie op het stuk snelweg in de A2 tussen de knooppunten Deil enEverdingen even naar het westen durft te kijken, kan daar nu eenbijzonder architectonisch schouwspel ontwaren: een kaarsrechtdoormidden gezaagde, betonnen bunker. Voor ??n keer toont hetonverwoestbare betonnen verdedigingsbouwwerk zich van zijnkwetsbaarste zijde: de binnenkant.2themaDiefdijk doorsneden2201150Blangsdoorsnede1,501,943,291,15bunker ingepakt in landbouwplastic, om het bestaande uiterlijkzo goed mogelijk te behouden. Nadat de definitieve rechtezaagsnedes waren gemaakt, konden de tapse elementen alspuzzelstukjes uit de bunker worden getakeld. De gespeciali-seerd aannemer Dikkerboom klaarde de klus uiteindelijk inruim vier weken. Het verwijderen van de uitgezaagde elemen-ten duurde slechts circa vier uur. Henk Wapperomtegen te houden. Verder heeft de bunker aan drie zijden eenafschuining, die moest zorgen voor het schampen van granatenen vliegtuigbommen.Voor de uitvoering is in samenwerking met de Dienst LandelijkGebied en begeleidend bureau RSP BCC een gedetailleerdprojectplan uitgewerkt.Gekozen is eerst een schuine zaagsnede te maken. Deze eerstezaagsnede werd tevens gebruikt als proef, om zo de juiste zaag-methodiek te kunnen vaststellen. Tijdens het zagen werd deFilmpje onlineOp www.cementonline.nlstaat een filmpje over hetdoorzagen van de bunker.33 Dwarsdoorsnedevan de bunkeradvertentieBekisting SteigersEngineeringwww.peri.nlNLPERI/11.079Schoonwerk beton heeftzich wereldwijd als eenvan de belangrijkste vorm-gevende elementen in dearchitectuur ontwikkeld.PERI heeft omvangrijkeervaring in realisering vanverschillende spraakmakendeprojecten. Met competenteengineering en optimaaluitgewerkte systemenondersteunt PERI zijn bouw-partners met planning ende keuze in bekisting ensteigeroplossingen dieafgestemd zijn op de eisenvan (beton) bouwprojecten.SchoonwerkbetonDe moderne architectonische vormgevingSysteemonderdelen en Engineeringvoor effici?nte oplossingenNationaal kunstmuseum Maxxi Rome, Itali?