Er worden jaarlijks ruim meer dan 10.000 woningen gesloopt en dat aantal neemt eerder toe dan af. Dat terwijl er een schreeuwend tekort aan betaalbare woonruimte is en we de CO₂-uitstoot dringend moeten beperken. De cijfers zijn moeilijk te rechtvaardigen.

Dat sloop-nieuwbouw niet de enige optie is, is genoegzaam bekend. Vaak wordt herbestemming dan ook meegenomen in de plannen. Maar daarbij worden allerlei redenen aangedragen waarom slopen toch een betere keuze is. Het bestaande gebouw voldoet niet aan regelgeving, past niet binnen het programma van eisen, biedt onvoldoende comfort, is ‘lelijk’, aanpassingen botsen met het bestemmingsplan, hergebruik kent te veel risico’s, nieuwbouw is goedkoper en ga zo maar door. Het resultaat: we kiezen voor de gemakkelijk weg, nieuwbouw.

Nieuwbouw heeft onmiskenbaar voordelen. Maar met een open blik en de nodige creativiteit is er ook met bestaande bouw heel veel mogelijk. Dat heeft het verleden ook wel aangetoond: tijdens de bankencrisis, zo’n 15 jaar geleden, werd er in onze ervaring veel vaker herbestemd.

Bestaande casco’s vertegenwoordigen nog veel waarde, die vaak ten onrechte wordt afgeschreven. Daarom moet naar dat casco meer aandacht uitgaan in de afweging tussen sloop-nieuwbouw of hergebruik. Wat zijn de technische mogelijkheden? Wat is de (rest)waarde? Welke aanpassingen zijn nodig en haalbaar? Hoe verhoudt het milieuprofiel zich ten opzichte van nieuwbouw? Goed onderzoek laat vaak zien dat er veel meer mogelijk is dan op voorhand gedacht. Dat door hergebruik een enorme hoeveelheid CO₂ wordt bespaard. En dat het misschien wel de enige haalbare weg is richting een Paris Proof-gebouw.

Concessies zijn soms onvermijdelijk. Bijvoorbeeld genoegen nemen met een iets lagere verdiepingshoogte, een andere indeling of iets minder comfort. En er kunnen extra investeringen nodig zijn in versterkingen of uitbreidingen. Maar je kunt de aanpassingen zo vormgeven dat je uiteindelijk niet of nauwelijks doorhebt dat je met een tweede-leven-casco van doen hebt. Of juist de monumentale waarde van een gebouw gebruiken in de uitstraling. Zo krijg je een gebouw met een verhaal, waarmee je als eigenaar je maatschappelijke betrokkenheid laat zien.

En als een bestaand gebouw, ondanks alle inspanningen, toch niet bruikbaar is, kijk dan breder. Zijn er in de omgeving gebouwen die wel geschikt zijn? Kunnen er plannen en locaties worden uitgewisseld? Op grotere schaal kunnen verrassende win-winsituaties ontstaan.

Het onderwerp gaat ons als constructieadviseurs aan het hart. Niet omdat hergebruik voor ons meer werk oplevert – sterker nog, nieuwbouw vraagt over het algemeen meer advieswerk van een constructeur. Maar omdat wij verspilling tegen willen gaan en streven naar een zo hoog mogelijke trede op de R-ladder. Onze beroepsgroep heeft hierin een grote verantwoordelijkheid, omdat de constructie zo bepalend is bij hergebruik. Maar de uitdaging gaat de hele keten aan. Daarom nodigen we ketenpartners uit voor een open gesprek. Al was het om beter te snappen waarom kansen zo vaak verloren gaan. Uiteindelijk willen we samen toe naar een situatie waarin we alleen nog slopen als het echt niet anders kan.

Slimme transformatie Wegastraat: van kantoor naar parkeergarage – en weer terug

Een bestaand kantoorgebouw werd omgevormd tot parkeergarage en later weer teruggebouwd tot kantoor. De open ruimtes zijn ingevuld met demontabele staalconstructies, lichte vloeren en stalen roostervloeren in de hellingbanen. Deze toevoegingen kunnen eenvoudig worden verwijderd, waardoor de parkeergarage weer terug getransformeerd kan worden tot kantoorgebouw.

De Ster: innovatieve aanpassingen voor een nieuwe functie

Bij het project De Ster heeft IMd Raadgevende Ingenieurs een gedetailleerde analyse gemaakt van de mogelijkheden voor wanddoorbraken in de constructie. De belangrijkste constructieve aanpassingen waren het creëren van extra wanddoorbraken in de kern. Daarnaast werd onderzocht of er balkons aan de bestaande constructie konden worden opgehangen. Dankzij deze constructieve doorbraken en toevoegingen kon het bestaande gebouw op een innovatieve manier worden aangepast.