Columncolumn12014 61Om schoon beton te specificeren isCUR-Aanbeveling 100 een belang-rijk hulpmiddel. Maar de toepassingervan is niet enkel een zaak vanspecificeren van een beoordelings-klasse, om vervolgens gedurendehet project achterover te gaan zit-ten en bij voltooiing van het projectte gaan keuren. Schoon betonvraagt om veel meer aandacht danregulier beton. Het is dan ook vanbelang dat alle betrokken partijentijdig met elkaar om de tafel gaanzitten om de specifieke onderdelenin detail door te nemen en af testemmen. Deze afstemming moetgedurende het project levend wor-den gehouden. Hiermee voorkom jedat je tijdens oplevering voor ver-rassingen komt te staan en dat jevervalt in discussies over goedkeur-en afkeurcriteria.Het is ook van belang dat er niet`over-gespecificeerd'wordt. Vaakwordt eraan voorbijgegaan dat hetwerk ook nog moet kunnen wordengerealiseerd. Veelal gaat het omgrote objecten die door mensen-handen worden gemaakt in weer enwind, met materialen uit de natuur.Daarnaast zijn zwaardere en kosten-verhogende maatregelen lang nietaltijd in het belang van de gebrui-ker. Bij het specificeren is de uitein-delijke toepassing van zeer grootbelang. De beleving van beton isbijvoorbeeld bij een civiel kunst-werk totaal anders dan bij een kunst-object of een wand in het interieurvan een gebouw. Voor een civielkunstwerk is een beoordelingsaf-stand van circa minimaal 30 m prima.Dichterbij komt men normaliter nietom een object op zijn totaliteit tebeoordelen. Dit geldt ook in veelgevallen voor utilitaire bouwwerken.Twee voorbeelden om aan te gevendat zwaardere specificaties en dushogere bouwkosten niet altijd ietstoevoegen.Allereerst de tolerantie op afwijkingvan bekistingsplaatnaden. Normaliteris de toegestane afwijking op plaat-naden maximaal 2 mm. In schoonbe-ton klasse B1 was dit voorheen maxi-maal 1 mm. Alleen al over deze`enke-le mm'kunnen meerdere vergaderin-gen worden belegd. Maar uiteindelijkheeft deze mm helemaal geen effectop de totale visuele aanblik van deconstructie.Het tweede voorbeeld betreft de toe-laatbare scheurwijdte. De eisengesteld in de eerste versie van CUR-Aanbeveling 100 zijn strenger dan delevensduur vereist. Ook hier is hetbelang van de eis sterk afhankelijkvan hoe de uiteindelijke constructiedoor de gebruiker wordt beleefd. Watvaak niet wordt gerealiseerd is dateen maximale scheurwijdte-eis vangroot effect is op de hoeveelheid toete passen constructieve wapening.Het aspect 'kleur van beton'is eenapart verhaal binnen CUR-Aanbeve-ling 100. In de praktijk blijkt dat hetvoor de ontwerper of opdrachtgeverbij het zien van de CUR-grijsschaalzeer verleidelijk is om direct een speci-fieke kleur vast te leggen. Het moetduidelijk zijn dat de grijsschaal nietbedoeld is om een exacte kleur te spe-cificeren, maar als hulpmiddel (voorzover mogelijk) dient om tintverschil-len van het gerealiseerde betonwerkte kunnen beoordelen. De schaal kanworden gebruikt om een zeer globalerichting te geven. Maar de eigen-schappen van de vaak voorgeschre-ven cementtypen en de mogelijkhe-den tot gebruik hiervan moeten wor-den gerespecteerd. Men kan zich ookafvragen wat de meerwaarde is vaneen specifieke grijstint van beton bijeen proefvlak of tijdens oplevering.De uiteindelijke kleur van een beton-oppervlak is van meer afhankelijk danalleen van materiaaltype en uitvoe-ring. Denk bijvoorbeeld aan persoons-gebonden kleurbeleving of zaken alsweersinvloeden, lichtinval, schaduw-effecten, omgeving, expositie, gebruiken veroudering. Elk betonoppervlakkrijgt naar verloop van tijd zijn eigenuitstraling.Samenvattend kan worden gezegddat schoon beton een mooi maarcomplex onderwerp is. Opdracht-gevende, ontwerpende en uitvoe-rende partijen doen er goed aanom zich, vroeg in het ontwerp- enrealisatieproces, goed te verdiepenin de materie en zich op basis vandeze voorbereiding realistischedoelen te stellen die maakbaar zijnmet het materiaal beton. Daarnaastis het zeer belangrijk dat vooraf-gaande aan en tijdens de uitvoe-ring onderling goed wordt gecom-municeerd. Beide zorgen ervoor dathet eindproduct conform iedersverwachting en tevredenheid zalzijn. Schoon beton, geef het aandacht!Mark van der wolfDe grijsschaal is niet bedoeld om eenexacte kleur te specificerenIng. Mark van derWolf is materiaal-technoloog bij Ballast Nedam en iswerkzaam in de civiele-, utiliteits-,offshore- en industriebouw. Samenmet ing.Theo vanWolfswinkel vanABT verzorgt hij een jaar lang decolumn in Cement. Betontechnologiezal daarbij speciale aandacht krijgen.Kort geleden is de tweede herziende versie van de CUR-Aanbeveling 100`Schoon beton'verschenen. Het idee was dat de herziening zou blijven bij hetaanpassen van enkele teksten, maar al snel werd de complexiteit van hetonderwerp duidelijk. Vanaf begin 2011 is een team van specialisten beziggeweest om, aan de hand van de opgedane ervaringen met de eerste versie,verbeteringen aan te brengen. Dit resulteerde medio 2013 in de huidigetweede herziende versie.