Scheurvorming hybride gewapende vloeren Bestaande ontwerpmethoden leiden veelal tot een te gunstige inschatting scheurwijdte 1 Bedrijfsvloer 1 38? CEMENT 6 20 23 Het ontstaan van scheuren in be- ton is op zichzelf geen probleem en ligt bij veruit de meeste beton- constructies zelfs in lijn der ver- wachting. Het betekent niets anders dan een betonconstructie waarin de optredende trekspanning groter is dan de maximaal op- neembare trekspanning. Dit geldt ook voor monoliet afgewerkte betonnen bedrijfsvloe- ren, waarvan in Nederland vele miljoenen vierkante meters liggen. Voor bedrijfsvloeren is het beheersen van scheurwijdte een van de belangrijkste ontwerpaspecten. Daarbij is het zaak om de wijdte van de scheuren te beperken tot vooraf gestelde grenswaarden vanuit het oogpunt van functioneel gebruik, duurzaamheid en onderhoud. En daarin zit vaak de uitdaging. Wijde scheurvorming zo- als weergegeven in foto 3 is immers funest. Om de scheurvorming te beheersen wordt in deze vloeren tegenwoordig in plaats van alleen conventionele wapening vaak een combinatie van wapeningsnetten en staal - vezels toegepast. We spreken dan van een hybride gewapende betonvloer (foto 2). Het ontstaan van een scheur De oorsprong van trekspanningen ligt bij bedrijfsvloeren veelal in een verhinderde krimp (al dan niet in combinatie met bij- voorbeeld buiging boven een funderings- paal). De vloer wil door onder andere uitdro- gingskrimp en thermische krimp korter worden (zie kader), maar wordt daartoe ver- hinderd door de (rand-)opleggingen en wrij- ving met de ondergrond. Deze verhinderde vervorming resulteert in krimpspanningen. Zodra de krimpspanning groter is dan de maximaal opneembare trekspanning van de zwakste betondoorsnede, zal op die specifie- ke locatie een scheur ontstaan. Omdat de scheur ontstaat ter plaatse van een zwakke doorsnede in het beton, geldt voor de trek- spanning waarbij de eerste scheur ontstaat een reductiefactor van 0,6 [2]: ?cr = 0,6 f ct Waarin f ct de axiale treksterkte van het beton is. Gedrag van staalvezels Staalvezels zijn bij het ontstaan van een scheur vrijwel direct effectief. Dit komt door de grote stijfheid en de korte verankerings- lengte van de staalvezels (veel hechtoppervlak in relatie tot het dwarsdoorsnedeoppervlak). Nadat staalvezels zijn geactiveerd, hebben deze nog veel vervormingscapaciteit voordat ze bezwijken. De trekspanningen in het be- ton worden, direct na scheuren, dus hoofd- zakelijk door de staalvezels opgenomen. ING. GIEL VAN LANEN Specialist Civiele TechniekABT ING. JOOST REIJERS Specialist Civiele TechniekABT auteurs Hoogwaardige bedrijfsvloeren worden in toenemende mate hybride gewapend, oftewel met een combinatie van nettenwapening en staalvezels. Voor hybride gewapend beton leiden de beschikbare ontwerpmethoden veelal tot een te gunstige inschatting van de maximale scheurwijdte. In dit artikel wordt een afwijkende rekenmethode gegeven, die is afgestemd met maximaal gevonden scheurwijdtes uit de praktijk. Daarnaast worden er aanbevelingen gegeven voor het achteraf, in het werk opnemen van scheurwijdten. CEMENT 6 2023 ?39 2 Stort hybride gewapende bedrijfsvloer3 Wijde scheurvorming bedrijfsvloer SCHEURENPATROON In dit artikel wordt er in het rekenvoor- beeld vanuit gegaan dat de spanning wordt geïnitieerd door het verhinderen van de vervorming door krimp én dat er in deze krimp een gradiënt zit over de hoogte, waardoor er buiging ontstaat in de betonvloer. Het verhinderen van krimp in een reguliere situatie resulteert doorgaans niet in een volledig ontwik- keld scheurenpatroon. Daarvoor is de opgelegde rek veelal te klein. Dit bete- kent dat, bijvoorbeeld boven funderings- palen (steunpunten), wel aanvullend moet worden getoetst of de staalspan- ning in de bruikbaarheidsgrenstoestand onder de staalspanning als gevolg van krimp blijft. 2 3 40? CEMENT 6 20 23 Omdat er een scheur is ontstaan en daar- mee een deel van de opgelegde vervorming heeft kunnen plaatsvinden, is de trekspan- ning lager dan het moment van scheuren. Deze terugval in spanning is zichtbaar in figuur 4. De spanning loopt bij doorgaande krimp weer op, waarna ditzelfde proces zich herhaalt op een andere zwakke door- snede. Als de trekspanning in de betonvloer niet groter wordt dan de capaciteit van de staalvezels, dan blijft de scheurwijdte beheerst. Als de krimpspanning groter is dan de capaciteit van het staalvezelbeton, dan mag, door de hoge ductiliteit van de staalvezels, de optredende spanning in de traditionele wapening worden gereduceerd met de capa- citeit van de staalvezels. Vanaf dat moment wordt de capaciteit, ook in het beheersen van de scheurwijdte, geleverd door zowel de staalvezels als de traditionele wapening. De scheurwijdte kan in dat geval worden berekend op basis van de spanning in de wapeningsstaven. Met de gereduceerde spanning kan de scheurwijdtetoets worden uitgevoerd, op de wijze zoals beschreven in Cement 2005/6 [2]. Betontreksterkte De hierboven omschreven werkwijze, in combinatie met een genoemde factor van 0,6, leidt bij projecten waarin staalvezels worden toegepast regelmatig tot een te gunstige be- nadering van de te verwachten scheurwijd- ten. Dit blijkt ook uit controles in de praktijk. Dit is te verklaren doordat de betontrekspan - ning te laag wordt beschouwd. De eerste scheur ontstaat namelijk, nog steeds, op de zwakste betondoorsnede (onderhevig aan trekspanning). Deze lagere scheurkracht re- sulteert in een lagere staalspanning en daar- mee (in combinatie met een kortere veranke- ringslengte) in een kleinere scheurwijdte. De scheur met de grootste scheurwijdte ontstaat echter op een zwakke betondoorsnede in combinatie met een zwakke staalvezeldoor- snede. Een zwakke staalvezeldoorsnede kan een doorsnede zijn met weinig vezels en/of slechte hechting. Dit betreft niet per definitie de zwakste betondoorsnede. Op basis van praktijkervaring wordt bij de berekening van de maximale scheur- wijdte voor de spanning bij het scheurmo- ment in hybride gewapende betonvloeren daarom uitgegaan van: ?cr = 0,85 f ctfl,m,0 Waarin: f ctfl,m,0 = 0,9 (1,05 + 0,05 (f ck,cube+ 8 )) ? (1600 ? h) / 1000 Daarbij staat f ctfl voor de buigtreksterkte van het staalvezelbeton. De achtergrond van de factor 0,85 wordt verderop in dit artikel toe- gelicht. Voor constructies zonder staalvezels geldt: ?cr = 0,6 f ct 4 Spanning in relatie tot scheurwijdte bij driepuntsbuigproef met staalvezelwapening. De buigtreksterkten zijn fictief. De capaciteit van de staalvezels moet worden bepaald conform NEN-EN 14651 Bij de berekening van de maximale scheurwijdte in hybride gewapende beton- vloeren wordt uitgegaan van een aangepaste trekspanning van het beton 4 CEMENT 6 2023 ?41 Dit betekent dat er bij een hybride gewapen- de constructie, ten aanzien van de maximale scheurwijdteberekening, in totaliteit een grotere betontrekspanning in rekening moet worden gebracht dan bij een traditioneel gewapende constructie. De hieruit resulte- rende scheurwijdten worden ondersteund door onderzoeksresultaten uit de praktijk. Een dergelijke benadering wordt eveneens toegepast voor vloeren die enkel zijn gewa- pend met staalvezels, aangezien de maximale scheurwijdte dan ook afhankelijk is van een zwakke staalvezeldoorsnede. Hierbij moet er worden ontworpen op een bovengrensbenadering van de scheurwijdte in de bruikbaarheidsgrenstoestand (BGT). Bij een gedegen scheurwijdteberekening is het ontwerpen op gemiddelde waarden absoluut niet geschikt. Bij hybride gewapende vloeren is het verschil tussen de gemiddelde scheur- wijdte en de maximale scheurwijdte namelijk aanzienlijk groter dan bij traditioneel gewa - pende vloeren. En de wijdste scheuren doen het meeste afbr euk aan functionaliteit, duur - zaamheid en gebruiksgemak. Voorbeeldberekening Een en ander wordt toegelicht in een voor- beeldberekening, gebaseerd op een veelvoor- komende vloeropbouw. De uitgangspunten: h = 165 mm b = 1000 mm (beschouwde breedte) Betonsterkteklasse: C30/37 Staalvezels met f R,1 = 3,4 N/mm 2 en f R,4 = 3,2 N/mm². Bovenwapening: # Ø7-100 (in twee richtingen) Dekking op bovenwapening: 30 mm Gelijkmatig verdeelde belasting: q rep = 50 kN/m² Stellingpootlast: F rep = 90 kN (rug-aan-rug toegepast met tussenafstand 300 mm) In het voorbeeld wordt bewust geen combi - natie gemaakt met eventuele scheurwijdte ten gevolge van extern opgelegde belasting. Het rekenmodel gaat namelijk uit van een onvoltooid scheurenpatroon. Hiermee zal er door opgelegde belasting méér scheur- vorming ontstaan, maar geen wijdere scheuren. KRIMP De term 'krimp' komt bij het ontwerp van in het werk gestorte betonnen voegloze vloerconstructies veelvul- dig voor. Er zijn verschillende typen krimp met verschillende oorzaken: -Plastische krimp Wanneer de verdamping van water uit het beton aan het oppervlak groter is dan de interne watertoe- voer, kan de plastische betonspecie gaan krimpen. -Autogene krimp en hydratatiekrimp Het totale volume van de gehy- drateerde cementpasta is kleiner dan het volume van het losse cement en water. Hierbij treedt geen vochtverlies, temperatuur- vervorming of mechanische belas- ting op. Over het relatieve aandeel van deze typen krimp bestaat veel discussie. Aangezien ze beiden in dezelfde levensfase van verhardend beton optreden en samen zorgen voor een opgelegde krimp, worden ze in deze casus samen onder dezelfde noemer beschouwd. -Uitdrogingskrimp Normaal te verwerken 'vloerenbe- ton' vraagt een waterhoeveelheid van grofweg 150 - 180 L/m 3. Hiervan is slechts een gedeelte benodigd voor de volledige hydratatie van het aanwezige cement. De overige hoeveelheid water dient enkel voor de verwerkbaarheid van het beton. Dit gedeelte verdampt op den duur uit het verharde beton, waardoor krimp optreedt. -Thermische krimp Dit is de volumeverandering die het beton ondergaat bij een wijziging in temperatuur, recht evenredig met de thermische uitzettingscoëf- ficiënt van beton. Allereerst wordt de staalvezelcapaciteit om- gerekend naar karakteristiek. f R,1,k = f R,1 0,8 = 3,4 ? 0,8 = 2,72 N/mm² Voor de buigtreksterkte en de spanning bij het scheurmoment geldt: f ctfl,m,0 = 0,9 ? (1,05 + 0,05 ? (37 + 8)) ? (1600 ? 165) / 1000 = 4,26 N/mm² ?cr = 0,85 f ctfl,m,0 = 0,85 ? 4,26 = 3,62 N/mm² Voor het toepassen van factor 0,85 moet mi- nimaal 0,15% traditionele wapening (t.o.v. de betondoorsnede) zijn toegepast. Deze onder- grens aan traditionele wapening heeft als doel om te voorkomen dat er een voltooid scheurenpatroon ontstaat. Voor het scheurmoment geldt [2]: M cr = 1/6 b h² ? 1,4 ?cr = 1/6 ? 1000 ? 165² ? 1,4 ? 3,62 ? 10 -6 = 23,01 kNm Voor de momentcapaciteit van enkel de staalvezeldoorsnede geldt: M fk = fR,1,k 1/6 b h² = 2,72 ? 1/6 ? 1000 ? 165² ? 10 -6 = 12,34 kNm Het resterende moment dat moet worden op - genomen door de traditionele wapening is: Mresterend = M cr ? M f,k = 23,01 ? 12,34 = 10,67 kNm Dit leidt tot een hoogte van de betondrukzone (ervan uitgaande dat het beton niet stuikt): x u = A s fyk / (0,5 f' b b) = 385 ? 500 / (0,5 ? 22,2 ? 1000) = 17,34 mm Waarin: f' b = 0,72 f ck;cube / 1,2 = 0,72 ? 37 / 1,2 = 22,2 N/mm² De kracht in de traditionele wapening is: F s,traditioneel = M resterend / (h ? c b ? Ø0,5 ? x u / 3) = 10,67 / (165 ? 30 ? 7 ? 0,5 ? 17,34 / 3) ? 10³ = 84,88 kN De staalspanning in de traditionele wapening is: ?s,traditioneel = F s,traditioneel / A s = 84,88 / 385 ? 10³ = 220,47 N/mm² 42? CEMENT 6 20 23 Vervolgens wordt de verankeringslengte van de wapeningsstaaf berekend met bovenge- noemde spanning: a? = 0,4 (1 ? 0,1 (c b / Ø) ? 0,24 = 0,4 ? (1 ? 0,1 ? (30 / 7)) = 0,23 -> 0,24 l vr = a 1 Ø ?s,traditioneel / f' b 0,5 = 0,24 ? 7 ? 220,47 / 22,20,5 = 78,61 mm Voor de gemiddelde scheurwijdte ter plaatse van de wapening geldt: w m = 0,6 ? 2l vr ?s,traditioneel / E s = 0,6 ? 2 ? 78,61 ? 220,47 / 200.000 = 0,10 mm Voor de maximale scheurwijdte aan het betonoppervlak geldt: w -opp = w m (h ? x u) / (h ? c b ? 0,5Ø ? x u) = 0,10 ? (165 ? 17,34) / (165 ? 30 ? 0,5 ? 7 ? 17,34) = 0,13 mm w -opp max = w -opp 1,7 = 0,13 ? 1,7 = 0,23 mm (uit- gaande van een variatie tussen de gemiddel- de scheurwijdte en de bovengrensbenade- ring van de scheurwijdte van factor 1,7 [2]) Beschouwing resultaat berekening De voorbeeldberekening is uitgevoerd met factor 0,6 tot en met 1,0 voor de buigtrek - sterkte/scheurmoment van het beton. De bij- behorende resultaten van scheurwijdtes zijn 5 Het toepassen van 85% van de buig- treksterkte geeft realistischere scheurwijdtes dan de veelal toegepaste 60% 5 Scheurwijdte in relatie tot buigtreksterkte van beton weergegeven in figuur 5. De voorbeeldbereke- ning maakt, samen met de grafiek in figuur 5, inzichtelijk dat het hanteren van een factor 0,6 op de buigtreksterkte van beton zou leiden tot een theoretisch maximaal te verwachten scheurwijdte van w -opp max 0,03 mm. Dit betreft overduidelijk een te gunstige benadering en de uitkomst strookt niet met de vele praktijk - voorbeelden van dergelijke vloeren. Voorbeelden zijn te zien in foto 6 en 7. Dit betreffen beide scheurwijdte-opnamen van in Nederland gerealiseerde hybride vloeren, waarvoor in de ontwerpfase (uitgaande van een factor 0,6) in beide gevallen een scheur- wijdte werd gevonden van w -opp max ? 0,05 mm. In de praktijk blijkt echter dat de daadwerke- lijk opgetreden scheurwijdten grofweg in een range tot aan w -opp max ? 0,20 mm zit. Bij deze bewuste projecten bevonden de uitvoerings- omstandigheden zich aan, maar nog niet óver de bovengrens van de vastgestelde marges. Dit betekent dat, ook met 'goede uitvoerings- omstandigheden', een scheurwijdte van w -opp max ? 0,05 mm absoluut onrealistisch is. Samenvattend wordt gesteld dat het rekenen met 60% van de buigtreksterkte van het be- ton tot te optimistische scheurwijdtes leidt. Het toepassen van 85% van de buigtreksterkte geeft realistischere scheurwijdtes. CEMENT 6 2023 ?43 Invloed bovendekking op scheurwijdte Een hybride wapeningsconfiguratie verkleint het negatieve effect dat een eventueel grotere bovendekking van de traditionele wapening heeft op de scheurwijdte. Zie foto's 8 en 9, waarin duidelijk zichtbaar is dat de scheur vanaf de wapening in wijdte toeneemt tot aan het oppervlak. Bij de toepassing van een hybride ontwerp bevindt een gedeelte van de wapening (de staalvezels) zich immers over de volledige vloerhoogte. De effectiviteit daarvan blijft onverminderd wanneer de bovendekking op de traditionele wapening moet worden vergroot (bijvoorbeeld bij toepassing van nader te plaatsen inductie- leidingen in de warehousevloer). Eerder werd al toegelicht dat met deze bere- kening níet de wijdte van eerste scheur wordt benaderd, maar de scheur met de grootste wijdte bij een grotere krimpmaat. Het merendeel van de scheuren heeft een kleinere wijdte. Dat geldt zowel bij traditio- 8 9 6 Scheurwijdte hybride gewapende bedrijfsvloer met 'ontwerpwaarde' w -opp max ? 0,05 mm (uitvergroot middels een scheurenloep) 7 Scheurwijdte hybride gewapende bedrijfsvloer met 'ontwerpwaarde' w -opp max ? 0,05 mm (sterk uitvergroot middels een scheurenloep) 8,9 Boorkern met scheur tot op wapening 6 7 44? CEMENT 6 20 23 nele wapening als bij hybride wapening. Er zit echter wel een duidelijk verschil in de verdeling van scheurwijdten binnen een populatie; bij een hybride ontwerp is deze verdeling over de volledige populatie relatief wijd verspreid (fig. 10). Bij een traditioneel ontwerp liggen de scheurwijdten in het alge- meen vrij dicht bij elkaar, mede omdat de stijfheid van wapeningsstaven nagenoeg niet varieert. Dit betekent dat een traditioneel ontwerp gevoeliger is voor invloedsfactoren, zoals de bovendekking op de wapening. In figuur 11 wordt ter voorbeeld een bovendek- king beschouwd van 40 mm in plaats van de ontwerpwaarde van 30 mm (een uitvoe- ringsmarge van +10 mm komt in de praktijk helaas vaker voor dan wenselijk). Wanneer de beide Gauss-krommen als gevolg daar- van opgeschoven worden over een afstand van bijvoorbeeld 'x' mm, resulteert dit bij het traditionele ontwerp in een overschrij- ding van de ontwerpwaarde voor een veel groter aandeel van de scheuren dan bij het hybride ontwerp. Een grotere dekking leidt bij beide ontwerpen dus tot dezelfde maxi- male scheurwijdte, maar bij een traditioneel ontwerp tot veel meer wijdere scheuren dan bij een hybride ontwerp. We zien daardoor in de praktijk minder problemen met hybride vloeren dan met traditioneel gewapende vloeren. De verdeling van scheurwijdten zoals gepresenteerd in figuren 10 en 11 is overigens een schematische weergave en betreft geen berekende waarde. Aanbevelingen opname scheurwijdten Met de hierboven omschreven theorie is men in staat om op voorhand de maximaal te verwachten scheurwijdte van een vloer- constructie te benaderen. Desondanks be- staat er ook na het ontwerp én de uitvoe- ringsfase vaak onduidelijkheid over wat er van een betonvloer mag worden verwacht. Daarom wordt er aangestuurd op een een- duidige en vastgestelde werkwijze voor het achteraf controleren van scheurwijdten in de praktijk. In het algemeen treden de meeste scheuren in de betonvloeren op in het eerste jaar na de betonstort. In deze periode is na- melijk de autogene krimp opgetreden, is veruit het meeste vrije water uit het beton verdampt (uitdrogingskrimp), en heeft de constructie een eerste volledige jaarcyclus doorstaan (thermische krimp). Een totaal- opname van de scheurwijdte, minimaal 11 10 10 Verdeling scheurwijdten over de populatie 11 Verdeling scheurwijdten over de populatie ? verschoven t.g.v. uitvoeringsmarges Aangestuurd wordt op een eenduidige en vastgestelde werkwijze voor het achteraf controleren van scheurwijdten in de praktijk CEMENT 6 2023 ?45 een jaar na storten, kan daarom duidelijk- heid geven over de aard en omvang van even- tuele scheurvorming. Daarbij worden bij voorkeur alle meetbare scheuren ? 0,15 mm in kaart gebracht. De gedachte hierachter is dat in het geval van een aanvullende opname op een later moment de toename (of afname) in scheurwijdten kan worden gevolgd. Bij specifieke projecten kan er eventueel voor worden gekozen om deze ondergrenswaarde bij te stellen. De wijdte van de scheuren kan met een scheurenkaartje worden opgenomen. Dit geeft een indicatie. Voor een nauwkeurige bepaling kan een scheurenloep worden ge- bruikt om definitief vast te stellen of de scheurwijdte aan de overeengekomen eis voldoet. Voor het bepalen van de wijdte van de scheuren wordt afgerond op 0,05 mm. Het bovenste laag je van de scheur kan door af- brokkeling een vertekend beeld geven ten 12 Scheurenloep en scheurwijdtekaartje TOELAATBARE SCHEURWIJDTE De toelaatbare scheurwijdte is normtechnisch gekoppeld aan de milieuklasse. Dit is weerge- geven in tabel 7.1N uit de natio- nale bijlage bij NEN-EN-1992-1-1 (tabel 1). Ook hier wordt gerefe- reerd aan de maximale scheur- wijdte, en niet aan de gemid- delde waarde. Daarbij moet worden gestuurd op een boven- grensbenadering van 95%. Er moet dus rekening mee worden gehouden dat 5% van de maxi- maal optredende scheurwijdten de ontwerpwaarde nog kan overschrijden. Het komt overigens vaak voor dat er, naast de eisen vanuit de geldende milieuklassen, nog aanvullende en strengere eisen gelden ten aanzien van de maximaal toelaatbare scheur- wijdten. Voor monolithisch afgewerkte betonnen bedrijfs- vloeren in een binnensituatie geldt bijvoorbeeld veelal een eis van w max = 0,30 mm (in plaats van w max ? 0,40 mm die uit een bijbehorende milieu- klasse XC1 zou volgen). De reden daarvoor is dat de kans op schade door afbrokkeling van scheurranden aanzienlijk toeneemt bij scheuren met een wijdte groter dan 0,30 mm. Dat geldt zeker bij intensief gebruik van een vloer, zoals bij de vele distributiecentra in Nederland het geval is. 12 milieuklasse elementen met betonstaal en/of voorspanstaal zonder aanhechting elementen met een combinatie van beton- staal en voorspanstaal met aanhechting elementen met uitsluitend voorspanstaal met aanhechting frequente belastingscombinatie frequente belastingscombinatie frequente belastingscombinatie X0, XC1 w max ? 0,4 mmª w max ? 0,3 mm ?? p ? ? 275 N/mm² XC2, XC3, XC4 w max ? 0,3 mm w max ? 0,2 mm ?? p ? ? 175 N/mm² XD1, XD2, XD3, XS1, XS2, XS3 w max ? 0,2 mm w max ? 0,1 mm ?? p ? ? 75 N/mm² a Voor milieuklasse X0 en XC1 heeft de scheurwijdte geen invloed op de duurzaamheid; deze grens is gesteld om een in het algemeen aanvaardbaar uiterlijk te verkrijgen. Bij afwezigheid van voorwaarden ten aanzien van het uiterlijk mag deze beperking zijn afgezwakt. 46? CEMENT 6 20 23 opzichte van de daadwerkelijke wijdte van de scheur. Aanvullend op de opname van de scheurwijdte met een loep, moet bij twijfel ter verificatie op een beperkt deel van de scheu- ren een boorkern Ø50 worden genomen over de scheur, waarna de wijdte van de scheur aan de zijkant van de kern op 10 mm onder het betonoppervlak wordt vastgesteld met een loep. De boorkern dient over de volledige vloerhoogte te worden genomen. Durability Op basis van een gedegen scheurwijdtebere- kening kunnen met hybride gewapende vloeren concurrerende én kwalitatief hoog- waardige ontwerpen worden gerealiseerd. Daarbij moet echter wel op een juiste en eerlijke manier met de verschillende para- meters worden omgesprongen. We staan als betonsector voor een grote duurzaamheidsopgave. Laten we niet verge- ten dat daarvoor naast sustainability ook durability een belangrijk aandachtspunt is; betere betonvloeren gaan langer mee en dragen op hun beurt dus bij aan een zo laag mogelijke milieu-impact. LITERATUUR 1?CUR-Aanbeveling 65 (tweede, herziene uitgave): Ontwerp, aanleg en herstel van vloeistofdichte voorzieningen van beton. 2?Braam, C.R., Bos, A.A. van den, Vloeistofdichte doorgaand-gewapend, ter plaatse gestorte betonvloeren - de scheurwijdtecontrole. Cement 2005/6. 3?NEN-EN 1992-1-1_2005+A1_2015+NB_2016+A1_2020 Beton ? Algemeen. 4?NEN-EN 14651 Beproevingsmethode voor staalvezelbeton - Meten van de buig- treksterkte. 13 Detailopname scheurenloep (andere locatie) 14 Detailopname scheurenloep ? uitvergroting 13 14 CEMENT 6 2023 ?47