1  The Muse is een van de nieuwste blikvangers van Rotterdam; op de voorgrond, nagenoeg onzichtbaar, de bouwput van de toren Casanova, foto: Studio Hans Wilschut 58? CEMENT 6 2020 beton in beeld door Foka Kempenaar, Redactie Ridderkerk OPVALLENDE KNIK The Muse, een van de nieuwste blikvangers van Rotterdam, is gerealiseerd middenin het kloppend hart van de stad, het Maritiem District waar ook de bekende Oude Haven te vinden is. Een luxe woontoren, die in het oog springt door de opvallende knik in het ontwerp.De naastliggende toren Casanova (op foto 1 in aanbouw op funderings- niveau) is vanuit praktische en sociale overweging letterlijk verbonden. Een aantal gezamenlijke func - ties was op die manier economisch te realiseren, zoals de parkeergarage en een gezamenlijke daktuin op de vijfde verdieping. Meanderende MUZE The Muse, Rotterdam CEMENT 6 2020 ?59 beton in beeld 2 De kistzijde van de betonelementen voor de balkons bevond zich aan de onderkant, wat zorgt voor een superstrak beeld als je vanaf de straat van onderen aankijkt tegen deze kolossale spierwitte gebouwdelen, foto: Studio Hans Wilschut PROJECTGEGEVENS project The Muse, Rotterdam opdrachtgever V.O.F Wijnhaven 69 architect Barcode Architects, Rotterdam constructeur IMd Raadgevende ingenieurs bouwkundige uitwerking ABT engineering prefab beton Snijders Ingenieursgroep aannemer Smit's Bouwbedrijf, Beverwijk betonleveranciers Decomo, Moeskroen (B) Geelen Beton, Wanssum bouwperiode ontwerp: 2016 start bouw: 2017 oplevering: zomer 2020 Ruwe, antracietkleurige betonnen geveldelen die prachtig contrasteren met spierwitte en supergladde prefab balkons. Samen vormen ze de opvallende betonnen schil van The Muse. Een soort meanderend schaakbord, zorgvuldig om het gebouw gevouwen. Een contrast dat nog eens wordt versterkt door het verschil in oppervlak. 2 60? CEMENT 6 2020 beton in beeld 3 3 Innovatief verankeringssysteem van de balkons, foto Barcode Architects INNOVATIEF VERANKERINGSSYSTEEM De balkons zijn op de bouwplaats in één keer op hun plek gehesen, inclusief betonnen balustrades (foto 3). Als constructiewijze is gekozen voor een innovatief verankeringssysteem, waarbij de kolossale uitkragingen vanuit de kraan zonder gebruik van steigers konden worden bevestigd, met behulp van stalen kabels. Door deze te stellen, na te spannen en af te storten, konden de balkons exact op de juiste positie worden aangebracht. Het balkon en de balustrade zijn als losse elementen gestort en daarna in de fabriek gekoppeld tot één element. De naden tussen de balkons en de balustrades zijn al in de fabriek dichtgemaakt met ingestorte rubbers. Een idee van de architect, om te voorkomen dat wanneer 's avonds het licht aan is in een appartement, je geen storende lichtstrepen op de plek van de naden ziet. De bovenzijde - het loopvlak - van de balkons kon wat ruwer blijven, omdat hier bij elke woning dezelfde luxe terrasplanken op zouden worden bevestigd. Daarom zijn de balkons andersom gestort: de onderzijde is de kistzijde (foto 2). CEMENT 6 2020 ?61 beton in beeld 5 4 TUNNELBOUW EN SANDWICHGEVELS De eerste negen woonlagen van The Muse zijn gerealiseerd met wanden en breedplaatvloeren. De gevels bestaan uit elementen van architectonisch beton, van maar liefst 3 tot 7 ton per stuk. Deze zijn in één keer geplaatst met speciale zuignappen. De toren is vanaf niveau 10 getunneld met toepassing van koude gietbouw, in een cyclus van zes dagen per verdieping. De zijgevels konden vervolgens ook in één keer worden aangebracht. Hiervoor is gewerkt met complete sandwichgevels van 7 tot 8 m. De glazen puien, waarvan sommige bijna 8 m lang zijn, zijn net als de betonelementen in één keer geplaatst. Daarmee zijn de verdiepingen in één keer wind- en waterdicht gemaakt. De afgeschuinde delen zijn gemaakt met een staalconstructie (foto 4). Afwerking binnenzijde, isolatie en de buitenschil van architectonisch beton zijn hier afzonderlijk op aangebracht. The Muse in Rotterdam staat uitgebreid beschreven en geïllus- treerd op www.tektoniek.nl. Tektoniek is het kennisnetwerk voor architectuur in beton. Via lezingen, projectbezoeken, work- shops, expert meetings en online communicatie wordt informatie, inspiratie en ondersteuning geboden aan (toekomstige) archi- tecten, constructief ontwerpers, bouwkundig adviseurs en produ- centen. Daarbij gaat het altijd om de relatie tussen vormgeving, constructie en maakbaarheid. 4 De schuine hoeken zijn opgelost met een stalen constructie, waarbij de isolatie en de buitenschil van architectonisch beton apart bevestigd zijn 5  Woontoren The Muse wordt gekenmerkt door een opvallende knik, foto: 4 en 5: Studio Hans Wilschut 62? CEMENT 6 2020 beton in beeld 6 De sandwichpanelen bestaan uit 250 mm beton binnenspouwblad, 180 mm isolatie en 120 mm buitenblad van architectonisch beton, bron: Barcode Architects 7 Na akkoord van de architect op de handzame monsters van Decomo, is er een grotere mock-up opgezet bij de leverancier van de balkons, Geelen Beton in Wanssum, foto: Barcode Architects KLEUR BEKENNEN Antraciet en beton blijken in de praktijk een lastige combinatie. Gebruik je voor de kleur voornamelijk pigmenten, dan is de kans groot dat deze na verloop van tijd verbleekt. Daarom is in dit geval vooral gekeken hoe de donkergrijze kleur dat het toeslagmateriaal graniet van nature heeft, zo goed mogelijk naar voren kon komen.Om de juiste samenstelling voor de antracietkleurige geveldelen te realiseren, zijn vele tests gedaan (foto 7) met diverse toeslagmaterialen, en zijn monsters heen en weer gestuurd. Uiteindelijk is de juiste tint gevonden door te zuren: nadat het beton uit de kist komt, giet je er zuur over- heen om de toplaag uit te bijten (red.: elementen zijn in België gemaakt; in Nederland wordt deze methode niet meer toegepast). Zo haal je de cementhuid van het beton af, waardoor de kleurbepalende toeslagstof tevoorschijn komt. Bovendien zorgt dit voor extra glimmertjes wanneer de zon op de gevels schijnt, doordat zandsteentjes ook meer zicht - baar zijn aan het oppervlak. 6 7 CEMENT 6 2020 ?63 beton in beeld