themaCultuur als basisbehoefte220124themaCultuur alsbasisbehoefteDe culturele sector staat momenteel sterk onderdruk. Het Rijk heeft de cultuurbegroting fors terug-geschroefd en culturele instellingen hebben hetmoeilijk. Toch is er het laatste decennium veel ge?n-vesteerd in cultureel vastgoed. Dat geldt zeker ookvoor Amsterdam, de stad die zich blijvend wil profi-leren als cultuurstad. De redactie van Cement vroegaan wethouder Carolien Gehrels (Kunst en Cultuur)naar het belang van cultuur voor de samenlevingen de rol die huisvesting daarbij speelt.Het belang van cultuur volgens Carolien Gehrels, wethouder in AmsterdamCultuur als basisbehoefte 22012 51 Veel instellingen waaronder deStadsschouwburg hebben vorig jaar meerbezoekers getrokkenHet belang van kunst en cultuur staat volgens Gehrels niet terdiscussie. "Cultuur speelt een essenti?le rol in de ontwikkeling vanmensen. Het levert unieke ervaringen, het stimuleert tolerantie envrijheid. Daarmee draagt het bij aan creativiteit, innovatie enhandelsgeest. Cultuur heeft ook een sociale functie. Zo zorgt hetvoor een ontmoetingsplek voor gelijkgestemden." In Amsterdamwordt dan ook geen seconde aan het nut van kunst en cultuurgetwijfeld. "Onze stad drijft op kunst en cultuur. Ze geven de stadeen enorme aantrekkingkracht, ook internationaal. En ze hebbensterk bijgedragen aan de ontwikkeling van de stad. Neem hetConcertgebouworkest, het Van Gogh Museum of het Rijksmuseum: allemaal internationale iconen waarvoor mensen naarAmsterdam komen. Amsterdam is een echte cultuurstad en moetdat ook blijven."Uit onderzoek blijkt dat museumbezoek voor toeristen vaak eenhoofdreden is om de stad te bezoeken. Bijna driekwart van hengaat ook daadwerkelijk naar een museum. En er is keuze genoeg:Amsterdam heeft 55 musea, per m? het meeste in heel Europa."Het eerste wat kinderen doen iszingen, dansen, tekenen"Bezuinigingen"Kunst en cultuur moet niet worden gezien als luxeproduct, maarals basisbehoefte. Kijk wereldwijd: in iedere cultuur is zingen endansen een onderdeel van het leven. Het eerste wat kinderen doenis zingen, dansen, tekenen. Wij zijn dan ook erg fel gekant tegende mate waarin er door de overheid wordt bezuinigd. Natuurlijkmoet iedereen in deze tijd de broekriem aanhalen. Dat geldt ookvoor kunst en cultuur. Maar de mate waarin dit landelijk gebeurten de toon waarop, daar staan wij niet achter."Op een totale begroting van 800 miljoen bezuinigt het Rijk 200 miljoen. Naar schatting komt daarvan 50 miljoenterecht bij Amsterdamse cultuurinstellingen. De gemeentelijkebezuinigingen vallen in verhouding tot de rijksbezuinigingenmee. In totaal wordt er 9,8 miljoen bezuinigd, waarvan 6,5miljoen op de vierjarige subsidies voor culturele instellingen.Van bijna alle instellingen wordt verwacht dat zij besparen. Welis er ruimte voor nieuwe instellingen, bijvoorbeeld diegene die1themaCultuur als basisbehoefte220126hun subsidie van het Rijk verliezen. Maar van andere instellingen verwacht de gemeente de subsidie te moeten be?indigen.Dat kan betekenen dat zij moeten sluiten.In de bezoekersaantallen zijn de bezuinigingen tot nu toe nog nietecht merkbaar. Zo heeft de Toneelgroep Amsterdam vorig jaarweer meer bezoekers getrokken. Datzelfde geldt voor de Stadsschouwburg, het Nationaal Ballet, de Opera. Ondanks de bezuinigingen behoudt Amsterdam een heel breed cultureel aanbod.Toch kunnen de bezuinigingen uiteindelijk wel een negatief effecthebben, bijvoorbeeld als zij leiden tot prijsstijgingen. Ook deverhoging van het btwtarief van 6% naar 19% zal merkbaarworden. Vooral uit de stad en de regio zal de aanloop teruglopen,is de verwachting. Ook voor de 64 000 werknemers in de Amsterdamse toeristische sector zal dat gevolgen hebben.Kunstenplan 2013 ? 2016Eind 2011 is in Amsterdam het nieuwe kunst en cultuurbeleid2013 ? 2016 vastgesteld. Een van de speerpunten is cultureelondernemerschap. Zo moet in 2016 gemiddeld meer dan 50%eigen inkomsten worden gegenereerd. Op dit moment is dat 38%.Het budget voor het nieuwe Kunstenplan bedraagt vanaf 2013232 De Hermitage is een van de recente aanwinsten van de stad3 Het Scheepvaartmuseum is recent gerenoveerdfoto's 1-3: Edwin van Eis4 Het EYE Film Instituutfoto: Albert BakkerCultuur als basisbehoefte 22012 7de private sector. "Maar bij een project dat met publiek geldwordt gefinancierd, staat het gelijk in de krant."Ook wordt er wel eens kritiek geleverd op het feit dat er inAmsterdam zoveel musea tegelijk worden aangepakt en dat erdaardoor teveel tegelijk gesloten is. "Inderdaad, het StedelijkMuseum is dicht geweest. Maar het is wel tijdelijk uitgewekennaar het Post CSgebouw. Het Rijksmuseum en het Van GoghMuseum zijn open gebleven. En in de tussentijd is de Hermitage erbij gekomen. Maar we kijken nu wel hoe we deze situatiezoveel mogelijk kunnen voorkomen. Want ik begrijp hetverlangen van het Stedelijk Museum heel goed: het museumfungeert als huiskamer voor liefhebbers. Ook de ondernemersin de buurt missen de bezoekers."Feestjaar 2013In Nederland mogen dan de nodige negatieve berichten wordengeuit, internationaal zijn er andere signalen. "In de Economiststond onlangs bijvoorbeeld een artikel over hoe goed Amsterdamhet toch wel niet doet op cultureel gebied. En haast alle grotereinternatonale hotelketens komen naar Amsterdam, ondanks decrisis. Dat zegt voldoende." Die aantrekkingkracht krijgt eenhoogtepunt in 2013. Dan zijn alle grote verbouwingen af en is ookhet Rijksmuseum klaar. "We vieren dan het 400jarig bestaan vande grachten. Bovendien is het dan 150 jaar geleden dat de slavernijis afgeschaft, het Concertgebouw bestaat dan 125 jaar, Artis 175jaar en Heineken 150 jaar. Ik nodig iedereen uit om dan naarAmsterdam te komen!" Jacques Linssen 82,6 miljoen. De subsidieaanvragen, die uit die pot moetenworden betaald, waren weliswaar minder dan voorheen, zowelin aantal als in hoogte, maar het aangevraagde bedrag was tochnog 27 miljoen te hoog. Er moeten dus instellingen wordenteleurgesteld. Overigens krijgen instellingen, met een meerjarenonderhoudsplan (MOP) voor het onderhoud van hunhuisvesting, geoormerkt geld. Zo zorgt de gemeente dat hetonderhoud van de gebouwen niet lijdt onder de bezuinigingen.AmbitieGoede accommodaties zijn voor culturele instellingen vanlevensbelang. Het laatste decennium is daar dan ook fors inge?nvesteerd, ook in Amsterdam. De Openbare Bibliotheek, deStadsschouwburg, het Scheepvaartmuseum, de Hermitage, hetnieuwe DeLaMar Theater: allemaal voorbeelden van recentenieuwbouw of grootscheepse uitbreidingen. Momenteel wordter ook nog volop gebouwd. In een afrondend stadium zijn hetRijksmuseum, het Stedelijk Museum, het EYE Film Instituut,het Ziggo Dome. "Veel van deze projecten zijn het gevolg vanplannen uit de jaren negentig. Toen hadden we het geld en deambitie om dit te doen. Het lijkt nu erg veel, maar we moetenheel gelukkig zijn dat we hier destijds voor hebben gekozen.We hebben het dak gerepareerd toen de zon scheen."TegenslagenUiteraard zijn die projecten niet allemaal vlekkeloos verlopen.Het Stedelijk Museum is bijvoorbeeld meer dan 20 miljoenduurder dan begroot en wordt twee jaar later opgeleverd dangepland. "Bij het Stedelijk Museum hebben we ook gewoonpech gehad. Het project is aanbesteed in 2007, het hoogtepuntvan de markt. Er was toen slechts ??n aannemer die het wildebouwen: Midreth. Dat bedrijf ging begin 2011 failliet waardoorde bouw tijdelijk kwam stil te liggen." Gehrels wijst erop datkosten en tijdsoverschrijdingen haast gemeengoed zijn, ook in"We hebben het dak gerepareerdtoen de zon scheen"4