Wordt beton aangetast door zink?door Kol. b.d. P. W. ScharrooPractische ervaringenBij het maken van een afvoergoot van beton onder eendiffusiebak in een suikerfabriek bleek, dat de betonspecieniet gelijkmatig verhardde. In het beton ontstonden hori-zontale, niet verharde strepen en op sommige plaatsenschilferde het beton af.De betonspecie werd van de betonmolen naar het werk ge-bracht door een aanvoergoot van zink, die 's avonds, naafloop van het werk, niet werd schoon gemaakt.Vermoedelijk zal inwerking van suiker, hetgeen in dezefabriek alleszins mogelijk was, voor een groot deel oorzaakzijn geweest van de aantasting van het beton. Zelfs eenkleine hoeveelheid suiker van slechts 0,1% heeft, bij aan-wezigheid van vocht, reeds een vernielende invloed op dehydraulische eigenschappen van cement. Met de vrije kalkin het cement wordt in verhardend beton door suikercalcium-saccharaat gevormd, dat gemakkelijk in water op-lost en in het beton zachte plekken geeft.Het feit, dat het beton op sommige plaatsen ook afschil-ferde, leidt tot de veronderstelling, dat ook het zink van deaanvoergoot het beton zou kunnen hebben aangetast. Totdeze veronderstelling bestond te meer aanleiding, aangezienook lateien, vervaardigd in houten mallen, bekleed metzink, niet behoorlijk verhardden, hetgeen werd toegeschre-ven aan de omstandigheid, dat de zinken bekleding van dehouten mallen in aanraking kwam met de betonspecie.Voorts werden bij het uitvoeren van de bindproef op eenoude zinken plaat, welke niet was schoon gemaakt, deproefstukken niet hard.Resultaten van onderzoekingenDe meningen, of beton al of niet wordt aangetast door zinken zinkoxyde, lopen uiteen.In zijn bekende werk 'Einfl?sse auf Beton', 5e druk, zegtProf. Adolf Kleinlogel :Cement en beton worden door zink niet aangetast. Wel ishet omgekeerde het geval; cementwater werkt schadelijk inop zink. Zuiver zinkoxyde heeft geen nadelige invloed opbeton. Uit zinkoxyde vervaardigd zinkwit kan zonder be-zwaar op beton worden aangebracht, wanneer het ten min-ste geen gips bevat.In 'Mitteilungen aus dem Materialpr?fungsamt Berlin-Dahlem', 1916, Heft 6 en 7 worden als resultaten vanuitge-breide onderzoekingen van Dipl.-Ing. O. Bauer en Dipl.-Ing. E. Wetzel vermeld:1. Cementwater tastte zink aan.2. Cementzandmortels van de samenstelling naar maat-delen van 1 : 3 en 1 : 6 gaven bij snelbindend cement weinigaantasting van zinken plaatjes. Bij langzaambindendcement gaf de mortel 1 : 3 sterke, de mortel 1 : 6 geringeaantasting.3. De aantasting houdt op, zodra de mortel is opgedroogd,dus vochtigheid is verdwenen.Prof. E. Heyn geeft in zijn artikel 'Versuche ?ber das Ver-halten von Kupfer, Zink und Blei gegen?ber Zement,Beton und den damit in Ber?hrung stehenden Fl?ssigkeiten'(Deutscher Ausschuss f?r Eisenbeton, 1911, Heft 8) op grondvan door hem verrichte onderzoekingen als zijn mening:1. Cementwater van 100 g cement op 2 1 gedistilleerd watergeeft sterke aantasting van zink.2. Op zinken plaatjes, welke uit het verharde cement warenlos gemaakt, bleef een cementkorst hangen, die niet konworden afgeborsteld.Bij deze onderzoekingen wordt geen melding gemaakt vaneventuele aantasting van cementmortels door zink. Dit iswel het geval bij de proeven van Emmanuel Pujol, be-schreven in 'Influence du zinc et de l'oxyde de zinc sur1edurcissement initial des ciments ? base de laitiers' (Revuedes Mat?riaux de Construction et de Travaux, 1929, blz.289 en 407).Deze proeven gaven als resultaat:1. Zelfs wanneer slechts sporen hiervan aanwezig zijn, heeftzinkoxyde een nadelige invloed op de aanvangsverhardingvan cementen met hoogovenslakken.2. Omgekeerd kan cementmortel schadelijk inwerken opzink, hetgeen ten onrechte reeds aanleiding gaf tot verschil-lende klachten over de hoedanigheid van het toegepastecement.3. Dezelfde resultaten werden verkregen met andere cemen-ten. Alleen bij mortels van aluminiumcement werd geennadelige invloed van het zink waargenomen.Voor dit laatste werd als verklaring gegeven, dat zinkoxydevooral inwerkt op de kalk, welke bij de verharding vancement vrij komt, terwijl bij de verharding van aluminium-cement weinig vrije kalk wordt gevormd.Betonspecie tast zink aan en omgekeerdLaboratoriumproeven, zoals de hierboven genoemde, dieonder zo bijzondere omstandigheden worden verricht, welkeveelal afwijken van die, welke in de practijk voorkomen,hebben uiteraard slechts een betrekkelijke waarde en mogenniet anders dan als een aanwijzing worden beschouwd.Dat over dit vraagstuk zulke uiteenlopende meningen be-staan, moet mijns inziens worden toegeschreven aan hetfeit, dat zuiver zink, zoals dit vermoedelijk bij enkele van debeschreven proeven kan zijn gebruikt, en handelszink zichverschillend gedragen ten opzichte van verhardende cement-mortel en betonspecie.Zuiver zink, dat practisch niet voorkomt, zal geen nadeligeinvloed hebben op cementmortel en betonspecie. Handels-zink wordt matig aangetast door alkalische zouten en kalk-houdende mortels (zie 'Scheikunde der bouwmaterialen',blz. 120) en zal omgekeerd zelf verhardende cementmortelsen betonspecie kunnen aantasten.Handelszink bestaat voor 98,5 tot 99% uit zuiver zink en isverder verontreinigd met lood, ijzer, arsenicum, tin, anti-monium en soms ook koper. Het zijn deze verontreini-gingen, welke schadelijke inwerking op cementmortel enbetonspecie ten gevolge kunnen hebben.Wanneer een stortgoot voor betonspecie of mallen voor hetmaken van lateien e.d. worden bekleed met zink, dan zal demortel of de betonspecie het afsluitende laagje vanwaterhoudend basisch zinkcartnnaat (4ZnO.C02. 4H20),waarmede het zink aan de lucht is bedekt, afslijten. Debasische mortel zal dan reageren met het zink en de corrosie-producten.Door het constant natte milieu ontstaan veel zink-corrosie-producten, welke in de mortel of in de betonspecie wordenopgenomen, evenals dit het geval is met de verontreinigingenuit het handelszink. In het milieu van water en verontreini-gingen zullen, samen met electrolyse, galvanische verschijn-selen optreden. Behalve afbraak en verteren van het zink,zullen deze stroomverschijnselen ook ongewenste uitwer-kingen hebben op de samenstellende bestanddelen van demortel of de betonspecie, deze verontreinigen en de ver-harding be?nvloeden, zo niet onmogelijk maken.Hieruit is te verklaren, dat niet alleen cementmortel enbetonspecie schadelijk kunnen inwerken op zink, doch datomgekeerd ook zink en zinkoxyde naarmate van de hierinaanwezige verontreinigingen, de verharding van cement-mortel en van betonspecie nadelig kunnen be?nvloeden.Maak bekistingen zo dicht en stevig mogelijk en ondersteun deze zodanig, dat tijdens en na het in het werkbrengen van de betonspecie geen schadelijke trilling, verzakking of uitbuiging kan optreden,Cement 7 (1955) Nr 1-2 39