O n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eGlasconstr uc tiescement 2008 2 63NEN 2608-2 heeft als titel: `Vlak-glas voor gebouwen - Deel 2: Niet-verticaal geplaatst glas - weerstandtegen eigen gewicht, wind,sneeuw en isochore druk - eisenen bepalingsmethode'. Uit de titelblijkt al dat ook deze norm niet isgemaakt om constructieve glastoe-passingen te berekenen. Ondanksdeze beperking, wordt wel infor-matie gegeven waarmee ook bui-ten het toepassingsgebied van denorm kan worden gerekend.Hoofdstuk 9 van NEN 2608-2 gaatverder dan alleen het toepassings-gebied van de norm. Juist voorconstructieve toepassingen geldengrotendeels de uitgangspuntenvan dit hoofdstuk, waardoor denorm al vanaf het verschijnen vande groene versie alom wordtgebruikt.Verwacht wordt dat nog dit jaareen nieuwe NEN 2608 als groeneversie verschijnt, in plaats van deoorspronkelijk voorziene vierde-lige 2608-reeks, en die ook deconstructieve glastoepassingen zalomvatten.B e r e k e n i n gGlas moet de voorgeschrevenbelastingen kunnen opnemenzonder dat de ruiten breken. Eenruit moet niet alleen direct na aan-brengen sterk genoeg zijn, maarook nabij het einde van de voorge-schreven referentieperiode ofeconomische levensduur. Bescha-digingen zoals krasjes, waarvan erin de loop van de tijd steeds meerontstaan, verzwakken de ruit.De berekening begint met hetbepalen van de afmetingen englasdikte van de ruit en de voorge-schreven belastingen. Met dezewaarden kan de optredende buig-trekspanning worden berekend.Daarna wordt gecontroleerd of deoptredende buigtrekspanning inhet glas lager is dan de toelaat-bare. Is dit niet het geval, danmoet een grotere glasdikte wordentoegepast en de berekening wor-den aangepast.NEN 2608-2 eist een maximaaltoelaatbare doorbuiging van5 mm/m lengte van de onder-steunde zijden. In het geval vanisolatieglas kan bij een te grotedoorbuiging een lekke ruit ont-staan, waardoor de verdeling vande belasting over binnen- en bui-tenruit wijzigt. De isolatieruit isdan niet langer constructief veilig.Voor de belastingen, met uitzon-dering van isochore druk, wordtverwezen naar NEN 6702.Isochore druk is een specifiekebelasting die in isolatieglas ont-staat doordat de spouw herme-tisch is afgesloten. Glas wordtgeproduceerd bij een bepaaldeluchtdruk en temperatuur. Vanafhet moment dat de spouw isgesloten, gaan veranderingen inluchtdruk en temperatuur de ruitbelasten, waardoor deze iets hol ofbol gaat staan. Bij grote ruiten isde spouw relatief dun ten opzichtevan de afmeting. Doordat de ruitgemakkelijk iets doorbuigt, zal deluchtdruk buiten en binnen despouw ongeveer gelijk zijn. Voorkleine ruiten is dit een ander ver-haal. Hier kan in de spouw, door-dat de ruit niet voldoende kanmeegeven, in extreme situatieseen hoge druk ontstaan, met alsgevolg een te hoge spanning inhet glas en op de afdichting.G l a s d i k t e e n - s t e r k t eDe glasdikte van een enkele ruit isde nominale glasdikte minus demaximaal toelaatbare afwijking.Dit betekent bijvoorbeeld dat bij5 mm floatglas met een dikte van4,8 mm wordt gerekend en in hetgeval van 5 mm figuurglas met eendikte van 4,5 mm. NEN 2608-2geeft deze diktes in een bijlage.Gelaagd glas bestaat uit twee ofmeer ruiten met tussen de ruitenNieuwe NEN 2608 wordt nog dit jaar verwachtVoorschriften voorglasconstructiesR. Ottens, Saint-Gobain GlassGlas is tegenwoordig een erkend, maar door het bezwijkgedrag tegelijkertijdgevreesd constructiemateriaal. Wat kan wel en wat kan niet? In de afgelopenjaren zijn de mooiste projecten met of van constructief glas gemaakt. Maarhoe zijn deze tot stand gekomen zonder dat de sterkte-eigenschappen in nor-men waren vastgelegd? De ene constructeur wordt geprijsd om zijn durf; deander afgedaan als conservatief. Veel glastoepassingen zijn in het verleden opgevoel bepaald, vaak door jarenlange ervaring verkregen, maar zonder enigeberekening. Er was immers niets om mee te rekenen, behoudens NEN 2608 enNPR 3599, zodat het floatglas in een raam sterk genoeg was voor de windbe-lasting. Indien glasdikte is bepaald op door ervaring ontwikkeld gevoel voordit materiaal, en ook nog in concurrentie met andere aanbieders, is vaak eentoelaatbare grens overschreden. Mede omdat deze situatie niet kon voortdu-ren, is NEN 2608-2 verschenen.G e l a a g d v e i l i g h e i d s g l a sBij gelaagd veiligheidsglas worden bij breuk de scherven bijelkaar gehouden door een kunststof tussenlaag, opdat geengrote opening ontstaat. In de notatie worden eerst de glas-diktes aangegeven, daarna het aantal PVB-folies. Gelaagdveiligheidsglas 44.2 bestaat uit twee lagen van 4 mm glas,met ertussen twee lagen PVB-folie van 0,38 mm. Gelaagdveiligheidsglas 444.6 bestaat uit drie lagen van 4 mm glas,met ertussen twee lagen van totaal zes (2 x 3) lagen PVB-folie van 0,38 mm.O n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eGlasconstr uc ties64 cement 2008 2een laag kunststof, meestal poly-vinylbutyral (PVB), die de ruitenaan elkaar koppelt. Is de belastingkort, dan is de koppeling groot.Duurt de belasting lang, dan is dekoppeling klein.De rekenwaarde voor de equiva-lente glasdikte te;dvan gelaagdveiligheidsglas 44.2 (zie kader) isvoor windbelasting:te;d= 3,8 mm + 3,8 mm = 7,6 mmen voor sneeuwbelasting, isochoredruk en eigen gewicht:3(3,8 mm)3+ (3,8 mm)3= 4,8 mmIsolerend dubbelglas wordt alstwee afzonderlijke ruiten bere-kend. De belasting wordt naarratio van stijfheid van de glasbla-den (t3) verdeeld. Als voorbeeld bijisolatieglas 6 - 15 - 4 neemt de6 mm (5,8 mm) ruit 78% van debelasting op en de 4 mm(3,8 mm) ruit de resterende 22%.De sterkte van de ruit is afhanke-lijk van verschillende factoren. Zohebben floatglas, figuurglas endraadglas verschillende sterkte.Indien glas is voorzien van bij-voorbeeld een emaillelaag of isgestraald, meestal met aluminium-korrels, heeft dit een negatiefeffect op de sterkte van de ruit. Desterkte van een ruit bij de randvan het glas is voor een deelafhankelijk van de randafwerking.De sterkte is aanzienlijk te verho-gen door de ruit thermisch teversterken of thermisch voor tespannen. Zo is de buigtreksterktevan thermisch voorgespannenveiligheidsglas 120 N/mm2,45 N/mm2uit het glas en75 N/mm2uit de voorspanning.De belastingsduur is van invloedop het glasdeel. Voor de kortdu-rende windbelasting is de sterkte100%, maar indien de belastingeen maand duurt, zoals bijsneeuwbelasting, is dit nog maar44% en indien de belasting per-manent is (50 jaar), slechts 29%.N i e u w e N E N 2 6 0 8Een belangrijk deel van de dit jaarte verschijnen groene versie vande nieuwe NEN 2608 zal gaanover veiligheid: waar moet gelaagdglas worden toegepast en uit hoe-1 |FBOR te Groningen;architectenburoDe Zwarte HondO n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eGlasconstr uc tiescement 2008 2 65veel lagen bestaat het bij construc-tieve glastoepassingen? De bereke-ning van interne druk ten gevolgevan externe belastingen - denk aanlijnlasten en geconcentreerdebelastingen - wordt gegeven voorisolerend dubbelglas en drie lagenisolatieglas.Het hierna volgende is nog inontwikkeling en kan nog wijzigen.Glassamenstelling in relatie tot hetbezwijkgedragBij niet-verticale toepassing moethet glas minimaal 1b1 volgensNEN-EN 12600 zijn. Bij isolatie-glas betreft dit altijd de ondersteruit.Bij isolatieglas wordt het voorge-schreven breukpatroon toegepastaan de zijde waarop de belastingaangrijpt. In de navolgende situa-ties mag hiervan worden afgewe-ken:? glas dat veilig is bij reparatie enonderhoud: hier mag de boven-ste ruit worden uitgevoerd alstype 2c2 volgens NEN-EN12600;? glas als vloerafscheiding terplaatse van een hoogteverschil:het is toegestaan het glasbladaan de zijde waarop de belas-ting aangrijpt uit te voeren intype c volgens NEN-EN 12600,mits het andere glasblad mini-maal 1b1 volgens NEN-EN12600 is.Thermisch voorgespannen veilig-heidsglas hoger dan 3 m bovenhet maaiveld en/of aangrenzendevloer geplaatst en met een ener-gieabsorptie > 40%, moet een`Heat Soak' test hebben onder-gaan.Afhankelijk van de oplegging,samenstelling en massa van deruit moet een factor R voor hetrisico worden bepaald. De waardevan R neemt toe met het risico.R =lomtr_______(lo;toti) 1waarin:lomtris de omtrek van de ruit, inmm;lo;totis de totale lengte van delijnvormig ondersteundezijden, in mm;i = 1 voor enkel glas engelaagd glas;= 2 voor een ruit met twee ofmeer glasbladen (isolatieg-las).Indien een glasblad of ruit plaat-selijk is geklemd of puntgehou-den, geldt R = 2.InvulpanelenInvulpanelen, bestaand uit enkelglas, gelaagd glas of isolatieglas,dienen om een gebouw wind- enwaterdicht te maken en dragenniet bij aan de stabiliteit van dehoofddraagconstructie. Uit tabel-len 1 en 2 kan worden bepaaldwelk glas met breukpatroon vol-gens NEN-EN 12600 geschikt isvoor deze toepassing.Secundaire constructiesSecundaire constructies dragenalleen zichzelf en invulpanelen.Het bezwijken ervan heeft alleeneffect op de constructie zelf en opde invulpanelen. Beide kunnenworden vervangen zonder dat diteffect heeft op de hoofddraagcon-structie.Uit tabel 3 kan worden bepaaldwelk glas met breukpatroon vol-gens NEN-EN 12600 geschikt isvoor deze toepassing.n =R x 550 N/m2____________Peg;rep 4waarin:n is het aantal glasplaten waar-uit het glasblad bestaat;peg;repis het eigen gewicht van deruit, in N/m2.HoofddraagconstructieAangetoond moet worden dat glasdat wordt toegepast als (onderdeelvan) de hoofddraagconstructie,uitermate betrouwbaar en veiligis. NEN 2608-2 geeft geen speci-fieke eisen voor de samenstellingvan dit glas. nL i t e r a t u u r1. NEN-EN 12600(en), Glas voorgebouwen ? slingerproef ?stootbelastingproef en classifi-catie voor vlakglasTabel 1 | Glas voor invulpanelen, veiligheidsklasse 1 (NEN 6702, 5.1.2) en 2 (NEN 6702,5.1.3)R breukpatroon volgensNEN-EN 12600, type:minimumaantal glasplaten bijgelaagd glas type bR = 1 a, b, c 21 < R 2 b, c 2R > 2 b 2Tabel 2 | Glas voor invulpanelen, veiligheidsklasse 3 (NEN 6702, 5.1.4)? glas dat veilig begaanbaar is bij reparatie en onderhoud? glas als vloerafscheiding ter plaatse van een hoogteverschilR breukpatroon volgensNEN-EN 12600, type:minimumaantal glasplaten bijgelaagd glas type balle waarden b 2R = 1 geen nadere eisen1 < R 2 indien het gelaagde glas voor de helft of meer uit thermisch voorge-spannen veiligheidsglas (NEN-EN 12600, type c) bestaat, moet inhet gelaagd glas ??n glasplaat als opofferingsruit worden gerekendR > 2 in het gelaagd glas is ??n glasplaat een opofferingsruitTabel 3 | Glas voor secundaire constructiesR breukpatroon volgensNEN-EN 12600, type:minimumaantal glasplaten bijgelaagd glas type balle waarden b nin het gelaagd glas is ??n glasplaat een opofferingsruit