Aan de Rotterdamse Coolsingel verrijst binnenkort eensculpturale, 150 meter hoge hoogbouwtoren naarontwerp van architect Jan Hoogstad. Zowel qua op-zet, constructie als verschijningsvorm breekt dezeJungerhanstoren met de gangbare praktijk van hoog-bouw in Nederland. De onderste vijf verdiepingen zullenworden ingericht als warenhuis; de zevenendertig hogergelegen verdiepingen krijgen een kantoorfunctie. De con-structie is een zogenoemde `stijve buis'-gevel. Bepalendvoor het aanzien is de ovaalvormige plattegrond van debouwmassa, die naar boven toe eerst uitloopt om optweederde van de bouwhoogte weer smaller te worden.Aan alle zijden worden in het bouwvolume taartpuntvor-mige serres uitgespaard. Als gevolg hiervan zal de torenop een aantal verdiepingen, waar twee kolossale serreselkaar in het hart van de toren bijna raken, een transpa-rante `open' kern krijgen.De Jungerhanstoren ontleent zijn naam aan hethuidige op de bouwlocatie aanwezige woonwaren-huis Jungerhans (tussen het kantoor van ABN-Amroen boekhandel Donner) dat te zijner tijd mogelijkterug zal keren in de voet van het nieuwe hoog-bouwproject. Opdrachtgever en financier van detoren is de Merwede Group, een investeringsmaat-schappij die onder meer ook de Euromast in eigen-dom heeft. Gezien de reeds bestaande hoge dicht-heid aan financi?le instellingen op de kop van deCoolsingel (Robeco, Fortis Bank, MeesPierson,ABN-Amro,HBU)richtdeMerwedeGroupzichmetname op toekomstige huurders die in de financi?lesector of de commerci?le dienstverlening werkzaamzijn. De bijzondere locatie, opzet en uitstraling vande toren moet een `Amsterdams prijspeil' rechtvaar-digen dat ruim boven de in Rotterdam gangbarehuurprijzen ligt.S k y l i n eVoorafgaand aan het ontwerp van de Jungerhans-toren verrichtte Jan Hoogstad een studie naar derol en invloed van hoogbouw in de Rotterdamsebinnenstad in het algemeen en van hoogbouw op deA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2001 218Jungerhanstoren RotterdamVERTICALEMEGASTRUCTUUREgbert Koster999045139Erasmusbrug,139m>woontoren>HogeErasmus,90m>woontorens>DeHogeHeren,99m>Maastorenflat,45m>Zicht op de Jungerhans-locatie vanaf de Lijnbaan;maquettefotoHoogbouwsilhouet Westelijke Coolsingel: langzaam oplopende hoogteccement 2001 2 19139120501061511041452251858535 35894010015069765328 1811635MedischeFaculteitErasmus>Universiteit,116m>DeLeuve,53m>bebouwingWestblaak,28m>CoolsePoort,76m>Jungerhanstoren,150m>ABN-AMRO,69m>woontorenBijkofin,100m>parkeergarageBijenkorf,40m>MeesPierson,89m>bebouwingStadhuisplein,35m>ondersteunendehoogbouw>Stadhuispleincluster,85m>Luxortoren,185m>ondersteunendehoogbouw>Stadhuispleincluster,120m>MillenniumTower,139m>bebouwingWeena,50m>Weenatoren,106m>NationaleNederlanden,151m>hoogbouwStationscluster,104m>hoogbouwStationscluster,>225-250m>hoogbouwStationscluster,145m>Coolse poortBinnenwegpleinDonnerCIFCoolsingelLijnbaanChurchillpleinABN AmroHBUA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wLocatie van de Jungerhanstoren in de binnenstad van RotterdamJungerhanslocatie in het bijzonder. In deze studiemerkt Hoogstad op dat de levendigheid vansommige binnenstedelijke locaties als het ware`vanzelf' steeds meer levendigheid genereert endaarmee een soort natuurlijke habitat voor nieuwehoogbouw vormt. Op dit soort locaties, zoals deJungerhanslocatie, is het vullen van de plint metpublieksfuncties volgens Hoogstad dan ook geenenkel probleem. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeldde Kop van Zuid waar, aldus Hoogstad, hoogbouwvergeefs wordt ingezet als kunstgreep om in eendoods gebied levendigheid te genereren.Meteenreekssilhouet-enskyline-studieswistHoog-stad de gemeente te enthousiasmeren voor de ont-wikkeling van een skyline die vanaf de Maas staps-gewijs oploopt richting Rotterdam CS. De 150 meterhoge Jungerhanstoren vormt hierbij het hoogtepuntvan een hoogbouwcluster nabij het Churchillplein.Devolgende`stap'bestaathierbijuiteenopdelocatievan het oude Luxor-theater te realiseren 185 meterhoge toren, die het zogenoemde `stadhuiscluster' opmoetgaanstuwenindeskyline.Delaatste`stap'voertnaar de geplande 225 meter hoge bebouwing bij hetCentraal Station ? het toekomstige hoogtepunt vande Rotterdamse skyline. Ter vergelijking: het naasthet station gelegen kantoorgebouw Delftse Poort vanNationale Nederlanden uit 1992 is 151,5 meter hoog,de tegenoverliggende Millennium Tower uit het jaar2000 heeft een (mast-)hoogte van 149 meter.P a a l f u n d e r i n g z o n d e r p a l e nZoals bijna alle ontwerpen van Jan Hoogstad is ookhet ontwerp van de Jungerhanstoren het product vaneen rationeel, volledig beredeneerd ontwerpproces,waarin artistieke willekeur vrijwel volledig is uitge-bannen. Dat wil niet zeggen dat de vorm een logischgevolg is van de functie. Wel is er sprake van eensoort `evolutie' in het ontwerpproces waarbij functie,vorm, constructie en uitvoeringstechniek geleidelijkzijn ge?ntegreerd tot een `organisch' geheel waarinalles met alles samenhangt.Zo maakt de toren bijvoorbeeld niet alleen vollediggebruik van de maximaal toegestane bouwhoogtevoor de betreffende locatie van 150 meter, maar pro-fiteert hij tegelijkertijd ondergronds ook maximaalvan de (beperkte) draagkracht van de eerste zand-laag. Een dikke betonplaat op de bodem van een 20meter diepe bouwput moet precies voldoende draag-kracht leveren om de toren in zijn geheel `op staal'te funderen, al kan wellicht beter worden gesprokenvan een `paalfundering zonder palen' op de eerstezandlaag. De vijf ondergrondse bouwlagen zijn wel-beschouwd niets meer en niets minder dan eenbovenmaatse kruipruimte die de opdrachtgever bijdeze relatief goedkope hoogbouwfundering `cadeau'krijgt.Omdat de warenhuisfunctie op de onderste vijf ver-diepingen zich moeilijk laat verenigen met eenobstakel als een stijve kern middenin de ruimte, isvoor de constructie gekozen voor een `stijve buis'-gevel. Door de `buis' vervolgens een `gestroomlijnd',ovaal profiel te geven krijgt de toren zelf relatiefweinig windbelasting te verwerken en zal hij op zijnbeurt op maaiveld weinig windhinder veroorzaken.Het verlies aan vloeroppervlak als gevolg van het`afronden' van de plattegrond wordt door Hoogstadruimschoots gecompenseerd door de toren naarboven toe te laten uitkragen. Dit levert tevens eenA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2001 220700variabel18002. 2.2.4.4.7.5.10. 11.2.10. 11.3.6.8.8.5.1.1.5.5.3.2.2.1.8.9a.9b.6.11.10.4.4.4.8.7.9a.9b.1.ab4 | Vier typische plattegron-den. Van boven naar bene-den:a verdieping 5 t.m. 11,krans kantorenb verdieping 16, 17, 28,29, 34, 35, 40, 41,dubbele serrec verdieping 13-15, 18,19, 24-27, 36-39,grote serred kleine serre1 kantoren2 snellift, 2600 x 20003 brandweerlift, 3400 x 26004 bestemmingslift,2800 x 20005 gang6 W-schacht7 noodtrappenhuis8 voorportaal9a kleine serre 9b grote serre10 herentoilet11 damestoiletveel pregnanter architectonisch beeld op en maaktde `buis' en passant betrekkelijk ongevoelig voor(wind-)trillingen en -resonanties.Het enige `niet-logische' element in het torenont-werp zijn de twee verticale ribbels in het gevelop-pervlak die een louter esthetische functie hebben.G e b r e i d e k o u sDe inwendige structuur van de Jungerhanstorenonleent een grote mate van flexibiliteit aan de moge-lijkheid om vier verschillende standaard-plattegron-den in willekeurige volgorde te stapelen. Hierbij iserdekeuzetussenverdiepingsvloerenzonderserres,met kleine serres, met grote serres en met zowelkleine als grote serres. (Gemiddeld ruim 1000 m2netto vloeroppervlak per verdieping.) Het idee is dater binnen de megastructuur van de `stijve buis'-gevelverschillende `kantoorgebouwen op maat' op elkaarworden gestapeld. Elk van deze minimaal drie `kan-toorgebouwen' krijgt op de vloer van een grote serreeen zogenoemde `lobbyvloer', waar van de snelliftenkan worden overgestapt op de `boemelliften' binnenhet betreffende kantoorgebouw.De definitieve omvang, indeling en positie van deverschillende `kantoorgebouwen' binnen de vertica-le megastructuur zal in overleg met de toekomstigehuurders worden bepaald. Maar het is de bedoelingdat bij veranderende ruimtebehoeften van de gebrui-kers te zijner tijd de positie van de lobbyvloeren ende indeling van de verschillende verdiepingen (welof geen serres) kan worden aangepast.Illustratief voor het bijzondere, `open' ontwerppro-cesvandeJungerhanstorenisdaternietalleentothetlaatste moment onduidelijkheid zal blijven bestaanover de definitieve indeling van de verschillende ver-diepingen. Ook voor de bouwtechnische uitwerkingvande`stijvebuis'-gevelendeinvullingvandeonder-grondse bouwlagen worden zo lang mogelijk ver-schillende opties opengehouden. Hoewel de toren alin december 2000 in de verhuur kwam, zal er waar-schijnlijk pas op het moment van verschijnen van dittijdschrift een besluit worden genomen over deconstructie van de buisgevel. Mogelijk wordt de geo-metrische complexiteit van het geveloppervlak op-gelost met een (prefab) vakwerksysteem dat als eengebreide `kous' de contouren van het bouwvolumeomspant. Hoe dan ook is het de bedoeling dat de dra-gende gevelelementen, in verband met de grotebouwhoogte en de aanwezigheid van belendendebebouwing, vanuit de binnenzijde van de `buis'kunnen worden gemonteerd.Met betrekking tot de invulling van de vijf onder-grondse bouwlagen gaat de voorkeur uit naar eenondergrondse voortzetting van het warenhuis incombinatiemeteendirecteverbindingmethetnabij-gelegen metrostation. Uitvoering van dit plan isechter alleen mogelijk als de benodigde parkeer-plaatsen, in plaats van onder de toren zelf, onder deopenbare ruimte van de Lijnbaan en de Coolsingelkunnen worden gerealiseerd. Een plan waaropmomenteeldooreenaantalvastgoedeigenareninhetgebied samen met de gemeente Rotterdam drukwordt gestudeerd. Projectgegevensopdrachtgever:Merwede Groupontwikkeling:Kleinman Holdingarchitect:Jan Hoogstadadviseur constructies:D3BNadviseur bouwfysica:Cauberg-HuygenA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2001 2 213.5.2.2.1.8.9b.6.11.10.4.4.4.8.7.9b.1.1.9a.7.8.4.4.4.10.11.6.9a.8.1.2.3.5.5.2.2. 2.cd
Reacties