Verkeerd en goed in de betonbouw (VI)door Kol. b.d. P. W. ScharrooVoorbeeldenvanhetverkeerde,werken dikwijls meer uitdan regels voor het goede.Het moest eigenlijk niet voorkomen, dat bij het uitvoeren vanbetonwerken nog steeds zo vele fouten worden gemaakt,dat het niet overbodig is deze artikelenreeks voort tezetten. Blijkbaar wordt nog altijd niet algemeen ingezien, datde voortreffelijke eig enschappen, welke goed gewapend betonin technisch en in economisch opzicht tot een van de meestbelangrijke bouwmaterialen maken, alleen kunnen wordenOnvoldoend toezicht bij de uitvoeringVerkeerdOp een betonwerk werd betonspecie toegepast, waarvan desamenstelling mij voor het bedoelde werk minder juistvoorkwam: te weinig cement en een te groot zandgehalte.Bovendien geschiedde het afmeten van de hoeveelhedenmaterialen zeer oppervlakkig, zodat de verschillende men-gingen niet dezelfde samenstelling hadden. Zand en grindwerden gestort in twee afzonderlijke silo's, welke mettrechters uitmondden boven een gemeenschappelijke weeg-bak. Onder het dichtdraaien van de grindtrechter werd dezandtrechter reeds open gedraaid, zodat van een zorgvuldigafmeten van zand- en grindgehalte geen sprake was. Naarde hoeveelheid aanmaakwater werd met de muts gegooid.Een bepaald luchtverwekkend middel werd in willekeurige,te grote hoeveelheden toegevoegd, want zei de molenbaas:,,het geeft niets, of je er wat meer bij doet; dat goedje werktzo fijn!"Het toezicht bij het bereiden en het verwerken van de beton-specie was, zowel bij de betonmolen als op het stort, onvol-doende. Bij het gure herfstweer van deze zomermaandenwas blijkbaar de aantrekkingskracht van de kruiswoord-puzzle in de keet groter dan de wil om nauwlettend toe tezien op de uitvoering van het werk.Het was dan ook niet te verwonderen, dat ik enige tijd latermoest vernemen, dat in het aldus vervaardigde betonscheuren waren opgetreden. En dat nog wel terwijl ,,deHerstellen van grindnestenVerkeerdMeermalen kan worden waargenomen, dat vooral bij ko-lommen, grindnesten na het ontkisten niet vakkundigworden hersteld, doch zo spoedig mogelijk door middelvan bepleisteren worden bedekt met de verderfelijke mantelder onzichtbaarheid.GoedZand- en grindnesten, zachte plekken in het beton e.d. be-tekenen een verzwakking van de constructie en moetenKrimpscheuren in een keldervloerVerkeerdIn een keldervloer traden belangrijke krimpscheuren op.Als oorzaken hiervan konden worden vastgesteld:1. De samenstelling van de voor het maken van deze vloergebezigde betonspecie, welke naar maatdelen bestond uit1 cement, 1? zand en 2 grind, was te vet.2. Van een goed gemengde korrelgrootteverdeling van detoeslag was geen sprake. Het grind werd willekeurig uit eenhoop opgeschept en het gehalte aan fijn zand was onvol-doende.3. Dat deze betonspecie gedurende minder dan 1 minuut inde betonmolen was gemengd, kan mede hebben bijgedragentot het ontstaan van de gebreken.4. De nabehandeling van de gestorte betonspecie was tenene male onvoldoende. Zelfs op warme dagen, zoals deze inin deze zomermaanden bij uitzondering voorkwamen, werdvolstaan met een ogenblik vluchtig nat spuiten.376verkregen bij en door een zaakkundige en zorgvuldige ver-vaardiging.Dat ook uit de lezerskring mededelingen werden gedaan om -trent fouten, welke bij het maken van beton werden waar-genomen, wordt ten zeerste gewaardeerd. Hierdoor tochwordt bevorderd, dat het met deze artikelen gewenste doelwordt bereikt.directie de samenstelling van de betonspecie proefonder-vindelijk zeer nauwkeurig had bepaald". Maar ,,het cementzal niet hebben gedeugd" en bovendien ,,kun je die lucht-verwekkende middelen niet altijd vertrouwen!"GoedHet kan niet genoeg worden herhaald, dat zorgeloosheidde grootste vijand is van beton.In artikel 10 van de G.B.V. 1950 wordt bepaald, dat de uit-voering van betonwerken moet geschieden door goed ge-schoolde arbeiders, die onder voortdurend toezicht staanvan betrouwbare, in de uitvoering van beton ervaren per-sonen.Deze bepaling mag geen dode letter worden; allerminst nietwaar het betreft het bereiden en het verwerken van beton-specie. Nauwkeurig theoretisch bepalen van de samen-stelling van betonspecie heeft al zeer weinig practischewaarde, wanneer niet wordt zorg gedragen, dat deze meestgeschikte samenstelling ook werkelijk wordt toegepast.Luchtverwekkende materialen kunnen een goede uitwerkinghebben, wanneer zij in de voor elk afzonderlijk geval nodigeen voorgeschreven hoeveelheid aan de betonspecie wordentoegevoegd. Het gebruiken van een te grote hoeveelheid kanminder gewenste gevolgen hebben, welke dan niet bewijzen,dat het materiaal niet deugt, doch slechts dat dit onoordeel-kundig werd toegepast.zorgvuldig worden hersteld. D ?s:1. Na het ontkisten kolommen aan alle zijden controleren;twijfelachtige plekken door bekloppen onderzoeken.2. Slechte gedeelten zo diep uithakken, dat de randen be -staan uit beton met een gesloten structuur. Blootkomendstaal schoonborstelen en gat schoonspoelen met water;staal vertinnen en gat volzetten met een niet te vette beton-specie met fijn grind.Goed1. Voor het maken van een dergelijke vloer zou een samen-stelling van de betonspecie b.v. van naar maatdelen 1 ce-ment, 1? zand, ? fijn zand en 2? grind betere resultatenhebben gegeven, wanneer alt hans2. de korrelverdeling van het grind doelmatig zou zijn ge -regeld.3. Volgens artikel 14 van de G.B.V. 1950 moet de mengtijdvan de betonspecie ten minste 1 minuut bedragen.4. Na het storten betonvlakken, welke niet door bekistingenzijn gedekt, bij droog weer gedurende ten minste een weekvochtig houden en zo nodig met een daarvoor geschikthulpmiddel afdekken. Voor vloeren kan dit nat houden bijv.geschieden door een randje klei langs de omtrek te leggenen de vloer onder water te zetten, of wel door de vloer af tedekken met een dun laagje zand, dat goed nat wordt ge -houden.Hieraan zijn kosten verbonden, welke bij de tegenwoordigewoningbouw maar al te gaarne worden bespaard. Maargoed beton kan nu eenmaal niet op een koopje worden ver-vaardigd, wil men gebreken voorkomen, welke later hogerekosten medebrengen.Cement 6(1954) Nr 21-22Onvoldoendezorgvoordewapening.Verkeerd1. Onvoldoende ondersteuning van de wapening, zodat nietis verzekerd, dat tijdens het storten van de betonspecie debetondekking van de wapening overal de voorgeschrevenminimum dikten kan krijgen.Op een betonwerk werden als ondersteuning van de wape-ning gebruikt de latjes en klossen, welke in de vloerenzouden worden ingestort, teneinde hieraan later de elec-trische leidingen te kunnen bevestigen.2. Over de wapening te lopen, hierop planken e.d. te leggen,materialen te vervoeren, enz.Op een betonwerk was het bovennet van een vloerwapeningnaar beneden getrapt en rustte een deel van de onder -wapening pp de bekisting. Aan herstellen van deze foutenwerd niet gedacht.3. De bekisting vast maken aan de wapening.4. Verzuimen de ligging van de wapening te controleren,voordat wordt begonnen met het storten van de beton-specie.Lassen vandewapeningVerkeerdBij het lassen van de staven van de wapening komen nog zovele ongerechtigheden voor, dat het niet overbodig is, dataan dit vraagstuk een afzonderlijk artikel wordt gewijd.Voorlopig wordt alleen de aandacht gevestigd op enkelefouten, welke op een groot betonwerk werden waar-genomen:1. De lassen werden op willekeurige plaatsen en in ??n rijaangebracht.2. Het lassen geschiedde door hierin niet speciaal geschooldewerkkrachten.3. De wapeningstaven gingen nat in de lasmachine. Hetgedeelte van de staven, dat met de klembekken in aanrakingkwam, werd met een staaldraadborstel enigszins schoongemaakt. Aan de reinheid van de klembekken van de ma-chine werd geen aandacht besteed.Inbranden van de staven en van de klembekken was hetgevolg.Belasting van een nieuwe vloerVerkeerdOp een nieuwe gewapende betonvloer, welke was berekendop een belasting van 700 kg/m2en die nog niet volledigwas verhard, werd een tas stenen geplaatst van 14 bij 14 men hoog 1,3 m, dus een belasting van rond 2000 kg/m2.De uitvoerder vond dit helemaal niet verkeerd en noemdedit integendeel zelfs ,,een mooie proef belasting"!SchoonmakenvankolombekistingenVerkeerdDe bekistingen van kolommen, welke over de volle hoogtewerden gestort, waren niet schoon gemaakt, voordat werdbegonnen met het storten van de betonspecie.Als gevolg hiervan was aan de voeten van deze kolommeneen laag vuil aanwezig ter dikte van 1 tot 2 cm. Dit vuilmoest worden weggehakt, terwijl de aldus ontstane nadenmet mortel werden dichtgestopt.VerpoederenvaneengevelbepleisteringVerkeerdDe cementbepleisteringvan een gemetselde gevelmuur wasverpoederd, doordat zij te weinig water bevatte voor descheikundige verharding van het cement.GoedZorg dragen, dat een cementbepleistering steeds voldoendewater heeft om te kunnen verharden en vooral ook beletten,dat dit water aan de pleisterlaag wordt onttrokken.Cement 6 (1954) Nr 21-22Goed1. De wapening zodanig ondersteunen, dat bij het stortenvan de betonspecie aan de betondekking overal de in ar-tikel 13 van de G.B.V. voorgeschreven minimum diktenkunnen worden gegeven.Het beste en meest eenvoudige middel om dit te bereiken, ishet gebruiken van betonblokjes, al of niet voorzien van in-gebetonneerd binddraad. Deze blokjes, welke in ruimegetale moeten worden aangebracht, zijn in verschillendedikten in de handel verkrijgbaar.2. Zorg dragen, dat de juiste en vooral ook vaste ligging vande wapening noch v??r, noch tijdens het storten van debetonspecie verloren gaat. Dat in verband hiermede overde wapening niet mag worden gelopen en hierover geenmaterialen mogen worden vervoerd, spreekt van zelf.3. Eveneens zal het geen verdere toelichting behoeven, dateen goede en vaste ligging van de wapening niet is ver-zekerd, wanneer hieraan de bekistingen worden vastgemaakt. Bekisting en wapening moeten onderling ge-scheiden blijven.4. Verzuim niet de ligging van de wapening zorgvuldig tecontroleren, voordat wordt begonnen met het storten vande betonspecie.Goed1. De plaatsen van de lassen met overleg kiezen; zij moetenzoveel mogelijk verspringen.2. Het lassen moet geschieden door in dit werk ervarenlassers, die volledig bekend zijn met de inrichting en hetgebruik van de lasmachine.3. De te lassen staven droog in de lasmachine brengen,nadat de gedeelten, welke met de klembekken in aanrakingkomen, met behulp van een amaril-slijpsteentje van roestzijn ontdaan.V??r elke lashandeling de klembekken van de machinegoed schoon maken; losse metaaldeeltjes met behulp vaneen staaldraadborstel verwijderen.GoedHet is bijna overbodig naar aanleiding hiervan op temerken:1. Vers gestorte betonspecie mag niet worden belopen, ter-wijl hierover geen vervoer van materialen, enz. mag plaatsvinden.2. Nog niet volledig verharde vloeren mogen niet wordenbelast of worden gebruikt voor het opslaan van materialen,sn zeker niet tot een grotere belasting dan waarop devloeren en de bekistingen, waarop zij rusten, zijn berekend.Goed1. Rekening houden met het bepaalde in artikel 12 derG.B.V. 1950, dat bij bekistingen van kolommen, wanden enhoge balken voorzieningen moeten worden getroffen omvuil en zaagsel te kunnen verwijderen.2. Hiertoe aan de onderkant van kolombekistingen spoel-of veegluiken maken.3. Voordat wordt begonnen met het storten van de beton-specie. de bekistingen goed schoon spuiten.Met het oog hierop:1. Buitenpleisterwerk alleen uitvoeren, wanneer de weers-gesteldheid hiervoor gunstig is.2. De te bepleisteren gevel nat maken, voordat de pleister-laag wordt opgebracht.3. Zoveel mogelijk voorkomen, dat felle zon inwerkt op hetbepleisterde oppervlak.4. In droge perioden de pleisterlaag gedurende ten minsteeen week vochtig houden met zuiver, zoet water.(p.369Digest-Sommaire-Zusammenfassung)377