themaVan ontwerpnaar uitvoeringNadat in juni 2006 de opdracht voor het uitvoerenvan de Ombouw Randweg Eindhoven aan Heijmanswas gegund, werd Breijn, het ingenieursbureau vanHeijmans Infra, verzocht de hiervoor benodigdeontwerpwerkzaamheden uit te voeren. Deze werk-zaamheden betroffen het uitwerken van de besteks-ontwerpen (DO-niveau, opgesteld voor Rijkswater-staat door Royal Haskoning en Oranjewoud) totuitvoeringsontwerpen. Dit artikel beschrijft hoe dezeuitwerking tot stand is gekomen en welke rol Breijndaarin heeft gespeeld. Tevens wordt kort aangege-ven welke constructietypen worden gerealiseerd enwelke partijen daarbij betrokken zijn.1Praktische invulling van ontwerpwerkzaamhedenthema20De ontwerpwerkzaamheden beperkten zich niet tot de kunst-werken; er moesten ook uitvoeringsontwerpen voor geluids-schermen en grondkeringen worden gemaakt. Daarnaastmoesten diverse wegontwerpen en faseringen worden uitge-werkt.Coördinatie ontwerpwerkzaamhedenEen van de bepalende factoren voor het verkrijgen van deopdracht, was de verkorte bouwtijd waarin de ombouw zouworden gerealiseerd. Als gevolg hiervan moest echter snelworden gestart met uitvoeringsactiviteiten, waardoor de door-looptijd van ontwerpwerkzaamheden beperkt was.De omvang van de werkzaamheden ­ in totaal 67 kunstwerken,2 grote duikers en in totaal circa 16 km geluidsschermen en 3km grondkeringen ­ maakte dat Breijn niet in staat was volle-dig zelf te voorzien in de gestelde vraag. In korte tijd moest veelontwerpcapaciteit worden gemobiliseerd. Besloten is eenaanzienlijk deel van de ontwerpwerkzaamheden uit te bestedenaan verschillende ingenieursbureaus, teneinde het planningsri-sico maximaal te spreiden. Het resterende deel van de ontwerp-werkzaamheden zou door Breijn zelf worden uitgevoerd.Breijn heeft hierbij de coördinerende rol tussen de ingescha-kelde ingenieursbureaus en de diverse (uitvoerende) discipli-nes van Heijmans Infra voor haar rekening genomen. Daarbijheeft Breijn niet alleen ontwerpgerelateerde wensen van deuitvoeringspartijen kenbaar gemaakt aan de ingenieursbu-reaus, maar tevens een actieve rol vervuld bij het zoeken naarpraktische oplossingen voor vraagstukken die zich voorde-den tijdens het uitwerken van het besteksontwerp tot eenuitvoeringsontwerp. Om daarbij tot een weloverwogen keuzete komen is de input van de uitvoerende partijen onmisbaar.Tevens heeft Breijn alle door de ingenieursbureaus opge-stelde ontwerpdocumenten geverifieerd, en beschouwd opmogelijk haalbare optimalisaties. Indien mogelijk zijn dezeoptimalisaties direct in het uitvoeringsontwerp doorgevoerd;in een aantal gevallen zijn deze optimalisaties pas tijdens desite-engineering doorgevoerd.Omdat de te realiseren kunstwerken deel uitmaken van hetgeïntegreerde ontwerp van de Randweg Eindhoven, zijn degemaakte ontwerpen afgestemd met de verschillende discipli-nes van Heijmans Infra die bij de Ombouw Randweg Eindho-ven werkzaam zijn.De raakvlakken die de uitvoeringsontwerpen hebben, zijnuiteenlopend van aard en betreffen ondermeer:­ het MX-ontwerp en de relatie met de asfaltverharding engeleiderailconstructies;­ de afwatering van de kunstwerken;­ de verlichtingsplannen;­ de bouwfaseringen;­ de uitvoeringsmogelijkheden en -onmogelijkheden.De beheersing van deze raakvlakken maakt deel uit van decoördinerende rol van Breijn binnen de uitwerking van debesteksontwerpen tot uitvoeringsontwerpen.Ook in de relatie met de opdrachtgever (Rijkswaterstaat) waseen coördinerende taak weggelegd, dit omdat alle gemaakteuitvoeringsontwerpen door Rijkswaterstaat voor `akkoord'moesten worden vrijgegeven. Daarnaast zijn ontwerpafwijkin-gen met Rijkswaterstaat afgestemd; daarbij gaat het dan zowelom ontwerpafwijkingen vanuit het ontwerp, als om ontwerpaf-wijkingen met een oorzaak vanuit de uitvoering. Ten behoevehiervan heeft regulier overleg met Rijkswaterstaat plaatsgehad.De vierde partij waarmee afspraken zijn gemaakt, betreft deingeschakelde onderaannemers. Met hen zijn uitgangspuntenafgestemd en mogelijke raakvlakken besproken. Na afrondenvan de ontwerpen van deze onderaannemers zijn deze docu-menten niet alleen inhoudelijk getoetst, maar zijn ook de raak-vlakken met de overige ontwerpen getoetst.Het gaat in dit geval voornamelijk om prefab leveranciersir. Patrick van BerkelBreijn Grootschalige Infra1 Eencellige kokerligger uit kunstwerk 4 (Batadorp)foto: Peter de Koning2 Kunstwerk 10 vanuit de luchtfoto: Rijkswaterstaat/Joop van Houdt2Van ontwerp naar uitvoering 22009 21beschrijft het langste kunstwerk van de (toekomstige) RandwegEindhoven, kunstwerk 19 (zie blz. 54).De gewone viaducten zijn min of meer gelijk over beide ingeni-eursbureaus verdeeld.Op twee na zijn alle kunstwerken op prefab heipalen gefun-deerd. De overige twee kunstwerken zijn (gedeeltelijk) op staalgefundeerd; daarbij zijn de landhoofden op het grondmassiefdirect achter TerraClass wanden (van Terre Armée) geplaatst.Toepassing prefab dekkenVanuit het besteksontwerp was voor enkele kunstwerken reedsvoorzien in prefab dekken; in alle gevallen betrof het kunstwer-ken uit de categorie `gewone viaducten'. Voor aanvang van deontwerpwerkzaamheden is door Heijmans het besluit genomennog enkele kunstwerken uit te voeren in prefab; onder dezekunstwerken behoren onder meer de pergolaconstructie, descheve portaalconstructies en de integraal kunstwerken.De dimensionering en productie van de prefab liggers is uitbe-steed aan de leveranciers van de diverse typen prefab liggers:­ volstortliggers (toegepast in zowel integraal kunstwerken als`gewone viaducten').­ railbalkliggers (toegepast in scheve portaalconstructies en`gewone viaducten').­ kokerliggers (toegepast in twee `gewone viaducten').GeluidsschermenDe geluidsschermen (hoogten variërend tussen 2 en 8 m) dielangs de Randweg Eindhoven worden geplaatst, zijn onder teverdelen in drie categorieën:Transparante geluidsschermenDe transparante geluidsschermen zijn in enkele gevallen gefun-deerd op de dichte schermen of grondkeringen, maar in de(betonnen liggers voor kunstwerken, betonnen sloven voorgeluidsschermen en betonnen heipalen), maar ook om leveran-ciers van EPS, Terre Armée, gewapende grond, rubberen opleg-blokken, verankeringen voor grondkeringen, voorspansyste-men en lichtmasten.Typering kunstwerkenDe grote hoeveelheid te realiseren kunstwerken levert een grotevariëteit op aan kunstwerktypen.Ruwweg zijn de kunstwerken in te delen in vier categorieën:­ fly-overs (10 kunstwerken);­ scheve portaalconstructies (8 kunstwerken) en pergolacon-structie (1 kunstwerk);­ integraal kunstwerken (5 x 4 kunstwerken);­ gewone viaducten (min of meer haakse kruisingen vanwegen; 28 kunstwerken).De uitwerking van het besteksontwerp tot uitvoeringsontwerpvan deze kunstwerken is, zoals eerder beschreven, aan ingeni-eursbureaus uitbesteed in de vorm van werkpakketten. Daarbijzijn zoveel mogelijk dezelfde kunstwerktypen in één werkpak-ket gebundeld om repetitie van de ontwerpwerkzaamhedenmogelijk te maken.Ciwacon heeft de uitvoeringsontwerpen van de scheve portaal-constructies en tevens twee `gewone viaducten' uitgewerkt (zieartikel op blz. 24).De overige werkpakketten zijn uitbesteed aan de combinatieMovares/Tauw. Deze ingenieursbureaus hebben ­ na overleg­ onderling een verdeling gemaakt van uit te werken kunstwer-ken. Tauw heeft daarbij de meeste van de integraal kunstwer-ken uitgewerkt alsook de pergolaconstructie (zie artikel op blz.28 en 50).Movares heeft de uitvoeringsontwerpen van de fly-overs uitge-werkt, wat in dit themanummer in drie artikelen wordt uitge-werkt. Twee artikelen beschrijven de ééncellige kokerliggers opknooppunt Batadorp (zie blz. 32 en 38). Het derde artikel3themaVan ontwerp naar uitvoering2200922Site-engineeringMet het uitwerken tot uitvoeringsontwerpen stoppen deontwerpwerkzaamheden niet. Wat resteert is de site-enginee-ring: een grote verscheidenheid aan activiteiten die vaak in eenkort tijdsbestek moeten worden afgerond om de voortgang vande bouwactiviteiten niet te verstoren. Omdat de uit te voeren(ontwerp)werkzaamheden in deze fase afhankelijk zijn van dewerkelijk uitgevoerde bouwactiviteiten, is site-engineeringbijzonder moeilijk in te plannen; veel activiteiten in deze fasezijn door Breijn zelf uitgevoerd.Tot de site-engineering worden ondermeer de volgende zakengerekend:Constructief beoordelen van bouwafwijkingen die buitende toleranties vallenHierbij kan worden gedacht aan bijvoorbeeld het beoordelenvan paalafwijkingen, zowel in het horizontale vlak als in hetverticale verticale vlak.Constructief beoordelen en doorvoeren van wensen vande uitvoering die afwijkend zijn ten opzichte van hetgerealiseerde uitvoeringsontwerpHiertoe behoren ook mogelijke optimalisaties die in eeneerdere fase nog niet konden worden doorgevoerd.Behandelen van onvolkomenheden in hetuitvoeringsontwerpTijdens het uitvoeren zijn er altijd aspecten die in het uitvoe-ringsontwerp niet waren voorzien, of op een onvolledige wijzezijn uitgedetailleerd. In deze fase wordt er naar gestreefd om,altijd in overleg met de uitvoering, een praktisch uitvoerbare ensnel inpasbare oplossing door te voeren.SamenvattendHet uitwerken van de besteksontwerpen tot uitvoeringsontwer-pen heeft voor Breijn een bijzonder grote verscheidenheid aanwerkzaamheden opgeleverd. Daarbij heeft in eerste instantievooral de coördinerende taak een belangrijke rol gespeeld.Naarmate de tijd verstreek en het ontwerpproces vorderde,werd ook de inhoudelijke bemoeienis steeds meer omvattend,via verificatie en resultaatgericht meedenken over (praktische)oplossingen bij ontwerpvraagstukken tot aan het verwerkenvan optimalisaties, om uiteindelijk te resulteren in de op ditmoment nog altijd actuele site-engineering. )meeste gevallen op een op palen gefundeerde betonnen sloof. Hetgeluidsscherm zelf wordt gevormd door stalen stijlen, waartussenPMMA-platen zijn geplaatst. Dit scherm wordt achteroverhellendgeplaatst, waarbij de hoek met de verticaal 10° bedraagt.Dichte schermenDe dichte geluidsschermen zijn opgebouwd uit damwandpro-fielen, die eveneens onder een helling van 10° achteroverhel-lend in de grond zijn geplaatst. De bovenzijde van de dichteschermen is voorzien van een esthetische deksloof, die is gerea-liseerd met prefab-betonelementen dan wel met ter plaatsegestort beton.BuizenschermenDe buizenschermen worden uitsluitend langs de hoofdrijbanenvan de Randweg Eindhoven geplaatst en zijn opgebouwd uitgeperforeerde aluminiumbuizen die in een aluminium sloofzijn geplaatst. Deze buizen hebben geen constante lengte, waar-door de bovenzijde van het scherm geen strakke lijn vormt.Ook in het bovenaanzicht staan de buizen niet in één lijn, maarzijn ze volgens een `willekeurig' patroon geplaatst op poerendie op palen zijn gefundeerd.Van bovenstaande typen geluidsschermen worden zowel detransparante geluidsschermen als de buizenschermen ook opde te kruisen kunstwerken geplaatst.De transparante geluidsschermen en dichte geluidsschermenzijn in detail uitgewerkt door de combinatie Movares/Tauw.GrondkeringenOp diverse locaties langs de Randweg Eindhoven zijn grondke-ringen toegepast. Afhankelijk van de locatie waar zij wordentoegepast betreft het een stalen grondkering, opgebouwd uitdamwanden, of (op staal gefundeerde) betonnen keerwanden.De stalen grondkeringen zijn voornamelijk daar toegepast waareen hoogteverschil tussen hoofdrijbaan en parallelrijbaanaanwezig is. In tegenstelling tot de dichte geluidsschermenworden de stalen grondkeringen verticaal aangebracht. Tenbehoeve van de stabiliteit zijn deze stalen grondkeringen voor-zien van groutankers.De betonnen keerwanden zijn toegepast aansluitend op kunst-werken waar het hoogteverschil nog zodanig was dat eenaardebaan met talud niet kon worden toegepast. Onder dekeerwanden is, ten behoeve van de stabiliteit, een laag puingra-nulaat toegepast. Breijn heeft het uitvoeringsontwerp van dekeerwanden uitgewerkt.3 Kunstwerk 34 bij knooppunt Leenderheide is een portaal­constructie. Het dek is het grootste betonstort van de randweg;circa 2700 m3wordt in één stortfase aangebracht. Verder zijnde gewichtsbesparende sparingsbuizen duidelijk te zienfoto:Rijkswaterstaat/Joop van Houdt4 Transparant geluidsscherm (8 m) bovenop kunstwerk(Prof. Holstlaan)5 Overgang van dicht naar transparant geluidsscherm4 5Van ontwerp naar uitvoering 22009 23