C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU tiliteitsbou w38 cement 2006 8Aanvankelijk was het de bedoelingde bestaande betonkolos van EntreDeux te renoveren. De plannen vande architect waren echter zo ingrij-pend, dat er op talloze plaatsen gro-te vloersparingen en andere aan-passingen aan de constructie nodigzouden zijn. Het meest ingrijpendhierbij was de creatie van een nieu-we winkelstraat tussen de Spilstraaten het Dominikanerplein, dat aan-sluit op het Vrijthof. Na een analysevan de mogelijkheden van de be-staande constructie is besloten al-leen de kelder te hergebruiken ende bovenbouw geheel te vernieu-wen. De souterrainvloer is alshoogste overgebleven bestaandevloer voorzien van een extra druk-laag van 50 mm dik om in voldoen-de draagcapaciteit voor haar nieu-we functie te voorzien.B o v e n b o u wDe nieuwe opbouw kan worden ge-zien als een verzameling van ver-schillende gebouwen en beslaat intotaal een oppervlak van circa 80 x70 m2. Ook de hoogte varieert totmaximaal circa 23 m boven maai-veld. In het ontwerp van de nieuwebovenbouw is zoveel mogelijk ge-tracht het bestaande stramien van10 x 10 m2te volgen. Voor de wo-ningen vanaf de tweede verdiepingis dit stramien echter te groot en iser een overgang gemaakt naar voorwoningbouw gangbaardere maten.Hiertoe is de massieve vloer van deeerste woonlaag als overgangscon-structie van 600 mm dik uitgevoerd.De nieuwe verdiepingsvloeren vande winkels zijn uitgevoerd als bol-lenplaatvloer met een dikte van450 mm. Deze vloer heeft eenzelfdemassa als de bestaande massievevloeren van 300 mm dik, maar beziteen grotere draagcapaciteit, wat deflexibiliteit van het gebouw ten goe-de komt.Op het moment dat de oude bo-venbouw was gesloopt, vormdehet opdrijven van de bestaandekelderbak een re?el gevaar. De on-dergrond ter plaatse bestaat uitzand en grind; een tijdelijke water-standsverlaging door middel vaneen bemaling leek geen optie. Ge-kozen is voor het aanbrengen vanballast op de onderste keldervloer.Deze is tijdens het ontbreken vande begane-grondvloer geheel voor-zien van zandzakken (foto 3).U i t b r e i d i n g k e l d e rRondom het oude gebouw EntreDeux bevond zich een grotendeelsonbebouwde zone. Deze zone isvanwege commerci?le overwegin-gen bij het complex betrokken envoorzien van een ??nlaagse kelder.Alleen een plekje naast de kerk,waar een bijzondere Ginkgo-boomstoer staat te zijn, is van een kel-deruitbreiding gespaard gebleven.De kelderuitbreiding bestaat uit??n commerci?le verdieping meteen bruto hoogte van 4,5 m. Debestaande kelder is dan nog tweeparkeerlagen dieper met een brutohoogte van totaal circa 6 m. Met deaanlegdiepte van de nieuwe kelderbestonden er geen grondwaterpro-blemen. Wel moest er direct naastde op staal gefundeerde belendin-gen en naast de openbare weg eenaanzienlijke bouwput worden ge-graven. Om dit mogelijk te makenzijn er voor de grondkering ver-schillende methoden toegepast, af-hankelijk van de afstand tussen deUitbreiding winkelcentrumonder historisch pandir. M.A. Niens en ir. R.H. Wiltjer, IMd Raadgevende IngenieursIn het centrum van Maastricht is de bovenbouw van het begin jaren '70gebouwde winkelcomplex `Entre Deux' (foto 1) gesloopt en voorzien van eennieuwe opbouw bestaande uit winkels en woningen. De kelder, bestaande uittwee parkeerlagen is hierbij gehandhaafd, waarbij de hellingbanen naar dezekelder zijn verplaatst. Tevens is de kelder rondom uitgebreid, waardoor hetcomplex tamelijk krap binnen de historische belendingen is komen te staan(fig. 2). Ter plaatse van het pand `Pico Bello' loopt de nieuwe kelder zelfs onderdit monumentale pand door! Hierbij is een eerder aangebrachte versterkings-constructie opnieuw benut en zijn Belgische uitvoeringstechnieken gebruiktom de kelder zonder schade aan het metselwerkgebouw te kunnen maken.1 |Situatie voor sloop metaan de rechterkant hetpand Pico BelloC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU tiliteitsbou wcement 2006 8 39put en de belending en de te kerenhoogte (fig. 4). Daar waar de situa-tie het toeliet is voor de relatiefslappe, maar goedkope Berlinerwand gekozen.De oude kloostermuur nadert denieuwe kelder tot een meter af-stand; hier is direct naast de muureen palenwand gemaakt, die metgroutankers is verankerd. Daarwaar de beschikbare ruimte gere-duceerd was tot nul, zijn bestaan-de funderingen dieper aangelegddoor deze te onderblokken. Ookdeze onderblokking is plaatselijkvoorzien van groutankers (foto 5).In het pand Pico Bello tot slot, iseen Belgische methode van grond-keren toegepast.P i c o B e l l oHet oorspronkelijke winkelcom-plex Entre Deux is begin jaren ze-ventig strak tegen het historischepand Pico Bello geplaatst (foto 6,7). Het betonnen gebouw is zoalsgezegd voorzien van een drielaag-se kelder. Om deze kelder te kun-nen maken is destijds een groteopen bouwput gemaakt met eengrondkering in de vorm van eenBerliner wand ter plaatse van PicoBello. Om verzakking van ditpand zoveel mogelijk tegen tegaan is het destijds op een beton-nen balkrooster geplaatst, dat metcementkolommen op een lagerniveau dan de putbodem is ge-fundeerd. De voorgevel van hetpand lag buiten het invloedsge-bied van de ontgraving, terwijl deachterzijde van het pand strak te-gen de nieuwbouw kwam te lig-gen. Hier zijn de cementkolom-men dan ook het langst.Teneinde zoveel mogelijk ver-huurbaar oppervlak te cre?ren isin het nieuwe plan de kelderrondom met een laag uitgebreid.Ter plaatse van Pico Bello leekhet doorzetten van deze keldereerst niet haalbaar. Na bestude-ring van de betonnen balkroos-terconstructie bleek het echtermogelijk deze constructie plaat-selijk op te vangen met een aan-tal stalen kolommen. Per balkvan circa 12 m lengte was er eensteunpunt nodig aan het uiteindebij de parkeerkelder, aan het an-dere uiteinde bij de gevel van hetpand zelf en eenmaal in het mid-den. De balkuiteinden ter plaatsevan de bestaande kelderwand zijnmet behulp van ingelijmde wape-ningsstaven verlengd. Tussen2 |Situatietekening3 |Zandzakken in de kelder4 |Overzichtstekeningmet verschillendegrondkeringenC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU tiliteitsbou w40 cement 2006 8deze verlengde balken en de be-staande kelder konden zo tweeverdiepingshoge kolommen opde onderliggende kelderwandworden geplaatst, waardoor ergeen nieuwe fundering benodigdwas. De balkuiteinden ter plaatsevan de gevel werden op de nieu-we kelderwand gelegd. De balk-middens ten slotte zijn van stalenkolommen voorzien, gefundeerdop staal.UitvoerbaarheidUiteraard is er in de ontwerpfasereeds nagedacht over de praktischeuitvoerbaarheid van deze construc-tie. Een richtlijn voor het slopen enopnieuw ondersteunen van hetpand was onderdeel van het bestek.Gedacht werd aan het maken vantijdelijke mortelschroefpalen, waar-na na ontgraving kolommen op dedefinitieve posities konden wordenaangebracht. De Belgische aanne-mer kwam echter met een alterna-tief gebaseerd op technieken uit demijnbouw; de zogenoemde `metho-de met beschoeide sleuven' (fig. 8).De te maken kelderwand ter plaatsevan de voorgevel bevindt zich opslechts een meter afstand van dezegevel. Te grote grondontspanningzou daarom onherroepelijk totscheurvorming in deze karakteris-tieke gevel leiden. Met de methodemet beschoeide sleuven is degrondontspanning tot een mini-mum gereduceerd. De wand ishierbij in de lengterichting ver-deeld in secties van een meterlengte. Handmatig is per sectieeen sleuf van circa 0,9 m breed ge-graven, die na 0,3 m ontgraving isgestut met een prefab betonplaataan weerszijden. Vervolgens weer0,3 m ontgraven, stutten enzo-voort. Op dezelfde manier zijn deandere secties uitgegraven. Doordit handmatige proces van kleinestappen is het ongesteunde gebiednooit groter geweest dan 1 m bij0,3 m en heeft er praktisch geengrondontspanning opgetreden.Eenmaal op diepte is de sleufvoorzien van wapening en volge-5 |Onderblokking pandenaan de Spilstraat6 |Het pand Pico Bello metop de achtergrond desloop van Entre Deux involle gang7 |Pico Bello aan de randvan de bouwput8 |Principe methode metbeschoeide sleuvenC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU tiliteitsbou wcement 2006 8 41stort met beton, waardoor er eenmassieve betonwand van 0,9 mdikte is ontstaan. De stempels blij-ven hierbij achter in de beton-wand. Uiteraard is deze bewerke-lijke methode slechts toepasbaarindien er geen grondwaterbezwaarbestaat (foto 9).Op een vergelijkbare manier is ereen ontgraving gemaakt voor demiddensteunpunten. Ter plaatsevan de te maken kolommen zijn ermangaten gegraven van bijna eenmeter in het vierkant. In plaats vanprefab-betonplaten zijn hierbij hou-ten baddingen gebruikt als grond-kering. Ook deze gaten zijn circa4,5 m diep gegraven, waarna de be-tonnen funderingsplaten kondenworden gestort. Na het uithardenvan deze platen konden de stalenkolommen onder de balken wordengeplaatst. Deze kolommen zijn te-gelijkertijd met de kolommen on-der de balkeinden met behulp vanpanvijzels op spanning gebracht.De nieuwe keldervloer en begane-grondvloer van het pand zijn tot slotgekoppeld aan de vloeren van hetcomplex, waardoor de stabiliteit ge-waarborgd is (foto 10).Inmiddels is het project bijna inzijn geheel opgeleverd. Een aantalvan de winkels is al geopend, terwijlaan de woningen de laatste handwordt gelegd. De architect is eringeslaagd de stad Maastricht te ver-rijken met een luxe complex datpast bij de oorspronkelijke stijlen inde stad. De beschikbare ruimte inde nauwe binnenstad is hierbij tenvolle benut (foto 11, 12). nProjectgegevensopdrachtgever:3W Vastgoed, Maastricht / Multi Vast-goed, Goudaarchitect:ARN Meijs architecten, Maastrichtaannemer:Cordeel N.V., Hoesselt, Belgi?constructeur:IMd Raadgevende Ingenieurs, Rotter-damleverancier bollenplaatvloer:Bubbledeck Nederland bv9 |De methode in uitvoe-ring (beeld betreft dewand aan de Spilstraat)10 | Kolom onder balkmid-den met aan de rech-terzijde de beschoeide-sleuvenwand onder devoorgevel van PicoBello11 | December 200512 | Oktober 2006