C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBouwtechniekHet principe van voorspanning isal vaker toegepast in vloeren voorsportaccommodaties. Groot voor-deel is de grote stijfheid van devloer, waardoor grote overspan-ningen mogelijk zijn. BijAmsterdam ArenA zijn deze groteoverspanningen benut voor par-keerruimte, waarbij de bovenstelaag het speelveld draagt (foto 1).Ook het gerenoveerde OlympischStadion in Amsterdam is voorzienvan een voorgespannen vloer metdaaronder parkeervoorziening.Bij het Gelredome te Arnhem zijnvoorgespannen breedplaten enstroken voorzien van voorspan-ning zonder aanhechting (V.Z.A.)toegepast (foto 2). Hier draagt devloer het verschuifbare veld enook dan komt de grote stijfheidgoed van pas (foto 2b).V o o r s p a n n i n g z o n d e ra a n h e c h t i n gVoorspanning vermindert dedoorbuiging van een vloer, door-dat de aangebrachte normaalspan-ning scheurvorming in de buig-trekzone voorkomt. Bovendienlevert de opwaartse belasting tengevolge van de krommingsdrukeen sterke afname van de doorbui-ging (foto 3). Dit leidt bij gegevenoverspanningen tot geringe con-structiehoogtes, dus geringgewicht. Anderzijds kan bijbepaalde constructiehoogtes voorgrotere overspanningen wordengekozen. Verder levert de voor-spanning grote duurzaamheid op;niet alleen voor bruggen, maarook voor vloeren.V.Z.A.-vloeren worden regelmatigtoegepast in combinatie met hetliften van de vloeren volgens hetSpanliftsysteem, zoals recent hetModecentrum in Almere (foto 4).Extra voordeel van V.Z.A.-vloerencement 2004 430Volledig vlakke vloer dankzij voorspanningTennishal op hoogtemet vijzeltechniekir. W.B. Grundlehner, SpanstaalIn Zoetermeer is een deel van een sporthal, samen met een nieuw gestortevloer, circa 4 m verhoogd. Daardoor kon een extra, ongeveer 1850 m2groteverdieping aan de hal worden toegevoegd. Op deze wijze ontstond extracapaciteit voor activiteiten als snookeren en bowling op de begane grond enkonden de drie tennisbanen naar de verdiepingsvloer verhuizen. Om de over-last tijdens de bouw te beperken is gekozen voor een zeer bijzondere bouw-wijze voor deze uitbreiding. Op de begane grond werd een nieuwe, voorge-spannen vloer gestort. Deze vloer is samen met een gedeelte van het dakomhoog gevijzeld, waardoor de extra ruimte vrij kwam.1 | Zowel bij de AmsterdamArenA als bij het naast-gelegen woonwinkelcen-trum is op grote schaalvoorspanning toegepast2 | Voorspanning zonderaanhechting: de (V.Z.A.)kabels zijn ingevettestrengen voorzien vaneen PE-omhulling, waar-door geen aanhechtingbestaat tussen voorspan-kabel en betonabC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBouwtechniekvoor dit project is de maximaalgeboden vormvrijheid, wat heeftgeleid tot de markante, padde-stoelachtige vorm. De hoofddraag-constructie wordt daarbij ontleendaan de V.Z.A.-kabels die cirkel-vormig over de ondersteuning ver-lopen.V l a k h e i d s e i s e nAan de verdiepingsvloer inZoetermeer waren vanwege detoepassing als tennisvloer extreemhoge vlakheidseisen gesteld.Hieraan kon tegemoet wordengekomen door relatief veel voor-spanning toe te passen. Tenopzichte van traditioneel gewapen-de vloeren kan de uiteindelijkedoorbuiging tot 20% worden gere-duceerd.De vlakke vloeren geven hun belas-ting aan de kolom af door ingestor-te dwarskrachtkransen. De V.Z.A.-kabels lopen in twee richtingengeconcentreerd over deze dwars-krachtkransen (foto 5). Doordat deopwaartse belasting uit de voor-spanning wordt afgedragen aan deingestorte dwarskrachtkransen,ontstaat een volledig vlakke vloer.Deze vloer kan direct wordengestort op een ondergelegen vloer;in het geval van Zoetermeer wasdit de bestaande begane-grond-vloer. Om aanhechting van denieuw gestorte vloer aan de onder-gelegen vloer te voorkomen wordteen scheidingsfolie toegepast.De enige bekisting die nodig is, iseen randkist rondom de te stortenvloer. Aan deze randkist wordende spanankers van de voorspanka-bels BBR CONA gemonteerd. Nauitharden van het beton wordendeze kabels gespannen, waardoorde vloer vrijkomt van de onderlig-gende vloer en zelfdragend wordt.S p a n l i f t s y s t e e mHet toegepaste Spanliftsysteem isal vele malen in ons land ingezetom ter plaatse gestorte nieuwevloeren omhoog te liften. Hetbetreft hier verschillende vloerendie op de begane grond op elkaarworden gestort, van elkaar geschei-den door een folie. De voorgespan-nen vloeren worden, na uitharden,voorgespannen en vervolgens methydraulische vijzels langs kolom-men omhoog getrokken om op dejuiste verdiepingshoogte aan dekolommen te worden bevestigd.Het Spanliftsysteem is ook toege-past om (delen van) dakconstruc-ties te verhogen. Door het plaatsenvan nieuwe, verlengde kolommenen het langs deze kolommen oplif-ten van het dak, kan zo een verdie-ping worden toegevoegd aan eenbestaand gebouw of kan deverdiepingshoogte worden ver-groot. Recentelijk is zo het RingersComplex te Alkmaar ongeveer 3 mverhoogd (foto 6). Het betreft eenwinkelcentrum waarvan gedeeltenvan de verdiepingsvloer over 1,5 men gedeelten van het dak over 3 mzijn opgevijzeld, met een totaalgewicht van 825 ton.V l o e r e n d a k t e z a m e no m h o o gDe tennishal van het complexDekker te Zoetermeer is een unie-ke combinatie van beide syste-cement 2004 4 316 |Ringers ComplexAlkmaar: zowel verdie-ping als dak met vijzel-techniek verhoogd5 | Tennishal Zoetermeer: denieuwe vloer is voorge-spannen, waardoor eendunne (lichte) vlakkevloer ontstaat die tevensvoldoet aan de extremevlakheidseisen van eentennisvloer.Dwarskrachtkransen zor-gen voor de overdrachtvan de belasting uit devloer naar de kolommen4 |Modecentrum Almere:de grote vormvrijheid bijtoepassing van V.Z.A.-vloeren in combinatiemet liften3 | De voorspankabels oefe-nen door hun parabo-lisch verloop niet alleeneen normaalkracht uit,maar tevens eenopwaartse belastingC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gBouwtechniekmen; een nieuwe vloer en eenbestaand dak zijn gezamenlijk 4m omhoog gelift. Om uitbreidingvan de sportaccommodatie terealiseren zijn diverse variantenbestudeerd, waarbij beperkteruimte en beperking van overlasteen grote rol speelden.De zogenoemde Pellikaanhallenmet hun gebogen houten spantengaven geen mogelijkheid er sim-pel een verdieping op te bouwen.Besloten werd een nieuwe tennis-vloer op de bestaande begane-grondvloer te storten en dezenieuwe vloer vervolgens, tezamenmet een gedeelte van het dak, over4 m omhoog te vijzelen.AanpassingenOm de Spanlift-methode op dezewijze toe te passen, moest eenaantal aanpassingen worden door-gevoerd. Allereerst moesten dekolommen worden geplaatst.Deze vormen zowel de liftkolom-men waarlangs de nieuwe vloeromhoog wordt gevijzeld, alsmedede definitieve kolommen waaropde nieuwe tennisvloer en het ver-hoogde dak hun belasting afdra-gen. Deze kolommen 250 x250 mm2dragen op palen?400 mm, die in lengtes van 4 mdoor de bestaande betonvloer zijngevoerd en tot 16 m diepte zijngeslagen. Vervolgens kon de nieu-we, 250 mm dikke betonvloer opde bestaande begane-grondvloerworden gestort. Om het liftenmogelijk te maken, is deze vloervrij gehouden ter plaatse van dekolommen.Naast de afdracht van de belastinguit de nieuwe vloer, dienen derond de kolommen aangebrachteen ingestorte dwarskrachtkransenom de trekslangen te bevestigendie nodig zijn om met hydrau-lische vijzels de vloer langs de ko-lommen omhoog te hijsen. Omhet liften van vloer met dak moge-lijk te maken, moest de verbin-ding tussen dak en begane grondworden losgemaakt (foto 7).Het uit gebogen houten spantenbestaande dak draagt met stalenkolommen in de gevels. Dezekolommen zijn vlak v??r het lif-ten, boven de nieuwe vloer, door-gebrand. Om het dak te kunnendragen zijn extra ondersteuningengemaakt en bovendien zijn stabili-teitsconstructies aangebracht.LiftcyclusNa het plaatsen van de liftvijzelskon worden begonnen met hetopvijzelen van de totale construc-tie. Per kolom zijn vier trekstan-gen en vier vijzels geplaatst. Voorhet liften kon beginnen, moesthet te liften dakdeel nog van hetoverige dak worden gescheiden.In vijf uur tijd werd zo de nieuweverdiepingsvloer, samen met gevelen dak totaal 1400 ton wegend,ruim 4 m omhoog gevijzeld (foto8). Na elke slag van 0,24 m wer-den de trekstangen geborgd en devijzels afgelaten voor een volgendeslag. Na het bereiken van de defi-nitieve vijzelstand werd de nieuwevloer aan de kolommen bevestigden werd direct begonnen met debouwkundige aansluiting van`oud' aan `nieuw'. Dit betekendeonder meer het verlengen van degevelkolommen en het waterdichtmaken van gevel en dak.Zo is door een combinatie vanbestaande technieken een uniekproject tot stand gekomen enbezit Zoetermeer nu drie wed-strijdtennisbanen op hoog niveau.Projectgegevensopdrachtgever:Dekker Vastgoed B.V., Zoetermeeraannemer:P. van Leeuwen B.V., Meerkerklifttechniek:Spanlift B.V., Alphen aan den Rijnvoorspanning:Spanstaal B.V., Soest7 | Tennishal Zoetermeer: doordat tijdens het liften van de vloer ook delengevel en dak mee liften, waren diverse bouwkundige aanpassingen ver-eist8 |In vijf uur tijd is de vloer ruim 4 m omhoog gevijzeldfoto's 7 en 8: Carla Debets/BouwWereldcement 2004 432