C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gO nt wer p i nte g r at i e64 cement 2007 4Het klinkt romantisch: de archi-tect die het concept ontwikkelt,het bouwwerk cre?ert en zich laatleiden door vondsten op de bouw-plaats en ontdekkingen in materi-alen. Toch past het uitstekend inde actuele discussies over rollenen verantwoordelijkheden vanontwerpers. Wie heeft de regieover het proces? Wie neemt ver-antwoordelijkheid voor wijzigin-gen tijdens het bouwproces?T e k t o nToepasselijk koos Jochem Heij-mans als titel voor zijn afstudeer-werk `Het bouwwerk van deTekton'. Het woord tekton komtuit het Grieks en betekent tim-merman of bouwer. Tektoniekheeft in de architectuur betrek-king op de manier waarop in enHet bouwwerk van de Tektoning. J.H. K?hne, Cement&BetonCentrumArchitect Jochem Heijmans studeerde af aan de Academie van BouwkunstAmsterdam, in 2006. Zijn afstudeerwerk is een unieke prestatie: hij deedgeheel eigenhandig zowel het ontwerp als de uitvoering van een, weliswaarbescheiden, gebouw. Het was niet de initi?le opzet, maar het resultaat is eenode aan het bouwmateriaal beton.(foto's: Jeroen Musch)C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gO nt wer p i nte g r at i ecement 2007 4 65aan het gebouw zichtbaar is hoehet gemaakt is, een combinatievan structuur, materiaal en tech-niek.De locatie en het object van zijnafstudeerwerk waren letterlijkdicht bij huis: de kleine landbouw-schuur achter zijn ouderlijk huis,een boerderij in Brabant. Hier hadhij alle medewerking, rust enruimte om een jaar lang te slopen,aanhelen en uitbouwen.De oude landbouwschuur was pre-tentieloos opgebouwd uit beton-blokken en vezelcementgolfplaten.Het eindresultaat, een studioannex tuinhuis dat voornamelijk isopgetrokken in beton, is een po?-tisch architectonisch kleinood. Inelk detail is zichtbaar dat de ont-werper zich overal mee heeftbemoeid, en dat de maker invloedheeft gehad op het ontwerp.Wat motiveerde Heijmans ditavontuur als afstudeerwerk aan tegaan? Heijmans zegt daar zelf hetvolgende over: "Met `Het bouw-werk van de Tekton' probeer ik hetdenken en het maken weer metelkaar te vervlechten. Het `maken'leidt tot ontdekkingen die hetconcept en de uitwerking van eenontwerp op geheel eigen wijzebe?nvloeden. Daarbij voert deTekton de regie van het bouwpro-ces. In de huidige bouwpraktijkverschijnen steeds meer discipli-nes die naast (of na) elkaar aaneen bouwwerk sleutelen. Alleonderdelen worden op de tekenta-fel uitgedacht en vastgelegd tot opcijfers achter de komma. De archi-tect heeft een beperkte rol en isvaak slechts esthetisch adviseurvan de opdrachtgever. Architec-tuur gaat voor mij over het opbou-wen van een bouwwerk van bin-nenuit. Het `maken' is niet eenuitvoeringstechnisch probleem,maar een belangrijke bron vaninspiratie voor het ontwerpproces.Op de bouwplaats komt allessamen. Dat is ook de plek vooronderzoek en experiment."Het experiment betrof ook dekeuze voor bouwmaterialen enuitvoeringsmethoden. Metbehulpzame adviezen van toele-veranciers (Mebin) en uitvoerdersToon van Gaal, Harry Bissels, JanSteenbergen en Peter van denHeuvel van de nabij gevestigdeaannemer Steenbergen Bouwwer-ken bv, kon Heijmans zondergrote missers het betonwerk uit-voeren. In de gelaagde opbouwkan precies worden afgelezen hoehier is gewerkt. Deze ontwerp- enbouwervaringen zullen hem vanpas komen in de dialoog tussenontwerp en uitvoering die in deharde bouwpraktijk onvermijde-lijk is.Heijmans tot slot: "In de uiteinde-lijke praktijk kan de architect deverschillende disciplines uiteraardniet allemaal letterlijk vertegen-woordigen, maar hij kan wel deregie van het bouwproces voeren.Inhoudelijke communicatie over`bouwen' en de juiste afstemmingtussen bouwer en architect is voormij het van gedachten wisselenover het opbouwen van een bouw-werk van binnenuit, de essentievan beide disciplines." nProjectgegevensOndersteuning tijdens de bouw:Steenbergen Bouwwerken bv, Berli-cum, Toon van Gaal, Harry Bissels, JanSteenbergenSpecifieke ondersteuning voorbetonstort hellend dakvlak:Vloerenbedrijf Peter van den Heuvel,Schijndel