thema Tanden op een rij 1 2009 4 thema foto: Peter de Koning Tanden op een rij Tanden op een rij 1 2009 5 Om de lezers een handvat te bieden hoe te handelen in de beroepspraktijk, wordt in het artikel 'Tandopleggingen volgens NEN 6720' (p. 32) van de leden van "TGB Betonconstructies" een overzicht gegeven van de achtergronden van de rekenme- thodieken en wapeningsdetailleringseisen in NEN 6720 (VBC 1995). De diverse experimentele resultaten worden hiertegen afgezet. De auteurs geven aan hoe de drie mogelijke bezwijk- mechanismen (buigbreuk tand; afschuifbreuk tand gekoppeld aan het kunnen ontstaan van een drukdiagonaal; bezwijken op trek van ophangwapening) rekentechnisch moeten worden behandeld. Het zal de lezers duidelijk zijn geworden dat een op het oog zo klein detail als een tand toch aanleiding kan geven tot uitge- breide discussies en verschillen van inzicht. Dit wordt veroor- zaakt door, onder andere, de individuele interpretatie van voor- schriften en de veelheid aan wapeningsdetailleringen waarvoor de constructeur kan kiezen. Het is dan ook niet eenvoudig een rekenmethodiek te presenteren die in alle gevallen recht doet aan al deze aspecten. Door de eisen aan de wapeningsdetaille- ring nog eens voor het voetlicht te brengen hebben de leden van "TGB Betonconstructies" getoond dat er een rekenmetho- diek voor het bezwijkstadium beschikbaar is. In een volgend Cement-nummer zal een volledig uitgewerkt voorbeeld worden beschreven. De problematiek rond de 'tanden' geeft weer aan dat de constructeur zich terdege bewust moet zijn van de achtergron- den, reikwijdte en beperkingen van de rekenregels; niet alles is eenvoudig in een standaard receptenboek te vatten. Het is in dat opzicht niet vreemd dat Schlaich en Schäfer, twee autoritei- ten op het gebied van de staafwerkmodellen, spreken van B- en D-gebieden in constructies; de 'Bekend-' en de 'Denken-gebie- den'. Met name die laatste kunnen ons hoofdpijn bezorgen. Zo ook in het geval van de tanden, waar staafwerkmodellen en rekenmethoden voor B-gebieden, ook toepasbaar gemaakt voor D-gebieden, volop naast en door elkaar worden gebruikt. Dat veel valt of staat met een goed inzicht in de krachtswerking en een correcte wapeningsdetaillering mag niet over het hoofd worden gezien; het is lastig bouwen op een zwak fundament. ) De redactie Naar aanleiding van schadegevallen opgetreden in de praktijk is Cement eind 2006 gestart met een artikelenserie waarin het gedrag van liggers met tanden nader is onderzocht (C.S. Kleinman, 'Nokken met die Tanden!', Cement 2006/7). Andere auteurs (Blaauwendraad, De Bruijn en Slenders) hebben daarna hun bijdragen geleverd; de lezers zijn voorzien van informatie over numerieke analyse, alternatieve wapenings- detaillering en rekenmethoden. Om de lezers een 'adempauze' te geven is in Cement 2008/3 gemeld dat nieuwe publicaties zouden worden gebundeld en tegelijk met de zienswijze van NEN-normcommissie/CUR-VC20 "TGB Betonconstructies" gepubli- ceerd. Met het verschijnen van dit nummer wordt die belofte ingelost. De lezer treft dan ook zes artikelen aan waarin diverse aspecten van de tanden worden besproken. Zowel experimenten, numerieke simulaties, wapeningsdetaillering als verificatie-/ rekenmethoden komen aan de orde. Tanden en nokken Tand: Geen directe krachtsafdracht tussen belasting en reactiekracht. De krach- ten moeten indirect worden afgedragen door een staafwerk dat zich in de gehele ligger instelt, met hier als aandachtsgebied de zone tussen de beide krachten. Nok: Directe krachtsafdracht tussen belasting en reactiekracht door schuine drukdiagonaal. Vergelijk ook het gedrag van de kolom met een korte console. Nok Tand