C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gWoningbou wcement 2006 342Het project bestaat uit twee woon-torens van circa 65 m hoog met23 bouwlagen. De ori?ntatie vande ene toren is 90? gedraaid tenopzichte van de andere toren. Deentreehal van beide torens bestaatuit een dubbelhoge ruimte. In eentoren bevindt zich een zwembaden in de andere een fitnessruimte.Doordat beide torens vanaf hetverhoogde maaiveld worden ont-sloten, kom je boven in deze halbinnen. De beide torens staantegen een parkeergarage aan, diewordt gebruikt door zowel bewo-ners van Side by Side als ook vanhet naastgelegen project Blok 16.Door deze garage en onder hetverhoogde maaiveld door, loopteen gang die beide torens ver-bindt. Deze biedt zicht op het bin-nenhaventje tussen de torens.C o n s t r u c t i e v a n d ef u n d e r i n gDe oorspronkelijke bodemopbouw(na gereedkomen van de Flevopol-der) is op die locatie in grote lij-nen als volgt: maaiveld op circaNAP - 5 m. Daaronder zeer slappeklei of veen tot circa NAP - 9,5 m.Vervolgens een tussenzandlaag totzo'n NAP -12,5 m, en een kleilaagtot NAP - 14,5 m. Daaronderbevindt zich een draagkrachtigzandpakket. Hierin kan tussen deNAP - 16 en 17 m een kleilaagvoorkomen van ongeveer 0,5 mdik. Ter plaatse van Side by Side isdit oorspronkelijke grondpakketniet meer aanwezig. Rond 1980 ishet Weerwater gegraven en Sideby Side staat aan de rand van dievoormalige zandwinput. Deze isplaatselijk zo'n 25 m diep eninmiddels gevuld met zeer zachtslib. De randen van de putbestaan uit taluds onder deze slib-laag. Toren 1 staat bovenaan dittalud. Toren 2 staat er bovenop. InSide by Side, AlmereBlikvanger met de voeten inhet waterir. B. Fraza, Pieters Bouwtechniek Delft BVHet project Side by Side is een van de wooncomplexen die onderdeel vormenvan de eerste fase van het stedenbouwkundige plan Stadshart Almere. In tegen-stelling tot de meeste andere projecten in het stadshart staat het project niet ophet Gebogen Maaiveld, maar ervoor. Met de voeten in het Weerwater (foto 1).1 |De twee woontorensSide by Side staan met devoeten in het water(foto: Gert Schutte)C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gWoningbou wcement 2006 3 43het verleden is op dit talud losge-pakt zand gestort, dat gedeeltelijklangs het talud naar beneden isgeschoven en de sliblaag voor zichuit heeft geduwd.Bouwen vanuit een droge bouw-put is een van de uitgangspuntenvan de opdrachtgever. Om dit terealiseren is onderzocht of hetmogelijk is zand aan te brengenop het aanwezige talud. Dit alter-natief is snel verlaten: de benodig-de hoeveelheid zand bleek zogroot, dat dit niet economischhaalbaar is. Daarnaast is de kansop afschuiven van het zand langshet talud een risico, zeker gezienhet zware heiwerk dat werd ver-wacht.Daarom is gekozen voor het aan-brengen van een damwand aan dewaterzijde, waarachter zand wordtaangevuld (foto 2). De damwandis ingetrild nadat het aanwezigelosgepakte zand is weggebaggerd.Dit om de voorkomen dat de dam-wand gaat `lopen'. Door het trillenvan de damwand bestaat namelijkde kans dat het aanwezige losge-pakte zand alsnog langs het taludnaar beneden glijdt.F u n d e r i n gHet funderen van de twee zwarebetonnen torens op het taludbracht twee hoofdvragen naarvoren:Is het bestaande talud in staat deextra bovenbelasting door de torensop te nemen?Is het talud in staat de horizontalewindbelasting op de torens op tenemen?Om de eventueel optredende glijd-cirkel zo groot mogelijk te maken,is voor de paalfundering eeninheiniveau gekozen dat ongeveerovereenkomt met de teen van hettalud. Dit diepe niveau is overi-gens ook een gevolg van het beno-digde paaldraagvermogen. DoorIFCO is aangetoond dat het taludniet bezwijkt door de extra boven-belasting.Door de aanwezigheid van hettalud ontbreekt bij toren 2 eenhooggelegen zandlaag om de hori-zontale windbelasting op tenemen volledig. Ter plaatse vantoren 1 is op circa NAP - 10 m weleen zandlaag aanwezig, maar dezeloopt niet door in het Weerwater.Het opnemen van de windbelas-ting door passieve gronddruk, ofdoor het inklemmen van verticalepalen in een hooggelegen zand-laag is als gevolg daarvan nietmogelijk. Om de horizontalewindbelasting richting het Weer-water te kunnen opnemen, isdaarom een aantal alternatievenonderzocht.VariantenEen eerste variant is het aanbren-gen van trekpalen achter hetgebouw, onder de parkeergarage.De grote horizontaalbelasting uit2 |Aan de waterzijde is eendamwand aangebracht,waarachter zand wordtaangevuld3 |Bij toren 2 is een voorge-schreven heiroute aange-houden. Hierbij is begon-nen aan de landzijde, ennaar de vervormendedamwand toe geheidC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gWoningbou wcement 2006 344de wind (rekenwaarde circa5000 kN per toren) leidde echtertot dure oplossingen. Daarnaastleverde deze variant grote compli-caties op voor de constructie vande garage.Vervolgens is een variant onder-zocht om de toren te funderen opverticale stalen buispalen, en dezein te klemmen in de funderingvan het gebouw en in de diepgele-gen draagkrachtige zandlaag.Door de grote diepte van dezezandlaag wordt het moment in depalen als gevolg van de horizon-taalbelasting zeer groot. De optre-dende vervormingen van ditsysteem zijn behoorlijk, ook bijhet toepassen van zeer grote paal-diameters. Door het hoge gewichtvan de torens moet daarnaastrekening worden gehouden meteen grote tweede-ordefactor. Almet al bleek dit alternatief geeneconomische oplossing.Als derde variant is gekeken omde horizontaalbelasting op tenemen met de constructie van debouwput. De grote horizontalebelasting uit de toren in combina-tie met de horizontale belastinguit het grondpakket in de bouw-put leidde eveneens tot onecono-mische afmetingen.Windbelasting afvoeren naarzandlaagUiteindelijk is gekozen voor delaatste oplossing: de windbelas-ting middels schoorpalen naar dedraagkrachtige zandlaag af te voe-ren. Daarbij maakt de damwandde bouwput mogelijk, en staat defundering van de torens op zich-zelf. Beide torens staan op zo'n170 schoorpalen. Haaks op delangsgevels van de torens staanongeveer zeventig bokken metschoorpalen 10:1. Haaks op dekopgevels van de torens staanongeveer veertien bokken metschoorpalen 7:1.Doordat palen en damwand zodicht naast elkaar staan, be?nvloe-den ze elkaar. Hiermee is in hetontwerp rekening gehouden. Doorhet heien van de palen vervormthet grondpakket binnen de bouw-put. Dit leidt tot een extra belas-ting op de damwandconstructie.Ter plaatse van toren 2 is de dam-wand daarom uitgevoerd als com-biwand. De buizen hebben eendiameter van 1,62 m en een inhei-niveau van circa NAP - 33 m.Door de grote kerende hoogte vande damwand is vervorming van dedamwand niet te voorkomen. Hetvervormen van het grondpakketleidt ook tot opgelegde vervor-ming van de palen. Om deze ver-vorming te minimaliseren is bijtoren 2 een voorgeschreven hei-route aangehouden (foto 3). Hier-bij is begonnen aan de landzijde,en naar de vervormende damwandtoe geheid. Om de desondanksoptredende vervorming te kunnenondergaan, zijn de palen over devolle lengte gewapend.Het grote aantal palen, en deschoorstand van de meeste palenmaken het vrijwel onmogelijkpalen bij te slaan in geval van paal-breuk. Doordat door het aange-brachte zandpakket heen moetworden geheid, werd zeer zwaarheiwerk verwacht. De combinatievan deze twee factoren heeft geleidtot de keuze voor Vibro-palen.Beide torens zijn gefundeerd opVibro-palen met een afmeting van508/530. Toren 1 staat op NAP- 25 m gefundeerd en toren 2 opNAP - 26 m.Na gereedkomen van de heiwerk-zaamheden blijft de damwand terplaatse van toren 2 aanwezig. Ditom te voorkomen dat het zand datin de bouwput is aangebracht als-nog langs het oorspronkelijke taludafschuift, met kans op paalbreuk.De damwand bij toren 1 wordtwel getrokken. Doordat deze torenbovenaan het talud staat, zal hetaangebrachte zand niet horizon-taal verplaatsen.C o n s t r u c t i e v a n d et o r e n sDoor de opdrachtgever is een aan-tal eisen gesteld voor het construc-tieve ontwerp van de torens.Een toren heeft drie beuken van6 m, en haaks daarop een beukvan 7,5 m. De andere toren heeftzes beuken van 5,4 m. Dit verschilis een gevolg van de ori?ntatie ende afmeting van de woningen inbeide torens. De entrees zijn lichten hoog met een transparantegevel naar het water. Vanuit hetarchitectonisch ontwerp kwam dewens naar voren om de torensvisueel in het water te zetten.De aangegeven beukmaten lenenzich uitstekend voor eentunnelsysteem. Alle woonverdie-pingen zijn dan ook met zo'nbekisting gemaakt. Ondanks deverschillende beukmaten is geko-zen om voor het hele project eengelijke vloerdikte van 230 mmaan te houden. Voor de beukmaatvan 7,5 m is dit voor de doorbui-ging aan de dunne kant. Door devloer aan ??n zijde in te klem-men in de wand is het mogelijkde doorbuiging binnen de doorde gevelleverancier gestelde normte houden.De onderste twee lagen hebbeneen afwijkende verdiepingshoogte,en zijn gebouwd met wandbekis-ting en breedplaten. Om van de4 |Om van de entreehallenlichte ruimten te makenis lokaal een kolomstruc-tuur toegepastC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gWoningbou wcement 2006 3 45entreehallen lichte ruimten temaken is lokaal een kolomstruc-tuur toegepast (foto 4). Over dezekolommen is een doorgaandeonderslagbalk gelegd om dekrachten vanuit de wanden in dekolommen te kunnen leiden. Deronde kolommen zijn circa6,5 m hoog en hebben een door-snede van 500 mm. De kolommenen de onderslagbalk zijn uitge-voerd in B 45. De bovenliggendewoonverdiepingen bestaan uit eengetunneld raamwerk met stabili-teitswanden in B 35. De wandenzijn 250 mm dik, en de vloeren230 mm. De dragende liftwandenen wanden van het trappenhuiszijn in geprefabriceerd beton uit-gevoerd.V i s u e e l i n h e t w a t e rDoor het hoge gewicht van detorens staat onder de dragendewanden een dubbele rij palen. Defundering wordt hiermee groterdan het oppervlak van de torens.Om de torens desondanks visueelin het water te zetten is de rand-balk van de fundering verdieptaangelegd.Het uitsteken van de funderingbuiten de plattegrond van hetgebouw heeft ook consequentiesvoor de fundering van de naastge-legen parkeergarage. Om de aan-sluiting van de garage (en daar-mee ook de verbindingsgang) opde torens mogelijk te maken, is defundering van de torens ook aandeze zijde verdiept aangelegd. Depalen van de garage zijn opgeno-men in de fundering van detorens. De garage is vervolgens opdeze fundering opgelegd.Vanaf de snelweg A6 is Side bySide een grote blikvanger voor hetnieuwe Stadshart van Almere.Binnen het gestelde bouwsysteemis in goed overleg met de architecteen dragende gevel ontworpenmet verdiepingshoge sparingen,en een `random' indeling. Demoeilijke grondslag van de bouw-locatie stelde zowel de opdrachtge-ver als de betrokken adviseursvoor een extra uitdaging. Doorgoed overleg tussen de verschil-lende disciplines is een passendeoplossing gevonden om de torensmet de voeten in het water te zet-ten. Inmiddels zijn de eerstelagen van toren 1 getunneld(foto 5). nProjectgegevensopdrachtgever:Almere Hart CV (MAB en BlauwhoedEurowoningen)opdrachtgever bouwput:Dienst Stadscentrum Almerearchitect:de Architekten Cie.architect parkeergarage:OMAadviseur constructies:Pieters Bouwtechniek Delft BVadviseur geotechniek:Flevo Geotechniek / IFCO Funderings-expertiseadviseur installaties:HE Adviseursdirectievoering enbouwmanagement:Almere Hart CVaannemer:Van Wijnenaannemer bouwput:Reimert Almere Bouw enInfrastructuur5 |Inmiddels zijn de eerstelagen van toren 1 getun-neld