? ? ? verkeer en vervoerDe bereikbaarheid en de leefbaarheid van de Rotterdamse regio zijn in hetgeding. Die no-tie leeft al Jaren. De strijd tegen de files is ge?ntensiveerd door het FilepianRegio Rotter-dam: alleswordt uitde kast gehaald, opdat het op korte termijn mogelijkis de files te sta-biliseren op het niveau van 1993. Ookin de verdere toekomst zullen ernaar verwachtingaltiJd files bestaan: files, die een bedreiging betekenen voor de concurrentiepositie vanRotterdam als mainport en een constante aantasting vormen van het woon- en leefkli-maat in de regio. De Stadsregio Rotterdam en de directie Zuid-Holland van RiJkswater-staat hebben in een discussienota een mogelijk andere kijk op de bereikbaarheidspro-blematiek op de (middel)lange termijn beschreven. Dit artikel is gebaseerd op deze dis-cussienota.SELECTSYSTEEMEEN VISIE OP GEGARANDEERDE BEREIKBAARHEID IN DE MAINPORT ROTTERDAM? Economische assenCEMENT1997/7-8Voortgaan op de huidige weg van toegevenaan de vraag als gevolg van ruimtelijke eneconomische ontwikkelingen lijkt weinigsoelaas te bieden:? Fysieke inpassing van infrastructuur wordtsteeds moeilijker en is alleen mogelijkdoor toepassing van innovatieve technie-ken;? daarmee zullen de aanlegkosten fors toe-nemen.? De groei van de automobiliteit zal niet wor-den afgeremd;? waardoor de leefbaarheid verder onderdruk komt te staan.? Dat leidt weer tot toenemende maat-schappelijke en bestuurlijke weerstand te-gen nieuwe weguitbreidingen.Uit een analyse voor de middellange termijnis geconcludeerd, datzelfs bij een uitgebreidinvesteringspakket in openbaar vervoer ?nweginfrastructuur, de tijd van congestievrijeverplaatsingen in de spitsperioden in enrond de stadsregio Rotterdam definitiefvoorbij is. Vervoerruimte is nu dus echt eenschaars goed geworden.Een maximale benutting van de Ring, waar-bij zoveel mogelijk verkeerwordt afgewikkeldzonder dater congestie optreedt, wordtaIja-ren nagestreefd. De essentie van SelectSysteem is, dat niet langer het aantal voer-tuigen alsmaatvooreen optimale benuttingvan de weg wordt gehanteerd, maar het aan-tal personen en de waarde voor de econo-mie van de goederen of personen.De oplossing: Select SysteemIn het Regionaal Verkeers- en Vervoerplanvan de Stadsregio Rotterdam is vanuit dehiervoor genoemde notie, gekozen voor eenaanpak die bekend staat onder de naam Se-lect Systeem (tabe/l):? mobiliteitsgeleiding door be?nvloedingkeuze van wijze van vervoer;? goede infrastructuur voor goederenver-voer per spoor/water;? selectief aanbod infrastructuur voor doel-groepenverkeer:- zakelijk verkeer (personen en goede-ren);- collectief verkeer (openbaar vervoer encarpoolers);? alternatieven (OVen fiets) voor niet-doel-groepenverkeer.De keuze om het schaarse aanbod van weg-infrastructuur in ieder geval beschikbaar testellen aan specifieke doelgroepen, is geba"seerd op de volgende overwegingen:? zakelijk verkeer (personen en goederen)vanwege de meer dan gemiddelde bijdra-ge aan de economie;? effici?nt personenverkeer (openbaar ver-voer, collectief vervoer, carpoolers enz.)vanwege de meer dan gemiddelde bijdra-ge aan de bereikbaarheid (mindervoertui-gen) en leefbaarheid (minder schadelijkeeffecten per persoon).Op ditmoment kunnen uitsluitend vrachtwa-gens en bussen relatief eenvoudig op fysie-ke kenmerken worden onderscheiden. Dezegroepen kunnen daarom zonder ingewikkel-de systemen tot een doelgroepenvoorzie-ning worden toegelaten. Om carpoolers teherkennen, is het nodig om al dan niet via vi-deobeelden, methet menselijk oog waar tenemen. Zakelijke rijders zijn niet of nauwe"lijks te onderscheiden, omdat hiervoor nieteens een ondubbelzinnige definitie van hetbegrip bestaat. ~11? ? ? verkeer en vervoer12Tabel 1Schematisch overzicht Select SysteemVoor de niet-herkenbare doelgroepen (car-poolers en zakelijke personenauto's) be-staan er in principe twee manieren om detoegang tot doelgroepenvoorzieningen tereguleren: een vergunningensysteem ofeenbetaalsysteem. Een vergunningensysteemzal leiden tot een forse administratieve orga-nisatie (bureaucratie) en valt om die redenaf. Daarmee resteert de introductie van hetbetaalmechanisme als selectiemiddel.De achterliggende gedachte hierbij is, datverkeer met een economisch belang bereidzal zijn te betalen voor bereikbaarheid, om"dat ?f de kosten doorberekend kunnen wor-den, ?f de financi?le voordelen van de tijd-winst groter zijn dan de betaling voor toe-gang tot de doelgroepenvoorziening. Voorcarpoolers is de veronderstelling dat de kos-ten voor toegang relatief gering zijn, omdatze over meer personen verdeeld kunnenworden.De hiervoor beschreven aanpak is alleenverdedigbaar indien het niet-doelgroepen-verkeer (verplaatsings)alternatieven ter be-schikking heeft. Naast andere modaliteiten(fiets of OV) gaat het om andere routes, an-dere tijden, verplaatsingsketens, telewer-ken enz. Aan de verbetering van het open-baar vervoer wordt hard gewerkt. Ook op an-dere terreinen wordt inmiddels al voortganggeboekt (locatiebeleid, vervoermanage-ment enz.).Twee mogelijke conceptenVoor de uitwerking van Select Systeem voorhet wegennet van de Rotterdamse regio zijntwee concepten als startpunt gekozen. Hetzal blijken, dat deze twee concepten te kop-pelen zijn aan verschillende uitvoeringsvor-men:? doelgroepenbanenj-stroken en? selectieve doseerpunten.Concept1: economische assen (fig. 1 en 2)Als naar de kaart van Rotterdam in 2010wordt gekeken, dan is te zien dat de meesteeconomische activiteiten zich bevinden inde nabijheid van Rijksweg 15 (havengebied)en Rijksweg 4 (havengebonden bedrijven-terreinen). Langs de Rijkswegen 16 en 20bevinden zich voornamelijk woongebieden.De ruimtelijke functie in de nabijheid vande wegen is als startpunt gekozen voor heteerste concept van economische assen(A15 en A4).CEMENT1997j7-8_ Economische as_ Overige assen....... Optie...... Optie_ Overige wegenIn noord-zuid richting bevindt zich in de Re-gio ??n achterlandverbinding (A13 die via deA20 overgaat in de A16). Indien ook de A4-corridor tussen Den Haag en Klaaswaal inde beschouwing wordt betrokken, kan eensituatie ontstaan zoals die zich in de huidigesituatie reeds voordoet in de oost-west rich-ting. De A4 kan dan worden benoemd alseconomische as. Een ruimtel?k beleid daterop isgerichtom economische ontwikkelin-genlangs de economische assen te stimule"ren (b?voorbeeld grootschalige C-Iocatielangs de A4-corridor in de Hoeksche Waard)en woningbouw langs 'deze assen te ont-moedigen, zal de functie van de economi-sche corridor verder versterken.Door verdere verstedel?king (woningbouw)in de Stadsregio te concentreren in de om-geving van openbaar-vervoerassen en weg-capaciteit slechts beperkt toe te voegen,kan tevens de functie van deze assen wor-den versterkt. Een voorbeeld hiervan is eenverdere verstedel?king op de as Rotterdam"Ridderkerk - Dordrecht, in combinatie metde realisering van de OV-verbinding naarRidderkerk./1/A41I, A13/161-- - .. =:"'::-"'::-"'::-41I L:> nA20 --+-Io...........---""""!'!''lII'''''''--- A20{>Bene tunnel/Van Brien oordbrugA15A /'"\A4ZUid A15\\ A29\ A16\,.......I--i-'.-11-+ 'Y y+F-----r-I-~--+--...I ......jy[-.i-~m+-............~I.....p.~____ Overige wegen