Samen en snel2201028themaSamen en snelTussen Holendrecht en Oudenrijn wordt al enige jaren hard gewerktaan de verbreding van de A2 naar 2x5 rijstroken. In 2010 moet dittraject zijn opgeleverd. A2 Hooggelegen, een slechts 1,7 km lang stuksnelweg tussen verkeersplein Oudenrijn en de toekomstige LandtunnelLeidsche Rijn, is het laatste contract binnen het totaalproject en werdpas in november 2007 aanbesteed. Dat betekende dat er maar drie jaarbeschikbaar waren voor een logistiek lastige klus. Het verkeer mochtnagenoeg geen hinder ondervinden van de werkzaamheden.Deelproject A2 Hooggelegen uitgevoerd in een alliantieHet project tussen Holendrecht en Oudenrijn kent een langevoorgeschiedenis. Al in 1995 wordt besloten de A2 op ditgedeelte uit te breiden naar 2x4 rijstroken. De plannen wordenuitgewerkt, het project wordt opgeknipt in een aantal deelpro-jecten en het uitgangspunt is dat in 2012 2x4 rijstrokenbeschikbaar moeten zijn. Er wordt ook al verder gedacht, wantin 2017 moeten er 2x5 rijstroken beschikbaar zijn. De filesnemen in de tussentijd echter snel toe en in 2005 ontstaat hetidee dat het project sneller moet kunnen. De doorstroming opde A2 moet snel verbeteren om de economische schade tebeperken. Daarom ondertekenen de Minister van V&W,Samen en snel 22010 29Bouwend Nederland, ONRI en PSIBouw op 1 november 2005het convenant A2 / 2x5 = 2010, waarin de intentie wordt uitge-sproken al in 2010 2x5 rijstroken gereed te hebben. Een voor debouwsector ongekende versnelling!Het deelproject A2 HooggelegenHet deelproject A2 Hooggelegen ligt ingeklemd tussen hetknooppunt Oudenrijn en de toekomstige Landtunnel LeidscheRijn. Het traject lijkt klein ? slechts 1,7 km rijksweg ? maarbevat wel de belangrijkste toegangspoort voor Utrecht aan dewestzijde van de stad en bovendien het volledige weefgebiedvan knooppunt Oudenrijn. Over het trac? rijden 180 000 auto'sper dag; stad in rijden er 60 000 auto's per dag. Hiermee is ditgebied ??n van de drukst bereden stukken in Nederland.Naast de reconstructie van de A2 bevat het project onder meerook de aanleg van de Stadsbaan (ter ontsluiting van de VINEX-locatie Leidsche Rijn), de reconstructie van de Meernbrug ende aanleg van het Marinus van Tyrusviaduct, een voor deGemeente Utrecht cruciale verbinding tussen de bedrijventer-reinen Papendorp en Strijkviertel.UitdagingenGezien de complexiteit ervan heeft Rijkswaterstaat ervoorgekozen het deelproject uit te voeren in een alliantieachtigverband. Deze alliantie is een samenwerking tussen Rijkswater-staat (Opdrachtgever) en Combinatie Trajectum Novum(Opdrachtnemer). De belangrijkste uitdagingen voor deze alli-antie zijn de korte beschikbare ontwerp- en uitvoeringstijd enhet beperken van de verkeershinder.Het realiseren van een dergelijk complex project vraagtnormaal gesproken vijf tot zes jaar. Deze tijd is nodig voor eenaanbestedingsprocedure, het ontwerp, het verkrijgen van debenodigde vergunningen en tot slot het gefaseerd realiserenervan. Dit gehele traject moest bij A2 Hooggelegen echterbinnen vier jaar worden doorlopen! Dat betekende dat allestappen moesten worden versneld. De `standaard' versnellings-maatregelen als slim faseren en een 7x24 uurs uitvoeringvolstonden nu niet. Daarom is vooral gezocht naar een slim-mere procesgang.De belangrijkste elementen daarvan waren:? precontractuele fase versnellen door focus op enkele speci-fieke thema's;? vliegende start door betrokkenen van beide kanten door telaten lopen;? parallelliseren;? vroegtijdig betrekken van stakeholders;? beste voor het project.1ing. Rudy KlunderRijkswaterstaatir. Eddy van HaastregtTrajectum Novum1 Plaatsing van de liggers van het Marinus vanTyrusviaductfoto: Spanbeton / Ineke Key FotografieTrajectum Novum en RWSHet project A2 Hooggelegen wordt uitgevoerd in een samenwer-king in alliantieachtig verband. Partners in deze samenwerkingzijn Rijkswaterstaat Directie Projecten (tevens Opdrachtgever) enCombinatie Trajectum Novum vof (tevens Opdrachtnemer).Trajectum Novum bestaat uit Van Hattum en Blankevoort, KWS-Infra, Mourik Groot Ammers, Boskalis en Vialis.Kern van het contract is samenwerken op basis van gelijkheid envertrouwen. Dit uit zich in de alliantiebeginselen`Open Boek',`Beste voor Project', zoeken naar consensus,`Win ? Win'en voor-komen en vermijden van geschillen. Het kernteam van dezesamenwerking is reeds in de aanbestedingsfase samengesteld,mede op basis van een assessment.2201030thema2 De voormalige rotonde boven de snelweg is verdwenen en vervangen dooreen centraal viaduct Hooggelegen3 Overzicht van een deel van het project Hoogelegen. Op de voorgrond hetMarinus van Tyrusviaduct, op de achtergrond het viaduct Hooggelegen4 Door al in het VO-stadium belangrijke stakeholders te betrekken, kon het ver-gunningenproces al op basis van het VO worden ingezet. De doorlooptijd vanhet DO is hiermee bespaardVersnellen van aanbestedingDe versnelling in het proces startte al in de aanbestedingsfase.Waar een aantal jaren geleden een normaal D&C-traject eenaanbestedingsprocedure kende van 1 tot 1,5 jaar, duurde bij A2Hooggelegen het traject van het opstellen van een plan vanaanpak tot en met de contractondertekening slechts achtmaanden. De aanbesteding richtte zich sterk op de werkelijke,specifieke uitdagingen van het project. Zo is in samenspraaktussen opdrachtgever en opdrachtnemer gekozen een aanbiedingte doen zonder in de aanbiedingsfase een ontwerp uit te werken.Wel is veel aandacht besteed aan het faseringsplan, de organisa-tiestructuur en de keuze van het juiste managementteam. HetWerking alliantieSamenwerking is gebaseerd op het nastreven van een gemeen-schappelijk belang. Al tijdens de aanbesteding heeft Rijkswater-staat helder aangegeven welke belangen zij heeft bij het realise-ren van het project A2 Hooggelegen. Deze belangen zijn gefor-muleerd als Kritische SuccesFactoren. Voor deze KSF's zijn meet-bare prestatie-indicatoren opgesteld. Door een uitmuntendeprestatie op deze indicatoren te koppelen aan een bonus, wordthet belang van de opdrachtnemer gelijkgeschakeld aan debelangen van de opdrachtgever.Binnen het project A2 Hooggelegen zijn verkeershinder, veilig-heid, tijdige beschikbaarheid, kwaliteit, imago en budget debenoemde KSF's.2Samen en snel 22010 31geslaagd de belangrijkste stakeholders vanaf de eerste schetsenmee te nemen in onze keuzes en te betrekken bij de reviews(geen onderscheid tussen interne en externe reviews). Ditvraagt echter ook durf en lef van deze partijen, want ook zijstellen zich hiermee kwetsbaar op. We kunnen echter conclude-ren dat deze werkwijze tot een enorme versnelling heeft geleid.Zo zijn tot op heden alle vergunningen tijdig en zonder proble-men afgegeven!Beste voor het projectTot slot hebben ook de alliantiebeginselen bijgedragen aan eenversnelling van het totale proces. Weliswaar is aan de voorkantextra tijd nodig om werkelijk begrip en respect voor elkaar tekrijgen, maar door het voortdurend in- en extern bespreekbaarmaken en houden van de begrippen `Open Boek', `Beste voorProject' en `Win - Win', is een echte Alliantiecultuur gekweekt.Werken op basis van gelijkwaardigheid en vertrouwen betekentbijvoorbeeld dat je vooruitlopend op de contractuele afhande-ling kunt starten met kritische werkzaamheden, in de weten-schap dat de zaken op een nette wijze zullen worden afgehan-deld. Problemen worden hiermee klein gehouden. De bewusteaandacht voor deze meer `zachte' kanten van Projectmanage-ment zijn doorslaggevend gebleken voor het sneller realiserenvan A2 Hooggelegen. ontbreken van een aanbiedingsontwerp lijkt weliswaar een `valse'besparing - er moet immers toch worden ontworpen - maarblijkt desondanks versnellend te werken. In de praktijk moet eenaanbiedingsontwerp namelijk altijd nog worden aangepast,omdat dit ontwerp niet echt met de stakeholders is afgestemd. BijA2 Hooggelegen zijn ontwerpen en afstemming met stakehol-ders hand in hand gegaan, waardoor uiteindelijk veel tijd isbespaard.Vliegende start, maar met mateNa ondertekening van het contract moest een vliegende startworden gemaakt. Doordat in de aanbestedingsfase het kern-team al was benoemd en betrokken (zowel bij Rijkswaterstaatals bij Trajectum Novum), kon direct na ondertekening van hetcontract met de werkzaamheden worden begonnen. Gezamen-lijk is vanaf dag ??n de structuur van het project opgezet.Binnen zeven weken is een ProjectManagement Plan opgesteld.Vervolgens is het team verder opgebouwd.ParallelliserenVolgens de beginselen van Projectmatig Werken wordt eenwerk opgeknipt in fases. Begonnen wordt met een voorlopigontwerp. Dit wordt vervolgens afgerond, waarmee een `base-line' voor het Definitief ontwerp wordt gesteld. Dit proces looptverder via het Uitvoeringsontwerp naar de uitvoering.Een dergelijk traject vraagt echter veel tijd. Door een project slimop te knippen in deelprojecten kunnen onderdelen van hetproject al de volgende fase ingaan voordat op alle onderdelen devoorgaande fase volledig doorlopen is. Bij A2 Hooggelegen zijnwe echter nog verder gegaan. We hebben zelfs een aantal opvol-gende ontwerpprocessen parallel laten lopen en niet afgewacht totalle details bekend waren. Om dit optimaal te kunnen beheersen,is niet alleen extra aandacht besteed aan de raakvlakken, maar isin een aantal gevallen ook gekozen voor robuuste ontwerpen.Soms heeft dit geleid tot een aantal extra's die achteraf niet nodigbleken. Hierbij kan worden gedacht aan extra doorrijhoogte bijeen viaduct, een langere buispaal in het landhoofd of een groterewanddikte. Dit zijn evenwel kleine investeringen geweest, dieniettemin enorme tijdwinst hebben opgeleverd.Vroegtijdig betrekken van stakeholdersMisschien wel het belangrijkste onderdeel van het versnellenvan de procesgang was de wijze waarop de stakeholders werdenbetrokken. Dat stakeholders in het proces moeten wordenmeegenomen, is een aloude wijsheid, maar blijkt in de praktijkvaak moeilijk te realiseren. We willen stakeholders wel betrek-ken, maar ze invloed geven en jezelf kwetsbaar opstellenvinden we vaak te ver gaan. Bij A2 Hooggelegen zijn we erinparallelliseren: UO wordt gestart voordat gehele DO afgerond isuitvoering start voordat gehele UO afgerond is(maar na def vergunning)tijdwinst 1tijdwinst 2tijdwinst 2ontwerpprocesstart vergunning-aanvraagA2 Hooggelegentijdwinst 1: door parallelliseren van DO/UO/Uitvoeringtijdwinst 2: door vergunningaanvraag te starten op basis van VO ipv DObouwvergunninguitvoeringUODOVOgebruikelijke startvergunningaanvraagbeheerderskennisvormgeving/inpassinguitvoeringskennistijdwinst 134