In het Waalse Rixensart staat sinds dit voorjaar een ovalebetonnen parkeergarage. Zowel de vorm als de materi-aalkeuze zijn in dit geval uitzonderlijk. Een ellipsvormigeplattegrond is bepaald onalledaags en de toepassing vanuitsluitend prefab beton is in het oeuvre van architectPhilippe Samyn op zijn minst verrassend. Het resultaatblinkt uit in logische eenvoud en stille schoonheid.De meeste Belgische architectenbureaus zijn ofwelnoodgedwongen klein, ofwel krijgen het merendeelvan hun opdrachten uit het buitenland, zo staat telezen in het voorwoord van de recent verschenenmonografie over Philippe Samyn. De Brusselsearchitect Samyn vormt een stralende uitzonderingop deze hedendaagse, al dan niet geveinsde,bescheidenheid. Met een bureau van in totaal tach-tig werknemers en overwegend vaderlandseopdrachten weerspreekt hij deze visie.O n - B e l g i s c hSamyn bevindt zich in betrekkelijke eenzaamheidop het kruispunt waar architectuur en engineeringelkaar ontmoeten. Ondanks, of juist dankzij, dezecurieuze positie behoort hij tot de topvijf vanhedendaagse architecten uit Belgi?. Hij is onmis-kenbaar een architect, maar is opgeleid tot civielingenieur, in eigen land en aan het prestigieuzeMIT. Desalniettemin propageert hij niet-dominan-te technische oplossingen.De taal van Samyns architectuur is on-Belgisch. Dearchitectuurhistoricus Bekaert omschreef hemeens als "een typische ingenieur met een sterkgeloof in de `universele bouwer'". Zijn ontwerpenontstijgen door die universaliteit de volksaard. Zijngebouwen zijn glashelder, sterk symmetrisch, geo-metrisch harmonieus en laten zich hierdoor een-voudig lezen. Ze zijn juist door hun abstractie,grijpbaar en begrijpelijk, tastbaar en toegankelijk.De parkeergarage in Rixensart past naadloos indeze traditie." W a a r h e d e n b e s t a a n n i e t i n t e c h n i e k "Wie het werk van Philippe Samyn kent zal oprechtverbaasd zijn een project van hem aan te treffen ineen tijdschrift over beton. Een pertinente misvat-ting, vindt de architect zelf. Samyn heeft weliswaarvooral naam gemaakt met constructies in staal, glasen hout, maar uitgedrukt in kilo's bestaat mogelijkzelfs het merendeel van al zijn gerealiseerde pro-A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2000 616Verrassende betonnen parkeergarage van Philippe SamynSACRALE ELLIPSMaarten Willems, TU EindhovenDe parking direct navoltooiing. De klimop-begroeiing is al zichtbaarfoto's blz. 16, 17 en 18:Ch. Bastin & J. Evrardjecten uit beton. Het meeste is echter onzichtbaarverwerkt in de vorm van vloerplaten.Hij heeft zich bovendien nooit laten verleiden zijnheil te zoeken in een of enkele materialen."Waarheden bestaan niet in de techniek, alleenredelijkheden.", aldus Samyn. Soms is hout eenlogische optie, soms is beton adequaat. "Neem noude vangrails op de autosnelwegen. Hoewel staal ergvaak wordt aangewend, is het hiervoor erg onlo-gisch. Ze worden dan ook meer en meer vervangendoor betonnen geleide-elementen; een fantastischeen slimme betontoepassing!"L a s t i g t e s l o p e nEen veronderstelde antipathie tegen beton heeftSamyn dus allerminst: "Ieder materiaal heeft on-gelofelijke eigenschappen. Beton kun je gieten, jekunt er met weinig energie de lichtste structurenmee realiseren en bovendien brandt beton slecht.Het is alleen een vervelend materiaal als je bedenktdat je het ook moet slopen."In de ogen van Philippe Samyn is beton dus eenredelijke optie indien je het toepast voor construc-ties die een voorspelbaar lang leven hebben en/ofdie aanvaardbare sloopkosten impliceren. Een ver-taling van dit laatste kan ook betekenen dat hetgebouw dermate goedkoop te realiseren is, bijvoor-beeld door de mate van herhaling in de elementen,dat dit deels de kosten voor latere demontage com-penseert.V e s t i n gDe opdrachtgever voor de bouw van de parkeerga-rage, SmithKline Beecham Biologicals, is een grotefarmaceutische multinational die is gespecialiseerdin het ontwikkelen van vaccins. De hoofdvestigingbevindt zich in Rixensart, even ten zuiden vanBrussel. De nieuwe zes verdiepingen tellende par-keergarage bevindt zich globaal in het midden vanhet dichtbebouwde bedrijventerrein en is van bui-tenaf onzichtbaar. Een bezoek moet helaas sterkworden ontraden. SmithKline Beecham is vanwegede strenge veiligheidsmaatregelen een onneembarevesting en vermoedelijk nog moeilijker toeganke-lijk dan het Pentagon.De keuze voor Samyn is deels verklaarbaar uit deband die zijn bureau met SmithKline Beechamheeft. Tegenover de parkeergarage ligt een volumi-neus researchgebouw van zijn hand. Een tweedereden kan worden gezocht in de ervaring dieSamyn recent heeft opgebouwd met gebouwtypendie een sterke relatie met transport hebben. "Auto'szijn een ramp, maar je moet er mee leven.Parkeergarages worden nu eenmaal een deel vanons landschap. Deze bouwwerken, en andere `bana-le' architectuur langs de weg, verdienen meer eer-bied.", vindt Samyn.A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2000 6 17De parkeergarage heeft eenrestruimte opgeleverd meteen kathedraalachtigkarakterPhilippe Samyn in zijn bureau te Brussel: "Waarheden bestaanniet in techniek, alleen redelijkheden."A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2000 618Blik op de binnenplaats.Het toont zowel de voor-liefde van Samyn voorstrikte symmetrie, als deuniversaliteit van deontstane cour. Het roeptuiteenlopende associatiesop van concertzaal encolumbarium tot Japansezen-tuinPlattegrond met debalkverdeling. De buiten-afmetingen zijn 50,4 x 64,8meter. De parkeergaragebiedt plaats aan 624 auto'sA n e k d o t i s c h o v a a lHet ontwerp voor de parking van SmithKlineBeecham is in meerdere opzichten afwijkend.Naast het verrassend overweldigende gebruik vanbeton door Samyn, is natuurlijk het ovale grondvlakopvallend. Ook hiervoor heeft de architect een eveneenvoudige als logische verklaring.De oorspronkelijke reden voor de ovale vorm is ach-teraf anekdotisch. Aanvankelijk bestaat het ontwerpuit zeven parkeerlagen, waarvan er drie onder hetmaaiveld liggen. Vanwege de grote druk op de kel-derwanden, kiest Samyn voor de constructief meestlogische vorm om de krachten te verdelen: de cir-kel. Om binnen de rechthoekige kavel te passen,wordt de cirkel vervormd tot de uiteindelijke ellip-tische vorm. Nadien blijkt echter dat het onder-gronds geplande deel onoverkomelijk duur uitpakten wordt de gehele parking, intussen ingekrompentot zes lagen, alsnog bovengronds uitgevoerd.Afgezien van de vervallen constructieve logicaachter de ellips, heeft deze nog bijkomende voor-delen. Zo is de spiraliserende beweging tijdens deautorit ononderbroken vloeiend en zijn er geendode hoeken in het gebouw. Het enige echtegebruikersprobleem is het terugvinden van je auto.Er zijn kunstmatig aangebrachte hulpmiddelen(plaatsnummering en kleurcodes) nodig die hetori?nteren vergemakkelijken.A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2000 6 19IsometrieLangsdoorsnedeC o n s t r u c t i e v e e e n v o u dDe ovale vorm leidt ook tot de door Samyn vereistemate van herhaling in de bouwdelen. Alle kolom-men zijn gelijkvormig, met dien verstande datslechts de opleghoogte van de vloerbalken verschilt.Het doorlopende vloerveld is opgebouwd uit naastelkaar gelegen wigvormige T-balken. De belastingper balk is nagenoeg overal gelijk. Daardoor is nietalleen de vorm maar ook de dimensionering vanalle balken gelijk gehouden. Een kwart van de ellipsbestaat uit vijftien van deze T-balken en elk kwart iseen (gespiegelde) herhaling van het voorafgaande.Met andere woorden: er komen in het hele planslechts vijftien verschillende balken voor. De breed-temaat in het midden van elke T-balk is gelijkgehouden. Alleen de hoek van de scheg verschiltonderling. Alle balken kunnen met minimale aan-passingen in dezelfde kist worden gemaakt. Doortijdsdruk was prefab-aannemer Ronveaux helaasgedwongen met meerdere mallen parallel te wer-ken, waardoor uiteindelijk toch in vijftien separatekisten is gestort.C h o p i n e n k l i m o pDe ontstane binnenplaats is een welhaast sacraleruimte geworden. Deze wordt omzoomd door zesverdiepingen geprefabriceerd beton. Grijs grindvormt de neutrale bodem. In functionele zin wordter niets mee gedaan. In feite is dat nu juist de kwa-liteit ervan. De leegte prikkelt de fantasie van iede-re bezoeker die er zijn eigen invulling in kan pro-jecteren. De droom van Samyn zelf is om de courooit eens om te toveren tot een concertzaal en er opeen vleugel Chopin uit te laten voeren.Iets van een latente ambivalentie ten aanzien vanbeton valt er toch te bespeuren bij Philippe Samyn,als hij zijn langetermijnbedoelingen met de par-king ontvouwt. Het ligt in de verwachting dat debetonnen fa?ade, geheel rondom en zes verdiepin-gen hoog, over enige tijd met klimop zal zijn over-groeid. sA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2000 620DwarsdoorsnedeBovenaanzicht en doorsnede van een T-balk met wapening. Alle balken hebben dezelfde lengte endezelfde breedtemaat in het midden. De vijftien voorkomende varianten verschillen slechts in dehoek die de wigvorm heeft. ??n kist kan volstaan voor de vervaardiging van al deze vloer-elementenA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2000 6 21Tijdens de assemblage van de prefabT-balken is de heldere constructieveopbouw te zien. Tussen de twee concen-trische kransen van kolommen, langs debuitenrand van de ellips en 16 meter naarbinnen, overspannen de wigvormigeT-balkenUitvoeringsfase waarin de onderste drieparkeerdekken worden gelegdHalverwege het uitvoeringstraject;de onderste helft is nagenoeg gereedfoto's: M. DetiffeProjectgegevensproject:Multilevel Car Park SmithKline Beecham Biologicals,Rixensartontwerp:Samyn and Partners, Architects and Engineers, Brusselprefab-betonleverancier:Ronveaux Ets, Ciney