Ine ter Borch, Archispecials.comHet hoofdkantoor van Antares Woonservice te Tegelen isgevestigd in een villa uit de jaren twintig. Onlangs is eenuitbreiding aan de villa toegevoegd met een opvallendeigentijdse uitstraling. De strakke vormgeving en demateriaalkeuze van glas, staal en beton vormen eengroot contrast met de karakteristieke baksteenarchitec-tuur van de villa. Een ruwe plint van gestructureerd betonvormt het basement voor een gladde, glazen doos vantwee bouwlagen. Het horizontale lijnenpatroon vanruige ribbels in het betonoppervlak is gecre?erd met ruw-houten planken in de bekisting.Het programma voor de uitbreiding betekende eenverdubbeling van het oorspronkelijke oppervlak vandevilla.ArchitectBrulskooservoordecontourenvande villa te behouden door de uitbreiding te realise-ren in een apart doosvormig volume dat via een in-termediair met de villa is verbonden (foto 1). Hetterrein rondom de villa wordt gekenmerkt door eenfraaie landschappelijke tuin met hoge naald- en loof-bomen. Bruls stond voor de lastige opgave een uit-breiding te realiseren die zowel het karakter van hetlandschap als het karakter van de villa respecteert.Met de keuze voor een strakke glazen doos op eenA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pUtiliteitsbouwcement 2004 3 13RUIGE RIBBELSEN RUWE PLANKEN 1 | Oud en nieuw verbondenfoto's 1, 2 en 3: ArjenSchmitz, Maastrichtplint van beton die half in de grond is ingegraven,lijkt hij aardig in die opzet geslaagd (foto 2). Debomen en de contouren van de villa weerspiegelenin het glas, terwijl de betonplint, met zijn ruweribbelsenhoutnerveninhetoppervlak,letterlijkaan-sluiting zoekt bij het landschap.B e t o n n e n b a s e m e n tDoor de uitbreiding een halve verdieping in degrond te laten zakken, werd voorkomen dat hetnieuwe volume de villa in omvang domineert. Deglazen doos kraagt op twee betonbalken vervaarlijkver uit ten opzichte van de betonplint. Een span-nende route, via het slingerende betonpad door defraai ingerichte tuin, leidt naar de entree onder hetoverstek (foto 3). De route wordt begeleid door debetonnen wand die zonder onderbreking overgaatvan tuinmuur in gevelwand. Het betonnen base-ment van de uitbreiding moet de indruk wekkenvan een monoliet volume en is daarom zoveel mo-gelijk aan ??n stuk gestort. Aan de entreezijde ishet betonoppervlak van het basement gestructu-reerd. Als eerste referentiebeeld voor de gewensteuitstraling van deze gestructureerde gevelwandkreeg de aannemer een foto van een modern be-tonproject uit een architectuurtijdschrift. Op basishiervan en op aanwijzing van de architect zijn tweeproefwanden (afmeting 1 x 2 m2) gemaakt om hetresultaat van de gekozen betonsamenstelling, deoppervlaktestructuur, de kleur en de centerpenaf-werking te beoordelen.P l a n k e n v o o r d e b e k i s t i n gVoor de bekisting van de structuurwand zijn op demultiplexplaten van een standaard aluminium be-kistingsysteem ruwhouten planken aangebrachtmet een kleine onderlinge afstand. Doordat de ce-mentlijm tussen de planken doorloopt, ontstaan erribbels die bij het ontkisten onregelmatig afbreken.Uit de resultaten van de proefwand bleek slechts ??nvan de twee geteste typen ongeschaafd hout geschiktvoor het cre?ren van een duidelijke houtnerfstruc-tuur. Ook is ge?xperimenteerd met verschillendeplankbreedtenenonderlingeplankafstandenomhetjuiste esthetische resultaat te verkrijgen bij het af-breken van de ribbels. Uiteindelijk is gekozen vooreen ritme van zeven planken met onderlinge af-standenvan10mm,afgewisseldmet??nafstandvan30 ? 35 mm. Het centerpenpatroon is bepaald metals uitgangspunt dat de conussen zoveel mogelijkuitkomen in het midden van een plankbreedte (foto4). De structuurgevel is in drie delen over de volle-dige hoogte gestort. Omdat de houtnerven van deplanken na ??n stort vollopen met cementlijm, konde bekisting niet worden hergebruikt. Voor elk deelzijn opnieuw ongebruikte planken op de multiplex-beplating aangebracht.A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i tei t sb o u wcement 2004 3142 | De strakke glazen doos isop een plint van betonhalf in de grond ingegra-ven. De bomen weerspie-gelen zich in het glas3 | Een slingerend betonpadleidt naar de entreeonder het overstekU i t v o e r i n g s v o l g o r d e o m g e k e e r dOm een optimaal esthetisch resultaat te bereiken,zonder risico op beschadigingen tijdens de ruw-bouwfase, is gekozen voor een omgekeerde uitvoe-ringsvolgorde. Eerst zijn de verdiepingen en het dakgestort en daarna pas is als allerlaatste de structuur-gevel gestort. Vooral voor de uitvoering van het ge-veldeel onder het overstek had dit verstrekkende ge-volgen. De gevel moest door de vloer heen wordengestort. In de vloer zijn sparingen (0,2 x 0,2 m2) op-genomen om de pompslangen en trilnaald tekunnen doorvoeren. De bekisting is van binnenuitopgebouwd. Een deel van de structuurwand die aan-sluit op de villa was zo lastig in het werk te storten,dat het wanddeel op de bouwplaats is `geprefabt' envervolgens in de bekisting van het aansluitende deelis meegenomen. Hierdoor is onvermijdelijk enigkleurverschil ontstaan met de rest van de wand. Eris ook kleurverschil tussen het betonoppervlak en deafwerking van de centerpengaten, waardoor het cen-terpenpatroon lichter afsteekt dan de bedoeling was.In de proefwanden was het resultaat aanmerkelijkdonkerder dan nu het geval is. Verschil in weers-omstandigheden is hiervan de waarschijnlijkeoorzaak.S c h e r p e d e t a i l l e r i n gArchitect Bruls heeft in zijn architectonischeontwerp op verschillende niveaus gebruik gemaaktvan het contrast als ontwerpmiddel. Zo ook bij de de-taillering van de structuurwand. De ruige uitstralingvanafgebrokkelderibbelsisgecombineerdmetstrakgedisciplineerde lijnen en randen. Om de uitstralingvan robuuste wand te versterken, zijn de kozijnendiep in scherpgesneden neggen geplaatst (fig. 5). Debinnenkant van de neggen is glad uitgevoerd. Waarhetbetondehoekomgaatzijnhaaksehoekenzondervellingkanten toegepast. Dakranden en balustradeszijn afgedekt met prefab-betonranden die in hetwandvlak liggen. De aansluiting van de stalen tocht-sluiskozijnen op de betonwand is opvallend `eerlijk'uitgevoerd, met een stalen strip en een zichtbare be-vestiging met bouten (foto 6). Er is duidelijk veel aan-dacht besteed aan de uitvoering, waardoor scherperanden ook daadwerkelijk strak en onbeschadigd uitde kist zijn gekomen.B e t o n s a m e n s t e l l i n gHet esthetische resultaat is tot stand gekomen dooreen nauwe samenwerking tussen architect, con-structeur, aannemer en betonleverancier. De beton-samenstelling is zorgvuldig afgestemd op het voorafvastgelegde kwaliteitsniveau. Voor een scherpe de-taillering en een gave aftekening van de structuur inhet oppervlak is de hoeveelheid fijn materiaal in debetonsamenstelling essentieel. Deze hoeveelheidmoet minimaal 150 liter/m3bedragen; hier is 157liter/m3toegepast. De korrelgrootte van de grind-toeslag is afgestemd op de hoeveelheid wapening inde wand en het stortgemak. Op grond hiervan isgekozen voor parelgrind met een relatief fijne kor-A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i tei t sb o u wcement 2004 3 155 | Detailtekening: kozijnenzijn diep in scherpgesne-den neggen geplaatst4 |Een ruige uitstraling vanafgebrokkelde ribbels,gecombineerd met strakgedisciplineerde lijnenen randen240 260500550160 10060 160ter plaatse gestort betonisolatiekalkzandsteen3 a 5 mm pleisterwerkDPC folie46x71 mmprefab betonnen dorpelrelgrootte van 4-16 mm. Omdat de wand bestandmoet zijn tegen vorst en eventueel dooizout, isgekozen voor milieuklasse 3. Als gevolg hiervan magde water-cementfactor niet hoger zijn dan 0,45. Indit geval is gekozen voor een wcf van 0,43, waardoorer een hoge dichtheid van het oppervlak ontstaat diede kwaliteit van de oppervlaktestructuur ten goedekomt. Om de krimp zoveel mogelijk te beperken ende totale hoeveelheid water in het mengsel te redu-ceren is als hulpstof een superplastificeerder toege-voegd.B e t o n s a m e n s t e l l i n gsterkteklasse: B 35cementsoort: CEM IIIconsistentiegebied: 3milieuklasse: 3cementgehalte: 370 kg/m3, fijn materiaal157 liter/m3, water-cementfactor 0,43 ensuperplastificeerder 3,17liter/m3. Projectgegevens:opdrachtgever:Antares Woonservice bv, Tegelenarchitect:BV Bruls en Co, Maastrichtconstructeur:Van der Weide Van Bragt bv, Venloaannemer:Bouwmij Janssen bv, Venrayleverancier bekisting:Miver Bekistingstechniek bv, Heezeleverancier betonspecie:Mebin bv, VenloA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU til iteitsbouwcement 2004 3166 |De aansluiting van destalen tochtsluiskozijnenop de betonwand isopvallend `eerlijk' uitge-voerd, met een stalenstrip en een zichtbarebevestiging met boutenfoto's 4 en 6: bv Bruls en Co