A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2001 7 17De hoofdas van het nieuwe stadhuis is gelegen opde historische oost-westroute, die toevallig ook hetoude stadsdeel van het nieuwe scheidt (foto's 1 en 2).Dat aspect heeft Parent ertoe bewogen twee apartebouwvolumes te cre?ren. De bijbehorende gevelsStadhuis LillebonneOUD EN NIEUW VERBONDEN METFUTURISTISCH GEBAAR1 | Het nieuwe stadhuis van Lillebonne biedt een staalkaart aan schoon betonHet Franse Lillebonne, gelegen in Normandi? tussen LeHavre en Rouen, heeft een rijk verleden dat teruggaat totde Romeinse tijd. Het stadje lag zeer strategisch op hetkruispunt van twee Gallo-Romeinse handelsroutes,waaraan het lange tijd zijn bestaansrecht ontleende.Juist op dat kruispunt wilde het gemeentebestuur eennieuw stadhuis bouwen. Dat nieuwe gebouw moest nietalleen een baken van innovatieve, futuristische architec-tuur worden, maar tevens een logisch onderdeel van debestaande stedelijke structuur, als een verbindend ele-ment tussen het oude, historische stadshart en de nieuwewijken. Architect Claude Parent liet zich inspireren doorde lokale omstandigheden, in het bijzonder de lichtglooiende omgeving. Het resultaat is een staalkaart vanschoon beton, waarmee Parent Lillebonne terug op dekaart heeft gezet.foto's 1, 5, 7 en 8: Herv? Abbadie enfoto's 2, 3, 4, 6, 11: Patrice Lefebvre2 | De plattegrondis allesbehalvehaakskregen daarbij alle een aparte uitstraling. Duidelijkevoor-, achter- of zijgevels kent het gebouw niet; dehi?rachische verdeling die zo kenmerkend is vooreen klassieke constructie, is aldus volledig afwezig.Zowel horizontaal (het grondplan) als verticaal (deaanzichten) vormt `haaks' eerder een uitzonderingdan de regel. De consequente zoektocht naar zuiverkinetische effecten komt duidelijk naar voren in dezorgvuldige wijze waarop gebouwmorphologie engevelopeningen zijn uitgewerkt. Kenmerkend zijnde vele schuine inkepingen in de uitwendige struc-tuur en het elkaar overlappende, kleurrijke vlecht-werk dat de gevels siert, waarmee een voortdurendglijden en bewegen wordt gesuggereerd.O p g a v eAan de noordzijde van de hoofdas bevindt zich eenvier verdiepingen tellend kantoorgebouw. De noord-gevel is enigszins gekromd en afgewerkt met licht-blauw-gekleurde prefab-betonnen gevelelementen(foto 3). Deze gebouwhelft eindigt in een scherpepunt en markeert daarmee de grens tussen oud ennieuw.De beganegrondvloer van het kantoorgebouw is ge-reserveerd voor het publiek en voor offici?le ont-vangsten van grotere groepen mensen. Het dak isontworpen als een licht aflopend terras; een verwij-zing naar de glooiingen in de omgeving. Het gebouwontleent daaraan een enigszins dynamische uitstra-ling; bijkomend gevolg is dat de kamers op de boven-ste verdieping daardoor alle een verschillende pla-fondhoogte hebben.Het raadsgebouw aan de zuidzijde van de hoofdasheeft de vorm van een trapezo?de (foto 4). Ook ditdak ligt hellend, onder een hoek van 10? en is daar-mee vanaf de straat zichtbaar. De multifunctioneleruimte van het raadsgebouw kan naar wens wordeningedeeld: vanuit de minimale afmetingen nodigvoor raadsvergaderingen, via tussenvormen die ge-A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2001 7183 | Zicht op het kantoorge-bouw. De lichtgekromdegevel bestaat uitgekleurde prefab-beton-elementen4 | Het trapezo?devormigeraadsgebouw heeft een,vanaf de straat zicht-baar, expressief dak5 | Expos? van langs elkaarglijdende gevelvlakkenschikt zijn voor het houden van bruiloften of anderepublieke bijeenkomsten, tot de maximale afmetingvoorbelangrijkebijeenkomstenoftentoonstellingen.Aan de westzijde van het raadsgebouw bevindt zicheen halfronde uitbouw, vormgegeven door een mas-sieve betonwand. Deze wand wordt onderbrokendoor een drietal horizontale snedes (foto 5). Door de-ze snedes, alsmede door een rond dakraam valt dag-licht naar binnen. De constructie wordt hier gedragendoor vier ronde kolommen, die met opzet enigszinsnaar achteren zijn geplaatst (foto 6).Tussen beide gebouwhelften in, exact op het trac?van de oude oost-westroute, loopt een permanentA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2001 7 196 | Daglicht valt naar bin-nen op de, met lichtge-kleurd hout bekledewanden van de raadszaal7 | Een overdekte wandel-straat vormt het hartvan het stadhuis8 | Een schuine, blauw-geverfde betonwandvormt de hoofdingangvan het stadhuis enmarkeert het begin vande overdekte wandel-straatvoor het publiek toegankelijke, overdekte wandel-straat (foto 7). De helling van de straat is conform desituatie ter plekke. Over de wandelstraat heen, opeerste verdiepingsniveau verbindt een brug de tweegebouwhelften met elkaar, waardoor personeel zichdirect van het ene gebouw naar het andere kan be-geven zonder zich in het publiek te hoeven mengen.Het begin van de wandelstraat wordt gemarkeerddoor een blauwgekleurde betonwand, die tevens dehoofdingang van het stadhuis vormt (foto 8). Dewand is ter plaatse in horizontale positie gestort ennaderhand gekanteld tot zijn definitieve positie(23,3? ten opzichte van verticaal) en blauw geverfd.D e t a i l l e r i n gHet gehele complex (4400 m2) is uitgevoerd in gewa-pend beton; een bewuste keuze die in schril contraststaat met de historisch-architectonische erfenis vande stad, waar op grote schaal gebruik is gemaakt vanbaksteen en pleisterwerk. Volgens de overduidelijkA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2001 7209 | Constructief schema metdragende wanden enkolommen10 |Langsdoorsnede overkantoorgebouw terplaatse van atriumsterk door Le Corbusier be?nvloede architect kon al-leen beton, met zijn onregelmatigheden en zijn uit-straling van brute kracht, aan de architectonischeopgave voldoen. Alleen beton kon de betekenis diehet nieuwe stadhuis voor de stad heeft, duidelijkmaken; alleen beton kon de belofte waarmaken dathet nieuwe stadhuis het vertrekpunt vormt voor eentijdperk vol met nieuwe ontwikkelingen.Alleuitwendigebetonoppervlakkenhebbeneenzorg-vuldigebehandelingondergaan.Eenvoorbeeldishetgeometrisch ontwerp dat aan de gevels een zekerritme meegeeft en waarmee de vele onregelmatige,schuine raamopeningen nog sterker worden bena-drukt. Een ander voorbeeld is de doordachte afwis-selingvangladdeengebouchardeerdevlakkenophetschuine dak van het raadsgebouw, een detailleringdie in het oppervlak van het voorplein is doorgezet.Eenzelfde zorg voor detail is besteed aan het ontwerpvan de stadhuistuin, waarin de plattegrond is terugte vinden van de Gallo-Romeinse villa die vroeger opdezelfde plek heeft gestaan.C o n s t r u c t i eHet constructief ontwerp steekt vrij eenvoudig inelkaar:eensamenstelvankolommenenwandliggersmet in het werk gestorte vloerconstructies, rust opeen betonnen plaat die is gefundeerd op 127 palen(fig. 9 en 10). De liftschachten en trappenhuizen ver-centraal atriumraadszaalwandelstraatA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2001 7 2111 |Centraalatrium, drieverdiepin-gen hoogzorgen de stabiliteit. De gevel (een schil van schoonbeton) en de draagconstructie (een regelmatig pa-troon van puntvormige ondersteuningen) zijn striktvan elkaar gescheiden. De draagconstructie neemtdaardoor niet direct deel aan het algehele architec-tonische beeld. Daarmee is extreme vrijheid verkre-gen in de indeling van de kantoorruimte en in hetgevelontwerp, waarvoor de morphologie, de plaat-sing en de afmetingen van de openingen, vari?rendvan smalle ramen tot ge?soleerde gaten in verschil-lende vormen, de uitgangspunten vormen.Deconstructievanhetkantoorgebouwisopgebouwdrondom een centraal atrium dat tot de derde verdie-ping doorloopt (foto 11). Aan de noordzijde bestaatde draagconstructie uit een aantal radiaal gelegenwandliggers,diedevormvanhetgebouwvolgen;aande zuidzijde bevindt zich een wand die als een soortvan centrale ruggegraat over de gehele hoogte door-loopt.De constructie voor de bovenbouw van het kantooris in het werk gestort; de onderbouw is, samen metde overdekte wandelstraat opgebouwd uit prefab-betonelementen, aan elkaar gekoppeld door de lichtgebogen balk die het dak van de wandelstraat onder-steunt. Dit stelsel van scheve raampartijen, hellendevloeren en gebogen plafond biedt volop ruimte aaneen spel van licht en beweging.B e t o nGezien de belangrijke rol die beton in dit alles speelt,is in de ontwerpfase veel materiaalonderzoek ver-richt. Voor de verticale constructie-elementen is eenbeton B 25 met superplastificeerder gebruikt. Voorde vloeren zijn vier verschillende betonsamenstel-lingen toegepast, met een gladde dan wel gebouchar-deerde afwerking bij het plein en het atrium. In dewandelstraat en de gangen naar het parkeerterreinis een glad, grijs beton gebruikt. Het parkeerterreinzelfisbestraatmetgekleurdebetonnenstraatstenen.De paden in de stadhuistuin ten slotte bestaan uitporeus, geverfd beton. Als toeslagmateriaal voor aldeze oppervlakken zijn graniet en kwarts gebruikt.De daken zijn vervaardigd met voorgespannenbetonplaten, waarop een druklaag, een waterdichtelaag en een 8o mm dikke betonnen deklaag. De geo-metrische complexiteit van het gebouw maakte eenzorgvuldigeanalysevandeuitvoeringsfaseringendekrachtsverdelingnoodzakelijk.Dehorizontalebelas-ting komend uit de onder een helling liggende wand-liggers wordt via de wapening overgebracht op de60 m lange en 1,20 m hoge doorgaande balk, die opzijn beurt is opgelegd op zes cirkelvormige kolom-men.R a t i o n e e lOndanks de hier voorgeschreven, buitengewonearchitectuur, met al zijn rotaties, overlappingen enchaotisch lijkende onderverdeling van volumes envloeroppervlakken, is de uitvoering vrij rationeel entraditioneel verlopen. In het eindresultaat is elkelement degelijk verankerd binnen de oorspronke-lijke context, niet alleen als gevolg van de massieveconstructie, maar ook en vooral door de zorgvuldigelogica van het oorspronkelijke ontwerp. Het nieuwestadhuis van Lillebonne is een bindend, maar boven-al ontzagwekkend element geworden, waarin dezorg voor het verleden en het cultureel erfgoed even-zeerzijnplekheeftgevondenalsdewensmeetegaanin de vaart der volkeren. Henk WapperomB r o n n e nConstruction Moderne, 1998 nr. 2iiC, 2000 nr. 9Projectgegevensopdrachtgever:Gemeentebestuur van Lillebonnearchitect:Claude en Chlo? Parent, Groupe 3constructeur:Sereteaannemer:Dumez MarionA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2001 722
Reacties