? ? ? onderwijsing.M.J. van der Vliet, BetonverenigingOntwerpers en constructeurs hebben het druk. Heel druk. En dat wordt de komende jarenalleen maar erger. Dankzij de ambitieuze plannen van de overheid om meer te investerenin de Nederlandse infrastructuur en Nederland als mainport van Europa te profileren, zul?len vooral veel civiele werken worden gerealiseerd. Het bestedingstempo van het kabinetis hoog, omdat de tijd dringt. V??r 2010 moetNederland zijn voorzien van de HSL, de Betu-weroute, een vliegveld voor de kust, en tal van andere voorzieningen. Perjaar wil de over?heid twee miljard extra uitgeven, boven de normale bestedingen. Dat is mooi, wantdatbeotekent werk, en werk is goed voor de economie. Maar kunnen we dat wel aan?ONTWERPCAPACITEITONDERDRUK:NAAREENDOOR5TROOMMODELtConstructeur HBO+ SB = 250 uurBetonconstructeur BV SB = 1200 uurBetontekenaar-Constructeur BV SB = 900 uur IHet echte knelpunt zit op dit moment in deontwerpsector, waar de toegenomen vraagnaar constructeurs en projectleiders onmis-kenbaar is. Sommige HBO-studenten wor-den tijdens het laatstejaar van hun studie al'weggekocht', nog voordat ze hun diplomahebben behaald.Bij deze sombere vooruitzichten komt ooknog het afbrokkelende imago van het (ci-viel)-technisch onderwijs. Techniek is moei-lijk en saai. Wie voor een technische studie-richting kiest, loopt een groot risico op eenlangere studieduur en de huidige studiefi-nanciering biedt daarvoor geen ruimte. Dusals het al techniek wordt, dan liever Bouw-kunde in plaats van Civiele Techniek.Een derde factor die de werkdruk in de ont-werpsector veroorzaakt, is de manier waar-op aanbestedingscontracten tot stand ko-men. Het archa?sche motto 'de goedkoopstekrijgt het werk' dwingt de aannemer om metontwerpalternatieven te komen en het werkvan de adviseur nog eens over te doen. Veeldubbel werk dus, in een arbeidsmarkt dietoch al onder druk staat.DoorstroommodelUiteraard is het capaciteitsvraagstuk niet in??n keer op te lossen en moeten er meerwe-gen worden bewandeld. E?n mogelijke op-lossingsrichting is: het doorstroommodel.Omdat de stroom van civiel opgeleiden op-droogt, moet gezocht worden naar nieuwedoelgroepen. De uitstroom uit het regulieronderwijs is te klein om de huidige vervan-gingsvraag (vergrijzing, VUT) te dekken, laatstaan om aan de extra vraag te voldoen. Ermoet dus buiten de ontwerpsector wordengezocht naar niet-civiel opgeleiden, of naarallochtonen/vluchtelingen met een in hetVerschillende onderzoeken naar de arbeids-capaciteit van de bouw laten zien dat er oppersoneelsgebied grote problemen zijn teverwachten. Erdreigt een groottekortaan ci-viel opgeleide HBO- en TU-ers. Voor de MBO-ers valt het nog mee, mede dankzij het weg-vallen van de dienstplicht, waardoor eenextra lichting MBO-ers op de markt is geko-men. Maar macro-economische analysesvoorspellen voor het jaar 2000 een tekortvan 800 HBO-ers en 400 TU-ers.SB = 360 uur (dagop-leiding) of 250 uur(mijav-oPleidlng)Assessment Center(grond-, weg- en water-)bouwkundig opgeleid: branchevreemd opgeleidWERKLOZENVorm- en sparingstekeningenAlgemene vaardigheden & kennisWapenings- en detailtekeningenBetontekenaar BVWERKENDENCD Kwalificatiestructuur ontwerpsector50 CEMENT1997j9buitenland genoten opleiding. Het omscho,len van niet-civiele HBO-ers en TU-ers totconstructeurs en ontwerpers vergt echtereen grote inspanning, zowel van het onder,wijs als van de cursist.Omdat er voor MBO-ers nog geen grote te"korten worden voorspeld, liggen hier volopkansen om tekenaars op te leiden. De erva-ring leert dat het omscholen van niet-civielopgeleide MBO-ers goed werkt.Het lijkt duszinvol dat de bedrijven in de ont-werpsectorhun personeels- en scholingbe-leid actief gaan richten op interne doorstro,ming. Constructeurs metaanlegvoororgani-seren en management moeten projectengaan leiden en tekenaars met rekentalentmoeten worden gestimuleerd om voor hetconstructeursvak te kiezen.Zo stroomt mendoor binnen het eigen vakgebied en ont-staat 'onderin' de organisatie ruimte om(nieuw opgeleide) betontekenaars aan tetrekken.De scholingsinspanning die nodig is voor ditdoorstroommodel is veel geringer dan wan-neer HBO-ers en TU-ers met bijvoorbeeldeen Werktuigbouw- of Bedrijfskunde diplo-ma zouden moeten worden omgeschoold.Met het doorstroommodel kan de ontwerp-wereld langs een geleidelijke weg groeien totde vereiste capaciteit is bereikt.Scholing en personeelsbeleidHet scholingsbeleid van de meeste inge-nieursbureaus is tamelijk vrijblijvend, dat wilzeggen dat het initiatief tot het volgen vanaanvullend onderwijs bij de werknemer ligt.Om het doorstroommodel te realiserenmoet de scholingsbereidheid van het perso-neel worden aangemoedigd. Hier ligt eentaak voor de personeelsfunctionaris. Hetpersoneelsbeleid wordt een onmisbaar in-strument om het doorstroommodel te be-vorderen en daarmee de arbeidscapaciteitvan de ontwerpsector.De opleidingstrajecten die voor het door-stroommodel nodig zijn, zijn beschikbaar ofkomen dat binnenkort. Om het scholings-aanbod toegankelijk te maken, heeft de Be-tonvereniging speciaal voor de ingenieurs-bureaus een BETONopleidingswijzer ontwik-keld, waarin hettotale opleidingenaanbod isbeschreven. De BETONopleidingswijzer iskosteloos verkrijgbaar bij de Betonvereni-ging.De constructeurVoor de constructeur zijn bij de Betonvereni-ging twee opleidingen beschikbaar. De postCEMENT1997!9HBO-opleiding Betonconstructeur BV leidtconstructeurs op tot 'alleskunners', die methun diploma 'Professional master in structu-ral engineering' laten zien dat zij op acade-misch niveau kunnen opereren.Voor beginnende constructeurs is er vanafjanuari 1998 de opleiding ConstructeurHBO+, die de cursistin dertig bijeenkomstenvan zes uurhetconstructeursvak bijbrengt.De tekenaar'constructeurHet lijkt erop dat deze functie bezig is te ver-dwijnen. De man (of vrouw) die een deel vanzijn tijd constructies berekent en ze vervol-gens uittekent, komt bij de grotere inge-nieursbureaus niet meervoor. Mogelijk is diteen gevolg van de automatisering, die hetverschil tussen teken- en rekenactiviteitenin de hand werkt. Een werkstation waarCAD-applicaties op draaien, kan blijkbaarniet tegelijkertijd worden gebruikt voor re-kenexercities.Dat is dan ook de reden waarom de postMBO-opleiding Betontekenaar-construc-teur BV volgend jaar zal worden herzien. Deleerdoelen die bedoeld zijn voor de betonte-kenaar, zullen worden ondergebracht in eenapart opleidingstraject. De opleiding Beton-tekenaar-constructeur BVzal zich, meer nogdan voorheen, richten op het leren bereke-nen van betonconstructies. Het aanbrengenvan praktische vaardigheden krijgt daarbijmeer nadruk.De betontekenaarIn verband met de herziening van de oplei-ding Betontekenaar-constructeur BV ont-wikkelt de Betonvereniging op dit momenteen speciale opleiding voor betonteke-naars: Betontekenaar BV. Een korte, inten-sieve opleiding, met veel aandacht voorpraktische oefening. De opleiding, die in ja-nuari 1998 begint, richt zich op MBO-ers dieeen andere dan een civiele opleiding heb-ben gevolgd, of die hun opleiding CivieleTechniek niet hebben afgerond.Een tweede doelgroep van de opleiding Be-tontekenaar BV is het toenemende aantalmigranten uitOost-Europa en Azi?. Velen vanhen hebben in hun geboorteland een techni,sche opleiding gevolgd en zijn inmiddels hetNederlands zodanig machtig dat zij op onzearbeidsmarkt aan de slag kUnnen. De prak-tijk heeft bewezen dat veel allochtonen!vluchtelingen zeer gemotiveerd zijn en sneldoorstromen, zodra zij hun eerderopgedanetechnische kennis kunnen toepassen.Voor deze doelgroep begint in november inRotterdam een speciale dagopleiding, diemet behulp van vier regionale arbeidsbu-reaus en in samenwerking met enkele inge-nieursbureaus is ontwikkeld. Voorlopig be"perkt deze opleiding zich tot de regio Rijn-mond, maar bij welslagen van hetproject zalde opleiding ook in andere regio's wordenopgezet. De dagopleiding duurt drie maan"den, gevolgd door een even lange stagepe-riode.KwalificatiestructuurDe ontwikkeling van de opleidingen van deBetonvereniging steunt op twee pijlers. Deeerste is het netwerk van deskundigen, diede vertaalslag van praktijk naar onderwijskunnen maken en instaan voor de inhoude-lijke kwaliteit van het onderwijs.De tweede pijler onder de opleidingen is dekwalificatiestructuur (fig. 1), die voorde ver,schillende opleidingsniveaus duidelijke enondubbelzinnige eisen bevat, de aansluitingtussen de opleidingen waarborgt en zo dedoorstroom van studenten en cursisten be"vordert. Degrondslagvoor deze kwalificatie-structuurvormtdein 1996uitgevoerdefunc-tieanalyse,die een gedetailleerde beschrij-ving geeft van de functie-inhoud van dewerknemers in de betonbranche.Tot slotDe Betonvereniging is op verschillende fron-ten actief om het tekort aan ontwerpendpersoneel tegen te gaan. Imagoverbeteringvan het reguliertechnisch onderwijs, ontwik-keling van het doorstroommodel voor deontwerpsector, het opzetten van op elkaarafgestemde opleidingen en het opzettenvaneenkwalificatiestructuur zijn daar enke-le voorbeelden van.?51
Reacties