Nieuw Service-station aan de Hemweg te Amsterdamdoor F. van Klingeren, arch.1.InleidingDe bebouwing aan de-rand van de hoofdstad op de uitvalsweg naarZaandam werd voorheen afgesloten door een complex sterk ver-waarloosde fabrieken, eertijds vormende de timmerfabriek Vander Bergh N.V.Gezien het snel in betekenis toenemende haven- en industrie-complex in het Westen van de stad en het zeer aanzienlijke ver-keer van en naar de Zaanstreek dat --zolang de Hemtunnel nogniet is opengesteld-- ter plaatse passeert, lag de wens van denieuwe eigenaars voor de hand ter plaatse een tank- en door-smeerstation te stichten en mede hierdoor het aanzien van hetachterliggende garagebedrijf voor zware tractie te verbeteren.Dit garagebedrijf is tezamen met nog enkele zusterbedrijventoegankelijk vanaf de doodlopende oude straatweg naar de Hem-brug. Het Service-station is enige-tijd geleden gereedgekomen.2. AlgemeenDank zij de grote medewerking van de diverse Gemeentelijkeinstanties kon op deze T-kruising een oplossing worden gevonden,die verkeerstechnisch aanvaardbaar was (tek. 1).Om ??n en ander te kunnen verwerkelijken werd de voorste10 meter van de vroegere fabriek gesloopt en het zeer willekeu-rige dakprofiel aan het oog onttrokken door een 'schermmuur'van zuilenbasalt op een keermuur van gewapend beton.Tegen deze schermmuur zijn aangebouwd:1. het tankstation,2. de doorsmeerruimte met smeerkuil,3. de administratieruimte.Het garagebedrijf is ondergebracht in het achter laaggelegenbestaande fabrieksgebouw (foto 2).3. Het tankstationDit is op wens van de opdrachtgeefster uitgevoerd als luifel-station.De luifel beslaat een oppervlak van 20 ? 10,5 m2, ligt aan ??n zijdeop de basaltmuur, terwijl de andere oplegging gevonden wordtdooreen rij kolommen op de pompheuvel op 9 meter uit de muur.De luifelconstructie heeft een merkwaardige ontwikkelingsgangmeegemaakt:a. aanvankelijk gedacht als aluminium schalen werd dit idee los-gelaten wegens de exhorbitante kosten;b. het hierop volgende, traditionele ontwerp met betonnen ofstalen balkjes + bimsplaten, gaf na het proeven Van de eersteoplossing weinig bevrediging,c. zodat de gedachte veld Won van een uitvoering van de eersteconstructie in gewapend beton met zeer dunne wanddikte(3 cm).Aangezien wij dit in ons klimaat voor buitenwerk nog nietaandurfden, is ten slotte overgegaan tot:d. spanbetongoten met een wanddikte van 5 cm (tek. 3), welkesteeds hol en dol op/aan elkaar werden gelegd. Ook deze con-structie heeft nogal wat problemen met zich meegebracht:de fabrikant (N.V. Spanbeton) voorspelde, dat de goten dooreen reeks factoren een wisselende kromming zouden verkrij-gen ondanks het gebruik van stijve, stalen bekistingen, en steldedaarom voor de constructie (tek. 4) van hoge goten afgedektdpor korte betonplaten. Dit bood tevens de gelegenheid omin deze korte (niet voorgespannen) platen glazen tegels aan tebrengen voor verlichting van de ruimte onder de luifel. Ditwas nl. in de halve goten niet mogelijk door de hoge druk-spanningen in de bovenflens. Ondanks de bezwaren van dehalve goten lokte het spel van hol en dol ons meer dan het vrijonbepaalde systeem van plaatjes op gekoppelde liggers, eneigenlijk waren we wel opgelucht toen bleek, dat deze variantdoor de veel hogere bekistingskosten dermate duur was, dattoepassing niet kon worden overwogen (de halve goten lagengemonteerd onder de prijs van de oplossing onder sub b).Bij uitvoering is wel gebleken dat de prognose van Spanbetonjuist was geweest en dat de aangebrachte voorspanning in ge-lijke profielen verschillende krommingen op had geroepen.De kieren tussen de gemonteerde elementen toonden een zeerwisselend beeld.Bij ca 60% vertoonde de naad 2 keurig // zijkanten, doch daar-naast kwamen kieren voor, die in het midden tot ca 4 cm op-tek. 1. situatie van verkeerswegen en tankstation met smeerkuiltek. 3. spanbetongoten met een wanddikte van 5 cmtek. 4. hoge goten afgedekt met korte betonplatenwaarin glazen tegelsCement 6 (1954) Nr 23-24 411liepen. Met cricks konden de elementen gemakkelijk op elkaarworden gedrukt en vervolgens met stalen pasbeugels op deinvoegers op maat worden gehouden.Toch bleek de 'vering' in de elementen dusdanig te zijn, dat denaad tussen de elementen niet blijvend waterdicht was temaken, weshalve tenslotte toch nog is besloten, een laagrubero?d over het bovenste element te plakken om de nadenaf te dichten.Overigens is het systeem ons wel bevallen. De montage verliepeenvoudig en vlot, en in de holle ruimte kon op eenvoudigewijze TL-verlichting worden aangebracht.4.De smeerkuilDeze dient voor het doorsmeren van motorvoertuigen van aller-hand type, echter is speciaal rekening gehouden met de zwaretractie, die juist in dit deel van de haven weinig gelegenheid totverzorging heeft. Met het oog hierop is de betrekkelijk grotelengte van de kuil ontstaan.Achter de smeerruimte is een ruimte voor kleinere reparaties.'Ondergronds' is deze smeerruimte een gewapend-betondoos opbetonpalen; ze dient tevens als grondkering van de rijbaan.In het bovengrondse deel vallen de brede gewapend-betonloefersop, die de directe zonbestraling onder de auto's door in de kuilverhinderen.5.De administratieruimteDeze is als 'trait d'union' gelegd tussen smeerkuil en tankstation.Hierin is tevens voorzien in een kantoor voor de chef van deachtergelegen garage.Djgast - Sommaira - Zusammenfassung p. 418foto 2, tankstation met luifel met spanbetongoten enschermmuur op keermuur van gewapend beton(foto'sJanVersnel)foto 5. Service-station met doorsmeerruimte voor zware tractie en garagebedrijf