VERDICHTERMILIEU, MILIEU...Vuilnisman en professorHet jaarlijkse gemeentelijke afvalophaalrooster was ditmaalaangevuld met een afvalwijzer.Je kunt er, onderverdeeld in elfrubrieken, in lezen hoe te handelen met glas, papier, textiel,keuken- en tuinafval, schillen, bouwpuin, bruikbare huis-houdelijke artikelen, oud ijzer, grof afval, klein chemisch afvalen ten slotte ook nog huisvuil. En dat staat nog los van de diffe-rentiatie die de meeste burgers al praktiseren bij het verwij de-ren van eigen excreties en afvalwater.Ter completering van de lijst, zorgt de Vereniging van Huis-vrouwen voor het inzamelen van gebruikt frituurvet en lodencapsules van wijnflessen; en de politie verzorgt ten slotte ver-keerd geparkeerde auto's.Er is enige hoop dat de bejaarde landgenoot van al deze voor-zieningen een correct gebruik zal maken. Deze heeft tenslottede oorlog nog bewust meegemaakt.Het geheel doet, hoe goed bedoeld ook, denken aan een in on-bruik geraakte gewoonte in de Rooms-Katholieke kerk, na-melijk het verdienen van aflaten; milieu-aflaten ditmaal.Het complexe geheel van uiterst serieus tot zinloos tuttig mi-lieugedrag, waarmee de burger wordt overvoerd, lijkt vooralgericht op het sussen van ons geweten.Toch zijn er aan de gezamenlijke universiteiten in Nederlandtientallen voltijdse- en deeltijd-hoogleraren benoemd onderwier leiding onderzoek en ontwikkeling ten dienste van hetmilieu plaatsvinden.Integrale milieu-econonomie, de werkelijke kwantitatievemilieubelasting door ons verkeerde gedrag en de omvang enhet tijdstip van de ramp die ons nageslacht zal treffen, zijn bijdat onderzoek top-onderwerpen.Helaas druppelt van de daarbij verworven kennis weinig doorin het overheidsbeleid. Zeker niet in de maatregelen, waarbijdat voor de burger zichtbaar wordt.Verkeer, winnaar in milieu en verwarringMet de vervuilde gele bordjes van de vorige minister vanV&W nog op de vangrails, wordt de automobilist erop gewe-zen dat te hard rijden veel kost. Het gaat hier niet om bekeu-ringen, meer benzine of meerprijs van snelle auto's. Bij detekst op de billboards gaat het niet om het geld, maar om ietsvan hogere orde. Dit keer niet het milieu, maar de verkeers-veiligheid, naar Belgisch voorbeeld.Wat de rijsnelheid op een autosnelweg doet aan de veiligheidvan spelende kinderen, zoals de eerste billboard suggereerde,wordt aan de fantasie van de automobilist overgelaten. In debebouwde kom is daarvoor 50 km/uur al te hoog.Voor het milieu heeft het ministerie heel andere zaken in dekast. Binnen drie maanden wordt het de burger tot drie maaltoe duidelijk gemaakt dat files en milieu iets met elkaar heb-ben te maken. Maar wat, blijft onduidelijk.Eerst komt het spitsvignet... 'oncontroleerbaar' zegt deTwee-de Kamer. Dan moet het autowegennet met de gele bordjesworden uitgebreid ... Oncontroleerbaar' zegt de Tweede Ka-mer. Ten slotte krijgen we tolwegen om de steden, iets wat velemaanden eerder als niet realiseerbaar door dezelfde Kamer isafgewezen voor nieuw te bouwen tunnels.Wat wil de minister? Milieu, beter transport in de randstad,geld verdienen aan de auto om in openbaar vervoer te kunneninvesteren?Kortom, het ministerie van Verkeer en Waterstaat maakt ereen nog verwarrender spelletje van dan de vuilnisman.Een beetje auto heeft tegenwoordig een boordcomputer.Daarmee kan iedere burger aflezen dat het benzinegebruik instedelijk verkeer en in langzaam rijdend, stoppend en optrek-kend verkeer een factor 1,5 hoger is dan bij een snelheid van120 km/uur. Files bestrijden raakt dus ook het milieu op eenandere manier en dat werd er nooit bij gezegd.Milieubewustzijn als attitudeVan de overheid moeten we het dus niet hebben als het gaatom realistische, kwalitatieve en kwantitatieve beeldvormingover het milieu. Diezelfde overheid is bij investeringen in deinfrastructuur net toe aan het vervangen van een beslissing opgrond van kapitaalskosten, door een beslissing op grond vanintegrale kosten. Het is dus niet onredelijk te veronderstellendat de overheid niet voorop zal lopen met het hanteren van in-tegrale milieukosten bij het investeringsbeleid.Integrale milieukosten zijn de totale produktie- en gebruiks-kosten van een artikel, inclusief het milieu-neutraal oprui-men ervan. Neem een kantine, die ter besparing op perso-neelskosten bij de afwas, overgaat op plastic bekertj es. Dat kanwinst opleveren voor de exploitant. Maar indien hij de kostenerbij zou moeten betalen van het milieu-neutraal afbrekenvan de bekertjes, zou dat anders uitpakken. Het gezellige kop-je en de werkgelegenheid voor de afwasser (m/v) zouden blij-ven bestaan. Met ??n milieu-aflaat van ??n kantine-exploitantis niemand gebaat. Zeker de exploitant niet.Milieuwetenschappen dienen zoveel kwalitatieve en kwanti-tatieve informatie aan te dragen dat ieder in zijn eigen werk degrens kan bepalen tussen tuttigheid en rake klappen waar hetom de zorg voor het milieu gaat.Dat is iets wat evenals andere noodzakelijke attitudes voor in-tegraal denken, in het onderwijs aandacht verdient. Geen ro-mantiek, maar fysica en economie van de processen.Techniek en milieuEenmaal aangekomen bij het tijdstip waarop de ingenieurzulke basisbegrippen zijn bijgebracht, is te verwachten dat zijnplannen ook direct aan integrale kwaliteit zullen winnen.Dat bespaart nodeloze, frustrerende, welles-nietes en milieu-tuttigheid veroorzakende discussies. Die hebben als enig ef-fect, dat noodzakelijke investeringen worden uitgesteld en af-gesteld. Misschien is het niet een ieder gegeven om integraalproblemen op te lossen; het is ook niet ieders opgave uiteinde-lijk.Maar of het nu de leidinggevende manager is die disciplinesbijeenbrengt of het uitzonderlijke-genie, de "l'homme ?ten-due", die het allemaal zelf stuurt, milieuwetenschap behoortals kennis en begrip aanwezig te zijn.Zo niet, dan zullen we, om met Paul van Vliet te spreken,'leven tot de schijt ons doodt', of onze kinderen.Cement 1991 nr. 2 33