C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gTunnelbouwcement 1999 2 35P r o b l e e m s t e l l i n gDoor de ronde tunneldoorsnedeen het transport van materiaal enmaterieel per smalspoor, is hetniet mogelijk om met normalemeetapparatuur op een statiefvoldoendenauwkeurigemetingenteverrichten.Aandeboormachinezelf is een aantal in te meten con-trolepunten aangebracht. Dezepunten zijn vaak moeilijk waar-neembaar doordat er slangen, lei-dingen etc. voorhangen.Er is behoefte aan opstellings-punten, los van de grond (tril-lingsvrij), in hoogte en breedteverstelbaar en op vrijwel iedereplaats aan te brengen. Met zulkepunten kan trillingsvrij wordengewerkt en kunnen obstakelsworden omzeild.Een ander probleem is hetnameten van de ronding van detunnelsegmenten.O p l o s s i n gEen aantal speciale hulpmiddelenis ontwikkeld, waardoor metin-gen op traditionele wijze kunnenplaatsvinden. Enkele van dezehulpmiddelen zijn:? Een console die aan de beton-wand wordt bevestigd enwaarop meetapparatuur kanworden geplaatst met 5/8draad. Dit hulpmiddel wordtgebruikt in dat deel van detunnel waar het treintje rijdt.? Een `multiconsole'. Dezeconsole kan aan ieder typewand worden bevestigd ennaar behoefte horizontaal enverticaal worden versteld.Dit hulpmiddel is ook voorzienvan een 5/8 draadeind, waaropmeetapparatuur kan wordengeplaatst. Met deze consolewordt op en rond de tunnel-boormachine gemeten.? Een 7 m lange, uitschuifbarebaak met daarop een rondeaanslag. In het midden van deaanslag is een miniprismagemonteerd. Deze baak wordtgebruikt om vanaf een van deeerder genoemde consoles deronding van de tunnel temeten of om zettingsmetingente doen.U i t v o e r i n gOp de Noord- en Zuidoever werdeen aantal vaste punten gemaaktdiemetelkaarwerdenverbonden.Deze punten werden aan hetNederlandse co?rdinatenstelselgekoppeld en regelmatig nage-meten (grondslagpunten voorpolygoonmeting).Bij iedere meting werd vanuit ??nvan deze punten een punt in detunnel ingemeten, waarna metslagendetunnelwerdingemeten.De controlepunten op de tunnel-boormachine werden op dezemanier in een XYZ-stelsel inge-meten, waarna de positie van demachine exact bekend was.Bij de Tweede Heinenoordtunnelheeft deze meetmethode tot eengoed resultaat geleid. Door hetregelmatig meten konden debetonelementenwaaruitdetunnelis opgebouwd zeer nauwkeurigworden geplaatst. Na circa 1 kilo-meter boren bedroeg de afwijkingslechts 13 mm.T o e p a s s i n gDeze meetmethode is niet alleentoepasbaar in boortunnels, maarook in ander situaties waarbij tril-lingen optreden, een profiel vanvrije ruimte aanwezig is of eenronding moet worden gemeten.Te denken valt aan spoortunnelsen andere kunstwerken nabij(spoor)wegen. sProjectgegevensbedenker:Strukton Betonbouw,afdeling maatvoeringopdrachtgever:Rijkswaterstaathoofdaannemer:Tunnelcombinatie HeinenoordMaatvoering Boortunnel1| Schematisch bovenaan-zicht tunnel met meetnet2| Schematische doorsnedetunnelnominatie