VERDICHTERLOGISTIEK, ONTLUIKENDE WETENSCHAPIn de bouwliteratuur en bouwsymposiumcultuur is het op-merkelijke toverwoord 'logistiek' gangbaar geworden. Wat erdoorgaans onder wordt verstaan bestaat uit een talrijk aantalbegrippen ten aanzien van de uitvoerende bouw, de eraan tengrondslag liggende ontwerpactiviteiten en de bemoeienissenvan de toeleveranciers. Ook de visie van de klant op al die ophem afkomende bewustwordingsprocessen, binnen het echtebouwen, wordt niet vergeten.Veel van wat er als wetenschappelijk erkend onderzoek tenaanzien van het bouwen heeft plaatsgevonden is leentjebuurspelen geweest bij fysica, chemie en wiskunde. De vele pro-moties op bouwmaterialen, en hun gedrag stoelen op een eeu-wenoude traditie van fysisch en chemisch onderzoek. De veleonderzoekingen op het gebied van de mechanica's, nat endroog, hebben kunnen profiteren van tradities uit de fysica ende wiskunde. Waar echter onderzoek plaatsvond op het ge-bied van het bouwen zelf, moest een nieuwe cultuur van leen-tjebuur spelen worden ontwikkeld. Economie is uiteraard eenleuke partner. Maar ook zaken als cognitieve psychologie (hoewerkt een mens met kennis) en ergonomie (hoe past menwerkomstandigheden aan bij de aard en beperkingen van eenmens) moeten in deze nieuwe wetenschap worden meegeno-men. De internationalisering, de automatisering, de zorg voorhet milieu en nieuwe schaatsten ten aanzien van mensen enmaterialen, veroorzaken een verdergaande professiona-lisering van de gehele samenleving. En dus ook van het bou-wen.Klant en vijandDe kapstok waaraan velen een zich wetenschappelijk verdie-pend bouwen ophangen heet logistiek. Dit begrip kentmenigeen uit zijn militaire diensttijd. Terecht, want daar is hetbegrip geboren. Het stond er voor de definitie: 'Logistiek is dezorg om mannen, materieel en materiaal op het juiste mo-ment op de juiste plaats te hebben om de vijand te verslaan'.Ge?nt op het bouwen, is het dan niet te moeilijk om iets vaneen definitie van logistiek in onze tak van nijverheid te formu-leren. Voorwaarde is dan wel, dat we eerst defini?ren wat bou-wen is. Welnu, bouwen is simpelweg: bestellen, verzamelen envoorbewerken van bouwelementen; het horizontaal en verti-caal transport van die elementen; en het samenstellen, hech-ten en afwerken ervan. Dat alles inclusief ontwerp en beheer,in geval het er invloed op uitoefent.Vervaging van het vijandsbeeld, bijzonder actueel in 1990voor militair en burger, levert een definitie op voor de logis-tiek in de bouw.Logistiek is de zorg, om bouwelementen en montagecapa-citeit op het juiste moment, op de juiste plaats, in de juistekwaliteit, voor een acceptabele prijs, beschikbaar te hebbenten gerieve van de klant.GuerrillatactiekBovenstaande brede definitie levert uiteraard materiaal opvoor discussie, symposia, opleiding en onderzoek. Met een ge-zonde timmermansaanpak kan er van onderaf veel wordengedaan, dat wetenschappelijk gezien niet direct in de kranthoeft. Scholing van de medewerker op de bouwplaats tot'bouwplaatsvakman', dat wil zeggen iemand die naast z'n am-bachtelijke vaardigheden heeft geleerd ten minste z'n eigenwerkzaamheden en benodigdheden te plannen en te verzor-gen, zou al een enorme logistieke bijdrage aan het bouwenvormen. En als in plaats van voor die ene man, planning en be-hoeftevoorziening geheel op ploegniveau wordt geregeld, dankunnen we spreken van goed uitgeruste, zelfstandige en ge-motiveerde werkeenheden. We staan dan dicht bij de doorgrote staatslieden veel geprezen en vaak succesrijke guerrilla-oorlogsvoering. De hoge produktiviteit, gecombineerd meteen enorm bouwtempo van veel werken uit de vorige eeuw iswaarschijnlijk tot zo'n vakmanschap en organisatiegraad teherleiden.CIM ? la BIMZo eenvoudig kan het echter volgens velen niet zijn. We heb-ben immers nieuwe hulpmiddelen en waarom zouden we dieniet gebruiken; het liefst voor alles. CIM (Computer Integra-ted Manufacturing) binnen een BIM (Bouw Informatie Mo-del) gebruik makend van EDI (Electronic Data Interchange)en PDI (Product Data Interchange) zou de hele wereld kun-nen doen veranderen. Jazeker, maar het ge?ntegreerd bouwenmet de computer veronderstelt een hoeveelheid verspreidekennis die vooralsnog ondenkbaar is. Het open informa-tiemodel voor de bouw zal tegen deze achtergrond een illusieblijken, omdat gebruik van zulke hulpmiddelen hoogwaardi-ge kennis en een hoge organisatiegraad veronderstellen. Zoook met elektronische post en gestandaardiseerde beschrij-ving van produkten met zogenaamde produktmodellen.Stapje voor stapjeAlleen waar nodig, waar de hiervoor genoemde definitie vanlogistiek echt ondersteund wordt, zal de CIC (Computer Inte-grated Construction) doorzetten. Schaarste aan bepaalde vak-lieden, specifieke kwaliteitswensen, grootschaligheid van be-paalde sectoren en hoog rendement van versneld bouwen, zijnenkele factoren die in scenario's passen waar snel een hogemate van informatisering kan doorbreken. Een serieuze stu-die naar de factoren die de kausrijkheid van CIC-scenario's inde bouw bepalen, lijkt dan ook hoogst nuttig.Voor veel ander werk is er snel een goedkoper alternatief bij deaannemer om de hoek te vinden. Als geobserveerd in India,zullen op ??n tafel PC en telraam broederlijk naast elkaar blij-ven opereren.Uiteindelijk lopen er in de bouw veel creatieve mensen rondmet een gezonde dosis zelfvertrouwen; meer wellicht dan inandere veel verder geautomatiseerde bedrijfstakken.Cement 1990 nr. 5 37