themaLandmark voor Kuwait City5200922themaLandmarkvoor Kuwait CityDe betonconstructie zal straks door een glas-gevel worden omhuld. Toch zal de Al Hamrato-ren vanaf volgend jaar als een van verre zicht-bare sculptuur imponeren aan de boorden vande Perzische Golf. Niet eens zozeer door dehoogte van 412 m, maar veeleer door zijnmarkante vorm zal de toren het nieuwe land-mark voor Kuwait City vormen. Eind 2009verwacht men het hoogste punt te bereiken.1Landmark voor Kuwait City 52009 23De 77 verdiepingen zullen in totaal 98 000 m2bedrijfs- enkantoorruimten omvatten. Het in hoogbouw gespecialiseerdearchitecten- en ingenieursbureau Skidmore, Owings andMerrill tekende voor het ontwerp. Op maaiveld toont hetgebouw als een afgerond vierkant met 60 m lange zijden. In hetcentrum van de plattegrond ligt een stabiliteitskern met lift-schachten en trappenhuizen. Om deze kern schroeft zich degebouwconstructie tegen de richting van de klok in als eenspiraal naar boven.Tot aan de 70e verdieping draait de buitengevel van west naaroost over een hoek van circa 130°. Daardoor is geen enkeleverdieping gelijk aan een andere. Bovendien verjongt de dwars-doorsnede zich van de 70e tot de 77e verdieping.Aan de zuidzijde is telkens ongeveer een kwart van het vloerop-pervlak uitgespaard. Hier bevinden zich aan beide zijden vande kern de zogenoemde vleugelwanden. Door de verdraaiingvan de toren vertonen ze alzijdig ingesneden vlakken die tot10° schuin hellen.De uitvoering van de markante gebouwvorm stelt hoge eisenaan de bekistingstechniek. Verschillende klimbekistingssyste-men zijn met een vloerbekisting gecombineerd tot een project-gebonden, op maat gesneden totaalpakket. Voor elk van de 77verschillende verdiepingen zijn gedetailleerde uitvoeringsteke-ningen gemaakt en voor de bekisting is een totaalconceptontwikkeld. Daardoor blijven de aanpassingen per verdiepingbeperkt en kan een afzonderlijke verdieping inmiddels inslechts acht dagen compleet worden vervaardigd.Klimmen zonder kraanDe centraal gelegen kernwanden lopen met behulp van zelf-klimtechniek (type ACS) vooruit. Uit het modulair opgebouwdebouwdoossysteem met vijf mogelijke klimvarianten zijn werk-steigers en platforms ontworpen, die onafhankelijk van kraan-bezetting en weersomstandigheden met de klimaandrijvingbetrouwbaar naar de volgende verdieping worden gebracht. Dezelfklimmende bekisting kon eenvoudig aan de paneelbekistingvan de aannemer worden gekoppeld. Alle varianten werkengoed samen en zijn op elk moment met bijkomende bouwdoos-componenten uit te breiden. Het bekistingsconcept hield reke-ning met de beide, binnen de kern gesitueerde bouwkranen,evenals met de beide betonverdeelgieken die samen met debekistingsplatforms mee naar boven klommen.1 De 412 m hoge Al Hamratoren, gelegen aan de oostelijke verkeersadervan Kuwait City, wordt het nieuwe landmark aan de Perzische Golf2 Twee betonpompen geïntegreerd in het klimsysteemfoto's: Peri GmbH2Landmark voor Kuwait City5200924Klimmen bij elke scheefstandDe spiraalvormige gebouwvorm leidt niet alleen tot telkensverschillende vloervelden, ook veranderen plaats en lengte vande zuidelijk gelegen kernbuitenwanden en vleugelwanden.Hiervoor is een éénzijdige klimsteiger toegepast (type SKS)gecombineerd met drager-wandbekisting (type VARIO). Bij ditproject kunnen hiermee ook de tot 10º voorover en achteroverhellende vleugelwanden en de door de draaiing veroorzaaktetordering van de wandvlakken worden vervaardigd. Zonderextra maatregelen kunnen bijkomende stortbelastingen of hijs-krachten veilig de constructie worden ingeleid.Over een speciale, uit systeemdelen samengestelde traverse kanhet systeem telkens weer in zijn zwaartepunt aan de kraanworden teruggehangen. Zo kan rekening worden gehoudenmet de verschillende scheefstanden. Tijdens het verplaatsenworden de klimsteigers veilig aan een tussen beide ophangpun-ten verlopende ketting geleid. Mogelijk afdrijven van deklimeenheden wordt hiermee verhinderd.De wand van een klimstijlsysteem (type RCS) beschermt het opde bovenste drie in aanbouw zijnde verdiepingen werkzamepersoneel tegen vallen en sterke wind. Om het geheel aan hetbouwwerk te verankeren, zijn ophangschoenen aangebracht.Zij geleiden de klimrails bij het klimmen naar de volgendeverdieping. Zo is de complete bekisting ook tijdens hetklimmen met de constructie verbonden. Ook deze bescherm-wand wordt kraanonafhankelijk bediend, met mobiele zelf-klimmende apparatuur. Het beperkte aantal mobiele hydrau-liekaggregaten en -cylinders kan eenvoudig met de hand vaneenheid tot eenheid worden verplaatst.Om de achtdaagse cyclus ook voor de vloeren te kunnen halen,is het circa 1500 m2grote vloeroppervlak bekist met hetSkydecksysteem. Deze lichte aluminium elementen maken eeneenvoudige, vermoeiingsvrije montage mogelijk. Bovendienkan door het speciale valkopsysteem eerder worden ontkist.Langsdragers en panelen zijn voor de volgende verdiepingbeschikbaar, terwijl de noodondersteuning onaangeroerd blijft.Hiermee blijft de in te zetten hoeveelheid ondersteuningsmate-rieel beperkt en wordt het bouwtempo versneld.3thema1)Dit artikel is een bewerking van persinformatie vanPeri GmbH en Putzmeister GmbH.Landmark voor Kuwait City 253 Vervaardiging van de vleugelwanden met getordeerde oppervlakken en voor-en achterover neigende scheefstand tot 10º. De zuidelijke kernwand bevat ver-schillend gepositioneerde en scheef uitgespaarde raamopeningenfoto: Peri GmbH4 De Al Hamra toren hoort met zijn 412 nog niet bij de hoogste van de wereld5 Artist Impression van de Al Hamra torenAlle klimvarianten zijn vooraf zo uitgedacht, dat zowel de stan-daardverdiepingshoogten van 4,20 m alsook de tot 11 m hogetussenverdiepingen zonder bijkomende ombouwwerkzaamhe-den kunnen worden vervaardigd. De systemen houden ookrekening met onregelmatige plaatsing van de raamopeningen,evenals met lokale aanpassingen die zich gedurende de bouwvoordoen.Beton verpompenVoor het verpompen van het beton viel de keuze op een statio-naire betonpomp (BSA 14000 HP), twee stationaire verdeelgie-ken (MX 32-T, 32 m verticaal bereik) en twee complete setshogedruk-transportleidingen inclusief sluitkleppen en buiskop-pelingen. Oorspronkelijk zouden slechts één verdeelgiek entwee sets buiskolommen worden toegepast en zou de verdeel-giek met behulp van de kraan naar behoefte van één zuil naar deandere worden getild (zgn. satellietensysteem). Na enkeleproeven echter besloot de projectleiding een tweede verdeelgiekte bestellen, zodat op de ombouwtijd kon worden bespaard. Deverdeelgieken zijn in het hydraulische zelfklimmende bekis-tingssysteem geïntegreerd en worden aldus met de bekistingmee omhoog gehesen, wat voor aanzienlijke tijdwinst zorgt.Door de te pompen hoogte van meer dan 350 m is op maaiveldeen hogedrukleiding met een druksterkte van 200 bar ingezeten wordt het voor de Burj Dubai succesvol ontwikkelde endoor Putzmeister gepatenteerde bevestigingssysteem toegepast(zie artikel op p. 37). Dit systeem maakt een installatie van debuisleiding met een vastgestelde krachtsinleiding in deconstructie mogelijk. Het gewicht van de leiding wordt in zijngeheel door een speciale fundering opgenomen.Extreme weersomstandigheden (tot 56 °C en 90% luchtvoch-tigheid!) bepalen verder het verloop van de werkzaamheden. )Henk Wapperom 1)100meterBurjDubaiCNTowerSearsTowerTaipei101ShanghaiWorldFinancialCenterPetronasTwinTowersEpireStateBuildingAlHamraTower818 m553 m 527 m 509 m 492 m452 m 449 m412 m20030040050060070080054I PROJECTGEGEVENSproject El Hamra Tower, Kuwait Cityarchitect Skidmore, Owings and Merrillconstructeur Skidmore, Owings and Merrillaannemer Ahmadiah Contracting & Trading Co.leverancier bekisting PERI GmbHleverancier betonpompen Putzmeister GmbH