I I IKWALITEIT IKWALITEITSKOSTEN IN HETBOUWBEDRIJFing.S.].Eijgenraanl, Hollandsche Beton- en Waterbouw BVAlles wat niet meteen goed wordt gedaan en dus moet worden overgedaan, betekentverspillingen en verstoringen en dus extra tijd en extra kosten. Al dit extra werk,waar niemand iets aan heeft, wordt als het ware op een 'verscholen bouwplaats'gedaan. Veel directies van ontwerpende en uitvoerende bouwbedrijven realiserenzich onvoldoende dat ze 'verscholen bouwplaatsen' binnen hun bedrijfhebben. Zehebben er dan ook geen vermoeden van dat hiermee een geldsbedrag is gemoeid datkan oplopen tot wel 15% ofmeer van de omzet!ipreventiekostenbeoordeUogskosten~~--~----1---~~Oprocesbeheersing ---310 100 %Kwaliteitskostenonderzoek is zeer zin-vol omdat het niveau ervan een maat isvoor de procesbeheersing. Het is dus eenprima maatstafvoor het vaststellen vanvooruitgang daarin. Het spreekt vanzelfdat als men de kwaliteitskostenpostenkent, met zijn aanpak allereerst moetrichten om de grote posten (dus grotevissen vangen en kleine visjes voorlopiglaten zwemmen!). Of, om met Pareto tespreken: met twintig procent van dekostenposten kan men tachtig procentvan de kosten verlagen.Kwaliteitskosten enprocesbeheersingIndien men begint met kwaliteits-kostenonderzoek en met het terugdrin-gen van deze kosten, is de neiging grootom met uitschieters te beginnen, omdatdeze uitschieters nu eenmaal het meestopvallen. Het chronische deel van .dekwaliteitskosten is echter veel minderzichtbaar. Helaas zit er inhet chronischedeel veel meer geld dan in de uitschie~ters.Figuur 1Door invoering van integrale kwali-teitszorg zou dit gemiddelde teverlagenzijn naar 6%. Meteen goed kwaliteits-programma is er dus in de bouw nogheel veel voordeel te behalen.FoutkostenFoutkosten, ook wel faalkosten, zijnkosten die worden gemaakt om ge- L...,_~ ~maakte fouten te herstellen.Voorbeelden van foutkosten zijn:- uitval;- wachturen wegens kwaliteitspro~blemen;- wijzigingskosten voor ontwerp enoverdoen;- reparaties tijdens de bouw;- boetes wegens te late oplevering.Figuur 1 toont het verband tussen dezekosten zoals vaak wordt weergegeven.Bij een matige procesbeheersing Qinksin figuur 1) zijn de preventiekosten laagen de foutkosten hoog. Indien men hetproces beterwenstte beheersen, zal menmeer aandacht (dus meer kosten) aanpreventie moeten besteden.Hierdoor zullen de foutkosten aanzien-lijk dalen en de beoordelingskosten zul-len iets kunnen dalen. De vanzelfspre-kende vraag is nu 'Wat is het minimumvan de totale kwaliteitskosten?'. Het zalin ieder geval nooit 0 kunnen zijn. In deuitvoerende bouw is tot nu toe weinigaan kwaliteitsonderzoek gedaan. Uit deindustrie (auto-, chemische en voe-dingsmiddelenindustrie), is bekend datde totale kwaliteitskosten liggen tussen7en 12%van de omzet. Na invoeringvanintegrale kwaliteitszorg zijn deze kostengezakt naar 4 tot 7%. Volgens schattingliggen de kwaliteitskosten in de bouwruwweg tussen 7 en 11%dus met een ge-middelde van 9%.Voorbeelden van beoordelingskosten:- controle van het ontwerp;- beoordeling van offertes van onder-aannemers en leveranciers;- controle van calculaties;- ingangscontrole van materialen;- controle van uitgevoerd werk.BeoordelingskostenBeoordelingskosten, ook wel controle-kosten of inspectiekosten, zijn kostendie tijdens het ontwerp-, werkvoorbe-reidings- en uitvoeringsproces wordengemaakt om het al ofniet aanwezig zijnvan kwaliteits-tekortkomingen vast testellen.PreventiekostenDit zijn kosten die worden gemaakt omhetkwaliteitsniveau te beheersen.Daar-door wordt de kans verkleind dat te-kortkomingen in kwaliteit zullen op-treden tijdens het ontwerp-, werkvoor-bereidings- en uitvoeringsproces oftij-dens het gebruik van de constructie.Voorbeelden van preventiekosten zijn:-controle van bestek en tekeningen opvolledigheid, duidelijkheid en ??n-duidigheid;- het maken van realistische plannin-gen;- het kiezen van geschikte onderaanne-mers en leveranciers;- opleidingen personeel;- invoering van integrale kwaliteits-zorg.Voor het begrip kwaliteitskostenzijn vele definities in omloop,die hetzelfde willen zeggen inandere woorden. Voor mij is de volgen-de definitie het duidelijkst:Onder kwaliteitskosten worden die kostenverstaan, die verbonden zijn aan het voorko-men, het beoordelen en het corrigeren vankwaliteitsafwijkingen van tussen- en eind-produkten.Kwaliteitskosten kunnen dus wordeno.~derverdeeldin de volgende catego-nen:- preventiekosten;- beoordelingskosten;- foutkosten.16 Cement 1993 nr. 3