themaKolommen als boomstammen2201236themaKolommen alsboomstammenKolommen in centrale hal zijn blikvanger in nieuw Drents MuseumKolommen als boomstammen 22012 371 Centrale hal, gelegen onder het maaiveld, met glazen lift,wenteltrap en bijzonder vormgegeven kolommenfoto: J. Collingridge2 Daktuin uit verspringende, beplante vlakkenfoto: J. Collingridgetoe tot de onderliggende expositieruimtes. Deze aaneengescha-kelde ruimtes vormen tegelijkertijd de verbinding tussen denieuwe hoofdingang van het museum, het bestaande museum-complex en het Assense stadslandschap (fig. 3). Op deze nieuwevleugel wordt in dit artikel verder niet ingegaan.Koetshuis als nieuw entreeDe nieuwe hoofdentree wordt gevormd door het bestaandeKoetshuis. Dit oude gebouw is 1 m boven maaiveld getild enstaat nu op een transparante glazen plint. Hiermee wordt defunctie van het gebouw als hoofdentree herkenbaar, terwijl destedelijke structuur en de zo belangrijke historische gevel vanhet gebouw onaangetast blijven.Om de ondergrondse nieuwbouw mogelijk te maken heeft hetKoetshuis tijdelijk plaats moeten maken (foto 4). Hiervoor ishet in zijn geheel een stukje verplaatst en weer teruggeplaatst.Bij binnenkomst van het museum kijkt de bezoeker tegen dekale constructie van het gebouw aan, met middenin een futu-ristisch ogende lift van glas en metaal. Deze lift leidt naar deonder het maaiveld gelegen centrale hal, waarin men via eengang naar het hoofdgebouw wordt geleid. Ook kan men despannende wenteltrap nemen (foto 1).Het Drents Museum in Assen heeft eeningrijpende metamorfose ondergaan.Het museum is uitgebreid met eententoonstellingsvleugel en een nieuweentree. In de centrale hal vallen vooral debijzonder vormgegeven kolommen op.Deze zijn gerealiseerd met een deelbareen meermalen inzetbare polyesterkolombekisting.12Steven GeldermanNOE-BetonvormgevingHet Drents Museum is gevestigd in het voormalige provincie-huis van Drenthe, stammend uit 1885. Om nieuwe ambitiesvan het museum mogelijk te maken is het gebouw in deperiode 2009 ? 2011 gerenoveerd en uitgebreid.Nieuwe vleugelNaast het oude hoofdgebouw is een grotendeels ondergrondsetentoonstellingszaal van circa 1000 m? verrezen. Op het dak is eentuin aangelegd op de verspringende, beplante dakvlakken (foto 2).Deze verbinden de bestaande tuinen en parken in en om debinnenstad. Zo wordt een toegankelijk, heuvelachtig parkland-schap gecre?erd. De ontstane dakopeningen laten indirect daglichtthemaKolommen als boomstammen220123830doorsnede 8doorsnede 7doorsnede 6doorsnede 5doorsnede 4doorsnede 3doorsnede 2doorsnede 1 doorsnede 1doorsnede 2doorsnede 3doorsnede 4doorsnede 5doorsnede 6doorsnede 7doorsnede 8zijaanzicht kolom aansluiting kolom-balkmaximale maatvoering56582077038003 Doorsnedebron: (designed by) Erick van Egeraat4 Het Koetshuis wordt in zijn geheel tijdelijk een stukje verplaatstfoto: Ella Sluiter5 Boomstamkolommen met kerndiameter van ?300 mm6 Kolommalbreedte vertakt is het 3D-model voor de betonkolom `afgeknipt'en met een terugliggende sponning van 40 mm rechtstandigopgetrokken tot de hoogte van de op deze kolommen rustendebalkconstructie (fig. 5). In het afbouwstadium is de definitievevorm van de vertakkingen gerealiseerd met ter plaatse gevormdstucwerk. Hiermee is een naadloze en vloeiend verlopendeaansluiting gerealiseerd tussen beton en stucwerk. Dit watkwetsbaardere stucwerk is alleen op grote hoogte aanwezig; allemechanisch zwaar belaste oppervlakken zijn in duurzaam enhard beton gerealiseerd.Vanuit het door de architect aangeleverde 3D-model is eenzogenaamde `plug' ? een 1:1 positief model ? gemaakt. Dezediende als basis voor de vervaardiging van de kolommal(foto 6). De plug is gerealiseerd met vijfassige CNC-KolommenIn de op niveau -1 gelegen centrale hal staan acht in het oogspringende constructieve kolommen, die de bovenliggendeverdieping dragen. Omdat deze kolommen op een markanteplaats in het gebouw staan, deed een simpele geometrischevorm geen recht aan het bijzondere karakter van het gebouw.Om die reden gaf de architect deze kolommen een voor alleacht kolommen gelijke, gestileerde boomstamvorm. Deze`boomstammen' vertakken zich in de bovenliggende plafond-en wandconstructie.Het oorspronkelijke idee was de kolommen uit te voeren alsstalen, met beton gevulde buiskolommen. Daaromheen zoueen schaal komen in een hard materiaal, dat bestand zou zijntegen de mechanische belastingen die men kan verwachten ineen openbaar toegankelijke ruimte, of, zoals de architect hetverwoordde: "dat deze een massieve indruk maakt bijaanraking/beklopping".NOE-Betonvormgeving werd benaderd met de vraag of hetbedrijf een idee had over een `out-of-the-box' uitvoeringsmoge-lijkheid van deze kolom. Het bedrijf stelde voor alle eisen tenaanzien van techniek en esthetiek in ??n oplossing te verenigendoor het maken van een geheel betonnen kolom in de door dearchitect gewenste vorm. Dit zou mogelijk zijn door het makenvan een deelbare en meermalen inzetbare polyester kolombe-kisting. Met een dergelijke kolomkist zou de betonbouwer instaat zijn deze ogenschijnlijk ingewikkelde kolommen op debouwplaats te storten ? als ware het een normale recht-toe-recht-aan kolom.ModelAls basis voor de bekisting heeft de architect een 3D-model vande gewenste vorm gemaakt, inclusief de vertakkingen naar hetplafond. Besloten is alleen de stam van de kolom tot een hoogtevan 3800 mm boven vloerpeil in beton uit te voeren en niet devertakkingen. Daar waar de kolom zich onder het plafond in de35Kolommen als boomstammen 22012 39Om vervorming van de mal door invloed van de stortbelastingtegen te gaan, wordt de gehele mal voorzien van in het poly-ester oppervlak opgenomen multiplex verstevigingsschotten.Ook aan de onder- en bovenzijde krijgt de mal ter verstevigingflenzen van circa 100 mm breed.Elke malschaal krijgt bovendien een aan de verstevigings-schotten gemonteerd stalen profiel, waarmee extra stevigheidontstaat en waarmee de mal goed is te hanteren en af te schorentijdens het stellen.De aldus samengestelde mal is zodoende compleet gebruiks-klaar aan de onderaannemer geleverd waarna de benodigdeacht kolommen er probleemloos mee zijn gestort.ConstructieConstructief gezien zijn de kolommen beschouwd met eenkerndiameter van ?300 mm. De extra dikte is in de construc-tieberekening niet meegenomen. Als hoofdwapening is over devolledige lengte van de kolom een wapeningskooi toegepast dieook op deze beperkte diameter is gebaseerd.BetonVoor het storten van de kolom is gebruikgemaakt van eennormale betonmortelsamenstelling. Wel zijn polypropyleen-vezels toegevoegd om haarscheurvorming aan de oppervlakteen in de niet-gewapende uitstulpingen van het model tegen tegaan. freestechniek. Na het frezen werd de plug voorzien van eengladde toplaag, geschikt om daarna met polyester te wordenomkleed.Op de productiegerede plug is in diverse productiegangeneen in totaal circa 10 mm dikke laag gemodificeerd polyesteraangebracht. Deze gespoten laag heeft een door-en-doorwapening van glasvezels, waardoor er een grote oppervlak-testerkte ontstaat. De modificatie van het polyester zorgt erdaarbij voor dat het materiaal bestand is tegen de alkalischeinwerking van beton.De complexe vorm van dit model ? met in- en uitlopenderibben ? maakte het noodzakelijk drie deelnaden in de mal terealiseren. Nadat de plug gereed was, is op het model bepaaldwaar deze deelnaden moesten komen.Elke deelnaad wordt begrensd met twee koppelbare flenzen vancirca 100 mm breed die met passingspunten exact in elkaarvallen, zodat er een minimale aansluitnaad ontstaat. Doordatde flenzen op de plug worden gevormd en de tweede flens ineen volgende productiegang tegen de eerste wordt gemaakt,kan zo'n naad, afhankelijk van het model, een grillig verloophebben terwijl er toch een perfecte passing ontstaat. ProjectGeGevenSopdrachtgever Provincie Drenthearchitect (designed by) Erick van Egeraatconstructeur Ingenieursbreau Wassenaaraannemer Geveke Bouwaannemer betonwerk BSA Vloerenleverancier bekistingsmallen NOE-Betonvormgeving64