? .:.:wc:::a::::te:::;.r~b:.::oc:::u.:.:w,--__~~--,. algemeen ontwerp.'---~--~-ir.Ch.J.A.Hakkaart en ir. IN. den Breejen, Delta Marine Consultants bv, GoudaIn de gemeente Capelle aan den Ijssel is de bebouwing gesitueerd in verschillende pol-ders, omringd door tussendijken die de secundaire waterkering vorm~n.Dezetussendij-ken zijn een obstakel voor het verkeer. Bovendien ligt er vaak een doorgaande hoofdwegop, hetgeen ook al niet bijdraagt aan een optimaal gemeentelijk verkeerssysteem.Eenoplossing is een tunnel doorhet dijklichaam, waarin dan wel een waterkering moet wor-den aangebracht.KLEPDEURGedacht werd aan een stalen schuif die ineen sponning met behulp van hydraulischevijzels op en neer bewogen zou kunnen wor-den (fig. la). De waterdruk tegen de schuifwordt Via de sponningen naar de wanden af-gevoerd. De waterdichtheid moet door rub-ber afdichtingsprofielen, bevestigd aan detunnelwand en aan de onderkant van deschuif, gerealiseerd worden. Deze schuifhangtin geopende stand boven detunnel enis afgeschermd in een bedieningsgebouw,gelegen in de tussenberm van de snelweg.Tijdens het verdere ontwikkelingsproces wij-zigde een aantal uitgangspunten:? De schuifwerd aan de zuidzijde van de tun-voldoet aan de gestelde eisen, is op basishiervan in 1997 een onderdoorgang ge-bouwd onder de Algeraweg, de Blinkerttun-nel. Deze bestaat uit een tunnelbuis voortweestrooks wegverkeer en twee tunnelbui-zen voor fietsers en voetgangers.SchuifIn het principeontwerp uit 1991, waarmeede Gemeente voor de Abram van Rijckevor-selweg van start ging, was een tunnelbuisdoor de secundaire dijk voorzien met eenverticale schuif.De belangrijkste randvoorwaarden voor ditontwerp waren:? maximaal lokaal waterniveau;? tunnelbreedte (inwendig):7,50 m (straatniveau);8,00 m (plafondniveau);? tunnelhoogte (inwendig): 3,00 m;? positie van de kering halverwege detunnel;? automatische sluiting bij waterniveau bo-ven referentieniveau;? lichttoevoer naar de tunnel zo maximaalmogelijk inverband metsocialeveiligheid;? de schuif moet waterkerend zijn; geringelekkage is toegestaan;? bestand tegen vandalisme.-E3cIn 1993 is hetprincipe voor het eerst toege-past voor een voetgangers- en fietstunnelonder de Abram van Rijckevorselweg. Aan-gezien het concept naar alle tevredenheidIn 1991 kwam de gemeente Capelle aan deIJssel met het plan een tunnel, met een wa-terkerende afsluiting, door een tussendijkaan te leggen. Het verkeer zou dan zonderniveauwisseling en zonder kruising met hetdoorgaande verkeer van de ene naarde an-dere polder kunnen.Wanneer in geval van een calamiteit een pol-der inundeert, mag door de aanwezigheidvan de tunnel de naastliggende polder nietonderlopen. Om dit te voorkomen dient detunnel voor deze situatie afsluitbaar te zijn.Aan Delta Marine Consultants is verzocht ditidee nader uit te werken. In samenwerkingmet de Civiele Dienst van de Gemeente enna discussies met verschillende instanties,zoals onder meer het HoogheemraadschapSchieland, is na diverse evaluaties en gewij-zigde randvoorwaarden uiteindelijk de klep-deur ontstaan. Waarom hetjuist dit conceptis geworden zal nader worden besproken.___-J[J[bE3CD Principes van de schuif (a), sluisdeuren(b) en klepdeur (c)12 CEMENT1998j5(3) Langsdoorsnede Abram van Rijckevorseltunnel met klepdeurnel gesitueerd in plaats van halverwege,omdat bij nader inzien het bedieningsge-bouw in de tussenberm van de snelwegniet gewenst was.? Automatische bediening kon worden ver-vangen door handbediening.SluisdeurenDoor de gewijzigde uitgangspunten ont-stond het idee sluisdeuren in de tunnel toete passen (fig. lb). Het ligt voor de hand dedeuren van staal te maken. De waterdrukzalde deuren dichtdrukken in een V-vorm. Debelasting zal door de deuren worden afge-voerd naar de scharnieren. Dit is geen onge-bruikelijke methode.De waterafdichtingtussen de deuren onder"Iingen de betonconstructie is moeilijkte rea"liseren. Bij een normale sluisdeuris het nietnoodzakelijk te streven naar een volledigeafdichting. Hier is echter wel een volledigeafdichting vereist, slechts een geringe lekka-ge is toegestaan. De randvoorwaarden voordeze toepassing zijn hier duidelijk andersdan bij een scheepvaartsluis. Erkan gedachtworden aaneen rubber afdichting, doch de"ze zal tijdens het openen en sluiten wrijvinggeven.Deze opzetvereist een hydraulisch systeemin de tunnelbuis, deels onder water, om dedeuren geforceerd te openen en te sluiten.De door de architect ontworpen niet-vertica-le wanden van de tunnelbuis maken het be-wegings- en afsluitingsmechanisme nog ge-compliceerder. AI met al zou het heel wathoofdbrekens kosten om dit werkbaar temaken.Daar komt bij dat tijdens gewone openstel-ling van de tunnel, dus bijna altijd, de rubberprofielen direct bereikbaar zijn Voor de pas-santen, met het grote risico van beschadi-ging door vandalisme. Mede daardoor vieldit concept af.Tabel 1Kritische aspecten deurtypenKlepdeurDoor Delta Marine Consultants werd deklepdeur voorgesteld (fig. lc). Hierbij wordtde deur in een nisin het plafond van de tun-nel opgehangen en kan in geval van calami-teit door de zwaartekracht worden neergela-ten. Door de deur in gesloten stand niet ver-ticaal, doch onder een hoekvan 60?te plaat-sen,kan de waterbelasting door de schar-nieren in het dak en door aanslagen op devloer worden afgevoerd. Voor de wateraf-dichting kan gebruik worden gemaakt vanrubber profielen. Bij de vloerafdichtingtreedt geen wrijving op. De wrijving tijdensopenen en sluiten langs de schuine wandenneemt naar boven toe af. Tijdens sluitenwordt het rubber steeds verder tegen deschuine wanden aangedrukt. Wanneer dedeur in de nisin het dak ligt opgeborgen, zijnde rubbers vrij.Het eerste grote voordeel van deze oplos-sing is, dat tijdens gewone openstelling vande tunnel de rubber profielen nagenoeg on-bereikbaar in de nis in het dak liggen. Dekans op beschadiging door vandalisme iszeer klein in vergelijking met het sluisdeu-renconcept.Het tweede grote voordeel is, dat voor hetsluiten in principe geenactiefsysteem nodig? Gesloten tunnelis. De zwaartekracht doet hetwerk. Wanneerde klepdeur gesloten moet worden, kan de- .ze met behulp vaneen takel wordenneerge-laten. Indien de takel weigert,kan de klep-deur in de vrije val gezet worden. Sluiting isdus altijd mogelijk.Een ander bijkomend voordeel is, dat de af-metingen van de bedieningsruimte aanzien-lijk gereduceerd kunnen worden, waardoordeze nauwelijks meer opvalt in de zijbermvan de snelweg. Het gebouwtje komt nu nietmeer boven de vangrail uit.In de middenberm zijn lichtkoepels ge-plaatst ten behoeve van de sociale veilig-heid.In tabel 1 is een overzichtgegeven van dekri-tische aspecten van de drie systemen. Hetisduidelijk dat bij de klepdeuroplossing min-der naden zijn af te sluiten en dat het func-tioneren ervan beter gewaarborgd is.Klepdeur Abram van RijckevorseltunnelFiguur 2 toont de eenvoud van de uitwerkingvan het klepdeurprincipe. Opgeborgen ineen nis in het dak is een onbelemmerdedoorgang gewaarborgd. Sluiten is niets an-ders dan laten zakken. Foto 3 toont de geslo-ten stand.oooMwaterkerendeplaa~CEMENT1998j5 13?.........:.;w-"'ac.::.:te::.:.r.:::b.:::o.:::.uw::.~~~~_. uitvoeringstechniek .L..,...,-__~_~8) Rubber afdichtingsprofiel? Lier en borgpennen? Dwarsdoorsnede BlinkerttunnelDe klepdeur, massa circa 7 ton, bestaat uitstalen IPE-profielen, waaraan een waterke-rende plaat is gelast. De deur is door middelvan vijf scharnieren aan het tunnelplafondopgehangen. Elk scharnierpunt heeft eenonderhoudsvrij kogelgewrichtslager.Rondom de klepdeur is een rubber profielaangebracht, dat zorgdraagt voor de water"afdichting tussen deur en schuine tunnel-wand, respectievelijk wegdek (foto 4). De af-dichting tussen klepdeur en plafond wordtgerealiseerd door een rubber profiel dat aanhet plafond is bevestigd.Ter plaatse van de klepdeur is voor een goe-de afdichting hetvoetpad verlaagd tot hetni-veau van het fietspad.Opkomend water tijdens het sluiten zal deklepdeur dichtdrukken. Om te voorkomendat de deur zich in gesloten stand klemdrukt, zijn aan de onderzijde stalen aansla-gen aangebracht.De klepdeur wordt bediend met behulp vaneen elektrische liervan 10ton. De lier is in debedieningsruimte boven op het tunneldakgeplaatst (foto 5). In open stand wordt deklepdeur tegen het plafond geborgd doortwee, hydraulisch te bedienen borgpennen.De bediening ervan is ook in het bedienings-huis opgenomen. Via een ingeschorendraad is de klepdeur met de lier verbonden.In geval van elektrische storing kan de klep-deur met de hand gesloten worden.Om de klepdeur soepel te laten draaien eneen goede afdichting te bereiken, is demaatvoering bij de kleine toleranties vangroot belang. De schuine betonnen wandenvan detunnel en dehoek waaronder de klep-deur in gesloten stand staat, maakten ditniet eenvoudig. Gezien de toleranties werdde waterkerende plaat pas op maat ge-maakt nadat de tunnel was ingemeten.Aan de klepdeur en het bewegingsmecha-nisme zijn diverse constructieve eisen ge-steld. Zo moet het mogelijk zijn om in stro-mend water de klep te sluiten en is rekeninggehouden met een dikke laag moddertegende klepdeur in gesloten stand.Nadat de betonnen tunnelconstructie wasgebouwd, kon door een uitsparing in het dakde klepdeurworden ingehesen. Een luiksluitde openingboven de klepdeur af. Ditluikver-schaft ook toegang voor toekomstig onder"houd. Na het bevestigen van delierdraadwas de klepdeur operationeel.Direct achter de klepdeur is een rioleringvoorzien, die eventueel lekwater kan afvoe-ren.Klepdeuren BlinkerttunnelHet principe van de afsluiting van deze tun-nel is gelijkaan datvan de Abram van Rijcke-vorseltunnel. Echter is er nu niet sprake van??n tunnelbuis, doch van een drietal tunnel-buizen (fig. 6). De middelste is voor het weg-verkeer, de beide buitenste zijn voor fietsersb4200 ?I I? 8570?1 I? 4200~rn ill2040014 CEMENT1998/5? Gesloten middenklepdeur?o Langsdoorsnede B/inkerttunnel ter plaatse van middenklepdeur".Noo