themaInvestering in de toekomst220094themaInvesteringin de toekomstRijkswaterstaat vernieuwt in de periode van 2006 tot medio 2010 deRandweg Eindhoven. Dat is een investering in de toekomst. Want door-gaand verkeer zal Eindhoven voortaan vlot en veilig passeren, terwijl destad en de omgeving beter bereikbaar worden.ken aangelegd. Die maatregel heeft geholpen. Terwijl het spits-verkeer nog met 30% is toegenomen, daalde het aantal files metbijna 70% en hadden automobilisten voor het passeren van derandweg 5 tot 20% minder tijd nodig. Toch zijn de problemenmet deze maatregel niet van de baan, want de spitsstrokenbieden geen definitieve oplossing.Het probleem: 2 rijbanenRijkswaterstaat is midden jaren '90 begonnen met een studieom de verkeersproblemen in Eindhoven voor de lange termijnop te lossen. Gemiddeld neemt het verkeer in Nederland dekomende vijftien jaar met 20% toe. De verwachting voor deDe Randweg Eindhoven is een belangrijk knooppunt voor hetverkeer. Het lange-afstandsverkeer vanuit de havens vanRotterdam en Antwerpen richting Duitsland kruist in Eindho-ven de A2, de belangrijke noord-zuidverbinding van de Rand-stad met het Europese achterland.Verkeer op de Randweg Eindhoven heeft al jaren last van files.De huidige randweg heeft zeker op de lange termijn een tegeringe capaciteit om het verkeer zonder problemen te kunnenverwerken. Om iets aan de files te doen, zijn in 2004 spitsstro-Investering in de toekomst 22009 51 Knooppunt De Hogt in aanbouw. Het laatstedek van de grote fly-over (het grootstekunstwerk van het project) is vlak voorKerstmis 2008 gestort. Rechtsonder rijdt hetverkeer richting`s-Hertogenbosch/Tilburg alop de nieuwe parallelrijbaan. Links rijdt hetverkeer richting Antwerpen onder de fly-over door op de rijbaan die in de eindsitua-tie gebruikt wordt voor het verkeer richtingVenlo (december 2008)foto: Rijkswaterstaat/Joop van HoudtEindhoven en de omliggende gemeenten zijn er zeer bij gebaatals hun eigen stedelijke ontwikkelingsplannen niet meer vastlo-pen op gebrekkige bereikbaarheid. Denk daarbij aan de bereik-baarheid van nieuwe woonwijken, de bevoorrading van winkel-centra en de ontwikkeling van recreatie en toerisme. Landelijkgelegen dorpen, waarvan de doorgaande wegen niet op veel enzwaar verkeer zijn berekend, zullen geen last meer hebben vantransport- en personenverkeer dat sluiproutes zoekt als er filesop de randweg staan.Op een wat grotere schaal past ruim baan voor het verkeer rondEindhoven helemaal in de technologische ambities van de stadals Brainport. Het gunstig samengaan van economische bedrij-vigheid en kennisontwikkeling heeft de regio Eindhoven/Zuid-1Randweg Eindhoven ligt ver boven het gemiddelde, namelijk 65tot 85%. De sterkste groei zal zich voordoen tussen de knoop-punten Batadorp en De Hogt. Het aandeel van het vrachtver-keer neemt op dat deel van de randweg toe van 20 tot 30%.In deze tracéstudie zijn vele varianten en alternatieven beoor-deeld op hun verkeersoplossend vermogen. Daarnaast zijn demilieu-effecten van de oplossingen vergeleken. Dat heeftuiteindelijk in 2003 tot een Tracébesluit geleid waarin gekozenis voor een oplossing die tegemoet komt aan de belangen vande weggebruiker en omwonenden. Dat wil zeggen verkeersvei-lig, met een goede doorstroming en bereikbaarheid, maar ookeen verantwoorde inpassing in het landschap met voorzienin-gen om geluidsoverlast terug te dringen.Chris NausRijkswaterstaat Noord-BrabantthemaInvestering in de toekomst220096Zowel bij gewone aansluitingen als bij knooppunten is geenuitwisseling mogelijk tussen doorgaand verkeer en regionaalbestemmingsverkeer. Wie in de regio moet zijn, kiest aan hetbegin van de randweg voor een parallelrijbaan.Essentieel is dat alle huidige aansluitingen van het regionalewegennet op de randweg blijven bestaan. Daarnaast komen erenkele nieuwe aansluitingen. De High Tech Campus krijgt eennieuwe exclusieve aansluiting en wordt daarmee rechtstreeksbereikbaar. Ook bij de Meerenakkerweg ter hoogte van Veldho-ven komt een nieuwe aansluiting. Deze zal de nabijgelegenaansluitingen ontlasten. De meest noordelijke aansluiting vanhoofdwegen op de Randweg Eindhoven is Ekkersrijt. Daar ontmoetde A50 (Zwolle-Eindhoven) de A58 (Eindhoven-Vlissingen). Het isnu een kruispunt met verkeerslichten en korte voorsorteerstroken,die dikwijls files veroorzaken. Tegelijk met de verbreding van deRandweg Eindhoven wordt ook dit knelpunt aangepakt.MilieumaatregelenGeluidwerende voorzieningenOm de geluidsoverlast te beperken heeft Rijkswaterstaatgekozen voor een wegdek van Dubbellaags Zeer Open AsfaltBeton (DZOAB). Op plaatsen waar deze maatregel nog nietvoldoende is, komen geluidschermen. In totaal wordt er 17 kmgeluidsscherm geplaatst met een hoogte van 2 tot 8 m.Zo is bij het ontwerpen van de weg gezocht naar een goedeharmonie met de bestaande omgeving. Die architectuur zalonder meer blijken uit de vormgeving van onderdelen van deweg, zoals geluidschermen. In een groene omgeving krijgen deschermen een weelderige begroeiing, in een stedelijke omge-ving accentueren ze het beeld van een boulevard.Landschappelijke inpassingRijkswaterstaat zorg ervoor dat de vernieuwde Randweg Eind-hoven de natuur, het landschap en het milieu zo min mogelijkschaadt. Het resultaat is de aanleg van een aantal ecologischeverbindingen, een goede inpassing van de weg in het landschapen het voorkomen van schadelijke effecten op water en bodem.Nu al is de tweebaansweg voor veel diersoorten een bijnaonneembare barrière. In de plannen is daarom ook de aanlegopgenomen van ecopassages voor lopende, kruipende enzwemmende dieren. Dat is dus ecologische winst. De bekenEkkersrijt en de Tongelreep krijgen meer ruimte om onder derandweg door de stromen. De viaducten van het knooppunt DeHogt zijn ontworpen met een overspanning van 100 m, derivier de Dommel stroomt er vrij onderdoor en aan weerszij-den ontstaat een 40 m brede vrije doorgang voor dieren.Bij de ombouw van de randweg worden enkele stadsparkendirect naast de weg geraakt. Om de overlast voor omwonendente beperken, zijn deze parken voorafgaand aan de werkzaamhe-den opnieuw aangelegd.oost-Brabant een derde plaats gegeven op de ranglijst van inno-vatieve Europese topregio's. Landelijk gezien is het van grootbelang dat het kloppend economisch hart van de regio Eindho-ven goede verbindingen heeft met omringende centra vanbedrijvigheid, zoals de Randstad, Antwerpen en het Ruhrgebied.De oplossing: 4 rijbanenIn het Tracébesluit is veel aandacht geschonken aan de relatietussen doorgaand en regionaal verkeer. Een eenvoudige verbre-ding van de randweg zou ertoe leiden dat vanwege de vele op-en afritten er tijdens de spitsuren congestie zou kunnen blijvenontstaan. Op- en afritten hebben nu eenmaal een verstorendewerking op het doorgaande verkeer door het in- en uitvoe-gende verkeer; ze verminderen de capaciteit van de snelweg omverkeer te kunnen verwerken.De vernieuwde Randweg Eindhoven krijgt daarom een systeemmet gescheiden rijbanen. De middelste twee rijbanen zijnstraks uitsluitend bestemd voor doorgaand verkeer op de A2 ende A67, de buitenste twee rijbanen zijn voor verkeer metbestemming Eindhoven en omgeving. Verkeer uit de regio kanvia de parallelrijbanen dus snel naar de plaats van bestemmingzonder dat het doorgaand verkeer daar iets van merkt. Omge-keerd kan het verkeer op de hoofdrijbanen niet op willekeurigeplaatsen afslaan naar de parallelrijbanen.Het aantal rijstroken per rijbaan verschilt per traject. Dehuidige, door de spitsstroken versmalde, 2x3 rijstroken wordenomgebouwd naar 4 rijbanen met elk 2, 3 of plaatselijk zelfs 4rijstroken. Bovendien is bij het ontwerp van de kunstwerken nual rekening gehouden met de toekomst en is ruimte gereser-veerd voor een extra rijstrook per rijbaan.In het ontwerp is principieel onderscheid gemaakt tussen dedoorgaande en regionale rijbanen. De doorgaande rijbanen zijnontworpen als autosnelweg (120 km/h) met vluchtstroken. Deparallelbanen die de verbinding vormen met het stedelijk wegen-net, hebben een ontwerpsnelheid van 80 km/h en geen vlucht-stroken. Bovendien verschilt het lengteprofiel van de beide rijba-nen; de parallelbanen liggen zoveel mogelijk op maaiveld.Knooppunten en aansluitingenEen vitale functie in het ontwerp van de vernieuwde RandwegEindhoven hebben de aansluitingen en knooppunten. Aansluitin-gen verbinden de parallelrijbanen van de randweg met het regio-nale wegennet. Zij maken vlot verkeer tussen Eindhoven en deverschillende woonkernen en bedrijventerreinen in de regiomogelijk. De knooppunten Batadorp, De Hogt en Leenderheidezijn schakels tussen de snelwegen A2, A58 en A67 en de hoofdrij-banen van het randwegsysteem. Ook de parallelrijbanen hebbenop de knooppunten een aansluiting op die snelwegen. De drieknooppunten moeten voor dit doel volledig worden omgebouwd.Investering in de toekomst 22009 72 Het riviertje de Dommel stroomt dwars doorknooppunt De Hogt. Het krijgt in de eindsituatiezijn oorspronkelijke meanderende karakter terugfoto: Rijkswaterstaat­ beperken van de hinder voor het verkeer, omwonenden enbedrijven tijdens de werkzaamheden.EindresultaatOm ervoor te zorgen dat zowel bewoners, weggebruikers als hetbedrijfsleven tevreden zijn met het eindresultaat is gewerkt aaneen integrale oplossing met veel draagvlak. Dit betreft niet zozeerde lay-out van de weg als wel de vormgeving. In de voorbereidingop het nemen van het Tracébesluit is in bestuurlijk overleg vastge-legd aan welke randvoorwaarden de vormgeving van de nieuwekunstwerken en geluidwerende voorzieningen moet voldoen.Deze randvoorwaarden zijn vervolgens in competitie uitgewerktdoor een aantal architectenbureaus. Uiteindelijk heeft VHP-archi-tecten de opdracht gekregen een ontwerp op te stellen waarin dekunstwerken, de ruimtelijke inpassing alsook de vormgeving vangeluidschermen en lichtmasten in een integrale visie zijn uitge-werkt. Deze ontwerpen zijn vervolgens getoetst door een gemeen-schappelijke Welstandcommissie van de betrokken gemeenten.Deze ruimtelijke visie is vervolgens vertaald in een groot aantalontwerpen op grond waarvan door Rijkswaterstaat bouwver-gunningen zijn aangevraagd.De intensieve bestuurlijke samenwerking moet ertoe leiden datin 2010 de regionale partners tevreden zijn met het gereali-seerde project.NatuurcompensatieVoor de uitbreiding van de randweg is ruimte nodig. Er moetendus bomen en planten worden weggehaald. Dit moet Rijkswater-staat compenseren. Voor elke hectare groen die voor de randwegmoet wijken, komt dan ook in hetzelfde gebied een hectarenieuwe natuur terug. Daarvoor is bijna 35 hectare ruimte gere-serveerd. Het gaat onder meer om bos, grasland en droge heidebij de knooppunten Batadorp, De Hogt en Leenderheide.Grondige voorbereidingNog voor het vaststellen van het Tracébesluit in 2003 is Rijks-waterstaat begonnen met de voorbereiding van dit megapro-ject. Tijdens de voorbereiding is voor een aantal onderwerpennadrukkelijk de samenwerking gezocht met de meest betrok-ken gemeenten Eindhoven, Veldhoven, Best, Son en Waalre.Vooral in het planologisch traject (vergunningen), grondver-werving, archeologisch onderzoek als ook voorbereiding vanen daadwerkelijk verleggen van kabels en leidingen (o.a. hoog-spanningsmasten) is gebleken dat indien de doelstellingengelijkluidend en helder zijn, samenwerking tot snellere enbetere resultaten kan leiden.Tijdens de voorbereiding waren twee aspecten van groot belang:­ een kwalitatief hoogwaardig eindresultaat;2themaInvestering in de toekomst2200983waren. In het contract van `Eindhoven' zijn wel een groot aantalvernieuwende elementen toegevoegd, waaronder:­ concurrentie op prijs en uitvoeringsduur;­ overdracht van de totale instandhoudingverplichting aan deaannemer gedurende de volledige contractperiode;­ betalingsregeling op basis van voortgang van het werk;­ Rijkswaterstaat op afstand door Systeemgerichte Contractbe-heersing (SCB);­ vrijheid in verkeersfasering en uitvoeringswijze met slechtséén mijlpaal: de oplevering.Het contract is zes maanden voor de inschrijving op de marktgebracht volgens de Openbare EU-Aanbestedingsregeling.Gedurende deze zes maanden zijn vier Inlichtingenrondesgehouden. Uiteindelijk heeft in april 2006 de aanbestedingplaatsgehad, waarbij op grond van prijs en uitvoeringsduurHeijmans de economisch meest voordelige inschrijving deed.De winst voor Rijkswaterstaat en de omgevingspartijen was eenverkorting van de uitvoeringsduur met ruim een jaar.Randvoorwaarden voor de uitvoeringNa de aanbesteding is het contract in uitvoering genomen.Gebleken is dat de randvoorwaarden zoals deze aan hetcontract zijn toegevoegd voor met name de aspecten doorstro-ming en bereikbaarheid hun vruchten afwerpen. Deze rand-voorwaarden zijn vooraf door de samenwerkende gemeentenin de regio bestuurlijk vastgelegd. Het betreft bijvoorbeeldvoorwaarden om wegen of rijstroken af te sluiten, afsprakenom werkzaamheden van Rijkswaterstaat en de gemeentenonderling af te stemmen en de termijnen van voorinformatieaan de verschillende wegbeheerders. Uiteraard kost het moeitealle partijen aan de afspraken te houden. Ook zijn er regelmatigBeperken van hinder tijdens de uitvoeringNaast een kwalitatief hoogwaardig eindresultaat is de wijzewaarop je dit doel kunt bereiken van belang. Rijkswaterstaathad bij het opstellen van het contract twee doelstellingen:­ beperken van de bouwtijd (vrijheid aan de markt, minimumpakket randvoorwaarden);­ beperken van de overlast voor het verkeer, omwonenden enhet bedrijfsleven (eisen aan de bereikbaarheid en doorstro-ming c.q. beschikbaarheid van rijstroken).Contract en aanbestedingAllereerst is intern bij Rijkswaterstaat de discussie gevoerd ofhet project randweg in één of in meer contracten moest wordenaanbesteed. De grootte van het contract (? 300 mln. excl. BTW)leidde namelijk tot de vraag of er wel voldoende marktpartijenzouden inschrijven om echte prijsconcurrentie te laten ontstaan.Uit de marktverkenning bleek vervolgens dat er voldoendepartijen zijn om ook type contract te kunnen realiseren. Het alséén contract aanbesteden had bovendien als grote voordeel datniet alleen Rijkswaterstaat, maar ook alle omgevingspartijenmaar één aanspreekpunt zouden krijgen tijdens de uitvoering.Het grote risico van afstemming op de raakvlakken vanverschillende contracten kon zo optimaal worden beheerst.Uiteindelijk is alleen voor Ekkersrijt een afzonderlijke aanbeste-ding doorlopen. Dit werd veroorzaakt door het feit dat hiervooreen afzonderlijk planologisch traject was doorlopen, waardoorhet in de tijd achterliep op de randweg.Als contractvorm is gekozen voor Engineering&Construct.Aangezien de start van de contractering van A2 `Den Bosch' enA2 `Eindhoven' samenviel, is besloten niet beide contracten alsDesign & Construct op te markt te brengen. Dat werd ingege-ven door het feit dat de D&C-ervaringen destijds nog beperktInvestering in de toekomst 22009 94Meer informatieMeer informatie en visualisaties van deknoopunten staan op www.cementonline.nl enwww.randwegeindhoven.nlpartners ­ de provincie Noord-Brabant, de gemeenten Eindho-ven en Den Bosch ­ en het bedrijfsleven om te zorgen voor eenafname van de verkeersintensiteit tijdens de spitsuren. Hiertoeis een pakket aan maatregelen ontwikkeld zoals extra openbaarvervoer, een fietsenplan, externe vergaderfaciliteiten. Dezemaatregelen zorgen er mede voor dat de overlast voor deweggebruiker vooralsnog meevalt.Samenwerking in het kader van landelijk verkeersma-nagement met de verkeerscentrale Zuid Nederland endaarmee alle Rijkswaterstaat-projecten op de geheleA2-corridor van Amsterdam tot MaastrichtDeze afstemming is erop gericht de overlast op corridorniveau,voor met name het doorgaand verkeer te beperkenCommunicatie met bewoners, bedrijfsleven,weggebruikers en de pers )`last minute' acties noodzakelijk om de werkzaamheden niet tevertragen. Door de gedisciplineerde werkwijze van alle betrok-kenen is er ook de ruimte om af en toe creatief te werken.OmgevingNaast de directe contractomgeving worden door Rijkswater-staat ook daarbuiten nog een groot aantal activiteiten ontplooidom de werkzaamheden vlot te laten verlopen. Genoemdkunnen worden:Samenwerking met Beter Bereikbaar Zuidoost-Brabant(BBZOB)In dit project zijn tussen Rijkswaterstaat en de 23 regionalewegbeheerders afspraken gemaakt over zo'n 130 samenhangendemaatregelen om de regio bereikbaar te houden en de verkeers-hinder tijdens de werkzaamheden aan de randweg te beperken.Daartoe worden bij de verschillende faseringen vooraf regelsce-nario's ontwikkeld. Deze scenario's kunnen worden toegepast alsonverhoopt de vooraf bedachte maatregelen onvoldoende zijn.Samenwerking in het kader van Wegwijs A2Wegwijs A2 is een samenwerking van de beide projecten A2Den Bosch en A2 Eindhoven met de belangrijkste bestuurlijke3 Knooppunt Batadorp, met op devoorgrond kunstwerk 5 en opde achtergrond de fly-over vanKW4C (zomer 2008)foto: Rijkswaterstaat/Joop van Houdt4 Nieuwe aansluiting Strijpin aanbouw (oktober 2008)foto: RijkswaterstaatI ProjeCtgegeveNsproject Ombouw Randweg Eindhovenopdrachtgever Rijkswaterstaat Noord-Brabanthoofdaannemer Heijmans Infrastructuurontwerp- en detailengineering Breijn, Ciwacon,Movares en Tauwontwerpengineering Royal Haskoning enIngenieursbureau Oranjewoud