Marjan Pols7200962interviewinterviewMarjan PolsFascinatie voor mechanicaCV"Heel veel, zo niet alles in de bouw draait om mechanica enheeft met Newton te maken. Ik raak gefascineerd hoe allesnaar beneden wil door de aantrekkingskracht van de aarde. Ikben ook onder de indruk hoe men een hoogbouwtoren zo delucht in krijgt. Ook bewonder ik complexe draagconstructiesen rekensommen om tot een goed krachtenspel te komen.Sowieso vind ik gebouwen prachtig. De woningen van Rietvelden Berlage boeiden mij als middelbare scholier al enorm. Heelverklaarbaar dus dat ik al tijdens mijn VWO-tijd wist wat ikwilde: aan de slag met de techniek van gebouwen."Met een vader die als hoofd engineering in de machinebouwactief is en een broer die eveneens werktuigbouwkunde heeftgestudeerd, wordt er aan de eettafel in het ouderlijk huis veel-vuldig gepraat over machinebouw en dynamica. Er wordt gefi-1 Marjan Pols legt zich als hoofd engineeringdagelijks toe op beton- en staalconstructies.foto: Hans Stakelbeeknaam ir. Marjan J.A. Polsleeftijd 38opleiding TU Delft Civiele Techniek,Grondmechanica PAOwerkgevers UOB (ingenieursbureauHBM), Hilti NederlandOp haar vrijgezellendag nemen de beste vriendinnen haar meenaar allerlei hoogbouwprojecten in Rotterdam. Het is welis-waar de Dag van de Architectuur, maar het tekent de liefdevoor gebouwen van Marjan Pols. Niet verwonderlijk dat haartwee zoontjes nu al met Lego en andere constructiespelen in deweer zijn. Zij heeft iets met Newton, erkent ze. Voor mechanica-vraagstukken mag men altijd bij haar aankloppen. Dat doet debouw- en betonsector ook volop via Hilti Nederland, waar zijzich als hoofd engineering samen met collega's dagelijkstoelegt op beton- en staalconstructies.1Marjan Pols7200964interviewuiteindelijk de effecten van deze latere ingreep op het dyna-misch gedrag. Was het gedrag ook echt verbeterd? Scheurenwaren zichtbaar aanwezig in wanden. Ik woonde precies ophet puntje bovenin en maakte de zijdelingse en draaibewe-gingen maximaal mee. Ik studeerde af bij TNO en de TUDelft (bij Van Staalduinen en de professoren Vrouwenvelderen Vambersky). TNO was in het bezit van meetapparatuurdie ook in de Kuip werd gebruikt om trillingen te metentijdens Rolling Stones-concerten. Nu stond de meetappara-tuur onder mijn hoogslaper om de bewegingen bij hardewind te registreren. Dat was meteen helemaal mijn wereld."Terug naar die eettafel in het ouderlijk huis in Maasland.Hoewel er niet voor werktuigbouwkunde wordt gekozen enPols overduidelijk fascinatie voor de technische vakken op hetVWO in Vlaardingen heeft, raadt haar vader haar wel aan omook zoveel mogelijk talen te volgen. "Dat werden er vier. Ikhad daarmee wel een vreemd pakket met zowel technischevakken als talen. Van die talen heb ik nooit spijt gehad. Zekerniet in mijn huidige werkkring bij Hilti, dat als bedrijf in 120landen actief is. Het wil niet zeggen dat ik ze vloeiend spreek,maar de basis is wel belangrijk. Zeker nu bouwen toch vooreen groot deel communicatie is."losofeerd over een machine die de kratten met flesjes Grolschbier zou kunnen schoonmaken. Of een machine die vanuitplaatstaal in ??n keer een trommel voor een wasmachine ofeen wielvelg kan walsen. Stuk voor stuk boeiende onderwer-pen met een behoorlijke portie techniek. Waarom dan niet inde voetsporen van vader treden en de kant van werktuigbouw-kunde op? "Het vakgebied werktuigbouw en dynamica is tochduidelijk anders dan de mechanica van gebouwen. Het laatsteboeit mij veel meer dan het eerste. Dit wil niet zeggen dat ikmij alleen op mechanica concentreer. In mijn studie CivieleTechniek aan de TU Delft ben ik bijvoorbeeld afgestudeerd opde dynamica van hoogbouw."Meetapparatuur onder hoogslaperDie keuze voor haar afstudeerrichting komt mede voort uitde huisvesting van Pols tijdens haar TU-studie. Zij woont danin een beroemde, zelfs beruchte staalbouwflat in Delft. In dieflat zit onder invloed van de wind te veel beweging. Uiteinde-lijk wordt hij verstevigd door betonwanden toe te passenvoor extra stijfheid en stabiliteit van de staalconstructie. "Demensen werden misselijk in hun woning. Ik onderzocht2"Bouwen is toch voor een grootdeel communicatie"foto: Hans Stakelbeek65Marjan Pols 720092 "Samen met een tekenaar rekende ikaan veel stadions die in die tijd wer-den gebouwd"3 Aansluiting van de HSL Zuid opbestaand bij Rotterdam CSfoto: Ton PoortvlietVerkeerde keuzeOverigens wordt het pas Civiele Techniek na eerst een paarweken Bouwkunde. "Zoals gezegd was ik verknocht aangebouwen. Het leek daarom logisch mij daarop te richten enBouwkunde te gaan studeren. Maar dat was een verkeerdekeuze. De eerste opdracht was het ontwerpen van een dijkwo-ning van pakweg 100 m2. Ik meteen stapelen, natte cellenboven elkaar, constructie in orde, mooi puntdak erop, hele-maal klaar om meteen te bouwen. De medestudenten warenechter aan het denken in conceptuele vormen. Als je dan voorje maquette een 7 krijgt, besef je dat bouwkunde met z'n vaaksubjectieve manier van beoordelen iets anders is dan eenmechanisch vak keihard leren en daarvoor een 9 halen. In diebegintijd van mijn studie ? ik was toen pas 18 ? komt datsubjectieve beoordelen frustrerend over. En het werd eenbeetje beangstigend, want ik zag mijzelf niet dagenlang inateliers zitten werken aan beelden en concepten. Bovendienwas het in 1989 ook niet de tijd van goede economische voor-uitzichten voor bouwkunde en architectuurstudenten. In mijnkleine thuisdorp zaten al drie architectenbureaus op elkaars lipin een tijd dat het economisch niet florissant was.""Na luttele weken was er een gesprek met de mentor," vervolgtHilti's hoofd engineering. "Ik kon voor de meer praktische HTSBouwkunde kiezen of voor Civiele Techniek. Het werd dit laatste,omdat het onderwijstechnisch goed bleek aan te sluiten dankzijde overeenkomende leerblokken van 4 weken. Ik kon zo over-stappen. Toen ik de eerste colleges volgde en Cees Dam hoordepraten over hoogbouw en Leslie. E. Robertson over de construc-tieve sterkte van het WTC gebouw in New York ? na eenbomaanslag in de kelder zei hij dat een metrostel vol explosievennodig was om de constructie van het WTC te kunnen schaden? was het pleit helemaal beslecht. Ik zat voor 100% op mijn plek."Dit in tegenstelling tot een deel van de jongens. Juist omdatCiviele Techniek in die tijd een jongensstudie is, komen er ookjongens met 6-jes op hun lijst naar toe. De vrouwelijke studen-ten hebben volgens Pols een veel bewustere keuze gemaaktvoor deze studie. Er zijn met die 8% weinig meiden, maar alsLearning on the jobIn de tijd van haar studie geldt het facet communicatie nauwe-lijks. "Er waren toen maar heel weinig medestudenten die iets inbedrijfskunde, economie of communicatie gingen doen. Laatstaan dat er over watermanagement of zulke studies werdgesproken. Vandaag de dag is dat wel anders. Mensen metkennis van bedrijfskunde en (communicatie)processen zijn hardnodig in de bouwbranche, waar al die disciplines moetensamenwerken en communiceren. Er is veel aandacht voor de`gammadisciplines'. Mede daarom wordt er nu wat anders tegeneen echte techneut aangekeken, alsof die minder betekenisvolzou zijn in het bouwproces. Maar juist vanuit een technischebasis kun je prima in zo'n processamenspel functioneren. En jeleert die procesmatige kant bovendien in het veld. `Learning onthe job'. Het is helemaal niet verkeerd om techneut te zijn. Dieuiterst waardevol in de bouw. Ik weet dat een bedrijfskundigeniets kan beginnen zonder die mensen met technische kennis."Er zijn eind jaren tachtig, als Pols met haar TU-studie begint,maar weinig meisjes die voor een technische studie kiezen.Zeker niet Civiele Techniek. "Dat was een `Hollandse jongensstudie'. Iets stoers bouwen met dijken, waterkeringen, bruggenenz. Als meisje was dat toch een aparte keuze. Je zag het ookaan de meiden van mijn eerste jaar. Die kwamen uit heelNederland om in Delft deze `afwijkende' studie te volgen. Endan nog was je met slechts 8% vrouwen te midden van demannen in die tijd sterk ondervertegenwoordigd. Nu ligt datgetal ongetwijfeld veel hoger. Je merkt in elk geval bij diversebedrijven en partijen in de markt dat er veel vrouwelijke stagi-aires en afstudeerders uit de civiele techniek werken."3"Een bedrijfskundige kan nietsbeginnen zonder mensen mettechnische kennis"66 Marjan Pols72009interviewkringetje te klein worden en had sterke behoefte om met meermensen te communiceren." Omdat zij weleens met haar vadermeegaat naar projecten in binnen- en buitenland, en die daarals hoofd engineering optrekt met verkopers, proeft zij aan decombinatie van techniek en commercie. "Ik had via een stadi-onproject van HBM en daarna op een Betondag kennis-gemaakt met Haitsma Beton. Die hadden een bijzonder inte-ressante baan voor mij als rekenkundige spil tussen de maak-baarheid van prefab-betonelementen, de technische construc-tie en het project. Een baan waar ik zo zou kunnen beginnen."Productgroep ankersOp hetzelfde moment passeert een advertentie van Hilti Neder-land. "Ik kende die naam van de bevestigingsproducten waarmeeik rekende voor constructies. Ik besloot daar te solliciteren. Dankom je in een internationaal bedrijf met louter contact tussenmensen, met veel oog voor interne opleidingen, met innovatie-drang, kortom een bedrijf dat mij erg aansprak. Het is knap datbij de buluitreiking het aantal is opgelopen tot 20%, vraagt derector magnificus zich af of in de kelder vrouwelijke studentenwerden aangemaakt...UOB van HBMTijdens haar studie is er nog geen sprake van stages bij bedrij-ven. Pols zit echter niet in totale afzondering tijdens haar studie,want ze is actief in het bestuur van het dispuut, organiseertstudiereizen, zoekt sponsors van congressen enzovoorts. Het isweliswaar niet te vergelijken met de huidige praktijkstages bijhet bedrijfsleven, maar het contact met het bedrijfsleven envooral met mensen zit er dan al duidelijk in. Na haar studie in1995 begint ze als beginnend constructeur bij het UOB, hetinterne ingenieursbureau van HBM in Rijswijk. "Mijn naam wasgenoemd door mijn oom, die HCG-directeur was en hoorde dathet UOB nieuwe krachten zocht. Ik had een prima sollicitatiege-sprek en kon meteen beginnen. Samen met een tekenaarrekende ik aan veel stadions die in die tijd werden gebouwd(Philips stadion, Gelredome, renovatie Feijenoord-stadion,Schalke '04). Daarnaast boog ik mij over de constructie van denodige kantoren en andere utiliteitsgebouwen. Op dat momentben je echt je civieltechnische kennis aan het uitdiepen. Danbegint het echte rekenen. Je moest je bewijzen tegenover je colle-ga's. Of je nu een vrouw of man was, dat maakte feitelijk niet uit."Omdat het voornamelijk grote, complexe projecten betreft,blijft Pols in haar rol als constructeur en is er geen ruimte ombijvoorbeeld als projectleider op te treden. Ze komt dus nietveel in de `buitenwereld'. Dat begint te kriebelen. "Ik vond mijn"Met een titel ing. of ir. wordt jeals vrouw snel serieus genomen"45interview6772009Marjan Pols4 Tulpanker toegepast in de Hollandse brugfoto: Josine Voogt5 Statentunnel in aanbouwMartin Hilti uit Liechtenstein van `Maschinenbau Hilti OHG'(machineonderdelen voor verschillende industrie?n) zo'n inter-nationaal concern voor de bouw heeft weten op te bouwen, metnu circa 19 000 medewerkers. Mijn taak tussen al die collega's ligtbinnen de productgroep ankers, maar ook deels bij installatiesys-temen en brandwerende producten. De hoofdmoot is aandachtvoor goede bevestigingen in en aan beton- en staalconstructies."Zij verzorgt veel lezingen voor constructeurs, juist omdat naarhaar beleving in de praktijk nog veel vraagstukken gelden tenaanzien van keuzes, berekeningen en het correct aanbrengenvan ankers. "Je hebt te maken met de huidige rekennormenvoor gebouwen, waarbij men uit de kast een catalogus pakt eniets in elkaar zet. Dan chargeer ik behoorlijk, maar kennis vanproducten uit een catalogus is niet voldoende. Ook niet voordie bevestiging van die simpele dakplaat. Er geldt een samen-spel van producten en elementen die je technisch hoogwaardigwilt verbinden. Daar is technische knowhow bij nodig. Ennogmaals: niet alleen procesmatige kennis. Vandaar dat dehoofdconstructeur zo belangrijk is. De keuze voor een anker isvaak des aannemers, maar er zal iemand moeten kijken naarde juistheid van die keuze. Constructeurs zouden dat moetenkunnen en moeten doen."Bewustwording constructeurs"Ik ben erg bezig om vooral de constructeurs die taak enverantwoordelijkheid bij te brengen. Ik sleep een betonblokachter mij aan als ik naar de ingenieursbureaus vertrek om hetzo goed mogelijk te laten zien. De bewustwording is belangrijkomdat er nog niet voldoende kennis is van met name hetaanbrengen van bevestigingen. Ik wil daarin verbeteringbrengen. De bouw plaatst onze producten nog wel eens onderde `kramerijen', maar deze producten zijn wel cruciaal. Als eenanker faalt, heb je meteen een probleem. De keuze en verwer-king zijn belangrijk. Volstaat thermisch verzinkt staal of moetmen naar roestvrij staal? Is een nog hoogwaardiger materiaalnodig? Hoe reken je met de Eurocodes? Hoe moeten de mede-werkers van een betonboringbedrijf de ankers goed verlij-men?" Ook aan de verwerkers geeft zij daarom voorlichting.Met een doorzichtige buis laat zij precies zien hoe het ankermoet worden verlijmd.Meer in het algemeen laat Pols zien hoe nauw het samenspelvan bouwelementen luistert. "Er zijn producten die elkaartegenwerken als het om het krachtenspel en de capaciteit gaat.Daar moet je uitleg over geven. Betonconstructies verdienenmeer dan die kast met catalogi. Betonconstructies verdienende juiste technische kennis." Paul EngelsVrouwen Kennis Netwerk BetonbouwAls technische vrouw in een mannenwereld die de bouw is, neemt Marjan Pols het mensenhelemaal niet kwalijk als zij haar in een bouwkeet aanspreken als receptioniste en haar deweg naar bepaalde personen vragen."Dat is logisch in een wereld waar statistisch gewoonveel meer mannen (in technische functies) werken. Men verwacht niet snel een vrouw. Ikneem dat graag voor lief, want de bouw is een geweldig leuke sector om in te werken.Blauwe en witte boorden werken met passie samen aan dat ene eindproduct."Wennen in mannenwereldNatuurlijk is het voor een vrouw extra wennen in deze mannenwereld."Vrouw zijn temidden van de vele mannen voelt toch anders. Maar ik moest ook wennen dat de heren inde bouwsector je hoffelijk bij de lift laten voorgaan. Dat was in mijn studententijd tochanders."Het is als vrouw in de bouw vaak tweeslachtig. Aan de ene kant valt een vrouwmeteen op en heeft zij alle aandacht. Aan de andere kant moet zij zich eerst duidelijk mani-festeren en schermen met de titel ing. of ir. om direct serieus te worden genomen."Alsvrouw onthouden mensen je in elk geval sneller en beter. En misschien zorgen wij wel voorchemie in de bouwkeet."ZakelijkZeker als de vrouw in kwestie haar mond opendoet en de reactie van de heren collega's zoietsis van:`Zo, dat meissie snapt waarom het gaat.'Pols:"Als vrouw ben je direct zakelijk in hetcontact. Je snijdt meteen het probleem aan.Tenminste, dat is mijn ervaring."Om die ervarin-gen met andere vrouwen in de bouw- en betonsector uit te wisselen, wil zij komen tot eenVrouwen Kennis Netwerk Betonbouw."Het gaat om een initiatief van de Betonvereniging omvrouwelijke HTS-ers enTU-ers met regelmaat bij elkaar te laten komen. Het lijkt mij erg leuk omte filosoferen over allerlei zaken in de bouw en van elkaar te leren. Uiteraard doe je dat al inverschillende gremia. Maar met alleen vrouwen in de bouw zal dat net even anders zijn."Ladies cornersIn Amerika zijn de`ladies corners'een groot succes. In Nederland zijn er ook verschillende initi-atieven ontplooid om vrouwen in de bouw bij elkaar te brengen, al dan niet met een soortballotage. Het nieuwe Vrouwen Kennis Netwerk Betonbouw wil laagdrempelig zijn. Iedereenmet een portie bouwtechniek in haar bagage is van harte welkom."Als je ziet dat er binnen deBetonvereniging al zo'n 800 vrouwelijke leden zijn, dan moeten daar alleen al veel vrouwenmet een technische achtergrond tussen zitten. Dan zijn er ook nog op de universiteiten enhogescholen tal van studenten in allerlei bouwtechniekrichtingen. En sommige kennen weeroude vriendinnen of studiegenoten die we eveneens kunnen enthousiasmeren. Er moet eengroot potentieel zijn om dit tot een succesvolle club te maken."Kick offOp de Betondag op 19 november vindt om 14.00 uur de kick off plaats van dit nieuwe vrouwen-netwerk. Samen met Bianca Baetens van Intron, Shirley Smith van Gemeente Utrecht en Caro-line Koolen-Vlemmings van Oranjewoud geeft Pols enthousiast steun en inhoud aan het initia-tief."We beginnen met informele bijeenkomsten die in de namiddag beginnen tot vroeg in deavond. Met interessante en misschien zelfs wel verfrissende onderwerpen. Met passie over jevak en de bouw praten. Kennis en ervaringen uitwisselen. Je wordt er niet slechter van als vrouwin de mannenwereld bouw. Dat etiket`mannenwereld'is straks echt voorgoed voorbij. Steedsmeer vrouwen zullen namelijk ontdekken dat de bouw een fantastische sector is."