2201252 Andr? de RoointerviewinterviewAndr? de RooDe aantrekkingskracht van gebouwenCV1Als hoofd van de constructieafdeling van dedivisie Gebouwen bij ARCADIS krijgt Andr? deRoo veel te maken met grote Nederlandseprojecten. Maar ook zijn ervaring in het buiten-land en de kleinere klussen aan het begin vanzijn carri?re weet hij op waarde te schatten.naam ir. Andr? de Roo MBAleeftijd 46 jaaropleiding Bouwkunde, Amstel HTS;Civiele Techniek, TU Delft; Universityof Toronto; Heriot Watt University,Edinburghwerkgevers Evers Partners, YasuiSekkei, ARCADISEen opdracht op de basisschool om een huis te tekenen,daarmee moet De Roo's interesse voor gebouwen zo ongeveerzijn gewekt. De onderwijzer is zo onder de indruk dat De Roodan al het advies krijgt architect te worden. Op de middelbareschool blijkt zijn talent vooral bij de b?tavakken te liggen. Hijkiest heel bewust voor opleidingsroute HTS-TU. De combina-tie praktijk en theorie lijkt hem erg waardevol. Voordeel is datin die tijd de jaren op de HTS nog niet af gaan van het recht opstudiefinanciering. Op de HTS Bouwkunde blijkt al snel dat hijvooral affiniteit heeft met het construeren van gebouwen, meerdan met architectonische ontwerpen. "Gebouwen spreken mijpersoonlijk nog steeds het meeste aan, veel meer dan bijvoor-beeld tunnels. De vorm spreekt veel meer tot de verbeelding enje ziet tenminste wat je hebt gecre?erd. De visuele belevingervan is veel groter."CanadaOp de TU Delft studeert De Roo af bij professor Hogeslag. Hetonderwerp van zijn afstudeerstudie is de schijfwerking vankanaalplaatvloeren. Aan het eind van zijn studietijd krijgt hijhet idee om een jaar op het MIT in Boston te gaan studeren.Het buitenland trekt en hij vindt het belangrijk om te zien hoehet er in andere landen aan toe ging. Hij wilde andere dingenleren dan dat hij in Delft had gedaan. Enkele studiegenotentippen hem ? na een studiereis van het Betondispuut ? om nietnaar Boston, maar naar de universiteit van Toronto te gaan.Die zou veel leuker zijn dan het MIT. Mede dankzij de hulpvan professor Joost Walraven, die contacten heeft in Toronto,en met een studiebeurs op zak ? die wint hij na het indienenvan een goed studieplan ? gaat hij voor anderhalf jaar naarCanada. Zijn hoofddoel is om in een masteropleiding kennisop te doen op het gebied van hoogbouw. E?n van de bijko-mende voordelen van die extra titel is dat de opleiding in Delft1 Andr? de Roo voor hetRijksmuseumfoto: Monique van de Wijdeven2201254 Andr? de Roointerview2 Burj al Arab in Dubai3 Noordelijke Hogeschool Leeuwardendie heb ik als zeer leerzaam ervaren. Want bij die projecten wasik van begin tot eind betrokken. Daardoor kreeg ik met bijnaalle aspecten te maken. Ik herinner me nog een kleine uitbouwin Amsterdam. Daar kwam van alles bij kijken: een sanering,het uitrekenen van de fundering, de wapening, de staalcon-structie, de dakplaten, aansluitingen bestaand-nieuw, logistiekeproblemen door de binnenstedelijke locatie. Ook heb ik veelgeleerd over de verhouding tussen constructeur, architect,aannemer, opdrachtgever en directievoerder. Later kwamenpas de grotere projecten. Wat dat betreft is het eigenlijk beterbij een kleiner bureau te starten. Je krijgt ook veel sneller feed-back over wat je hebt verzonnen."JapanNa vier jaar bij Evers Partners gaat De Roo naar Japan. Het isbijna niet te doen om vanuit Nederland daar werk te vinden.Alle banen worden daar door hoogleraren verdeeld onderafstudeerders. Via professor Wardenier, die hij nog kent van deTU, kan hij terecht bij de universiteit in Kyoto voor een studie-programma van ??n jaar. Na dat jaar kan hij aan de slag bij eeningenieursbureau in Osaka. In de drie jaar dat hij daar werkt,leert hij vooral veel over aardbevingen. "In Japan zijn aardbe-vingen bijna altijd de maatgevende belasting. Omdat je aardbe-vingen moet zien als een opgelegde vervorming leer je heelanders construeren. Het gaat veel meer om de stijfheid van eenop papier maar vier jaar duurde en daar internationaal wel eensmoeilijk over gedaan werd. "Ik vond dat eigenlijk maar onzin,maar nu wist ik zeker dat ik daar nooit problemen mee zoukrijgen." Op de TU wordt aan het onderwerp hoogbouw in dietijd nog maar weinig aandacht besteed. "De aandachtgebiedenliggen in Noord-Amerika iets anders, maar het niveau is er zekerniet hoger dan op de TU. Wat mij wel opviel is dat ze andersexamineren. Ze kijken veel meer dan bij ons of je aanpak van hetprobleem goed is. Of het uiteindelijke antwoord dat je geeftrekenkundig helemaal klopt, is minder van belang."Evers PartnersTerug in Nederland gaat De Roo aan de slag als constructeurbij Evers Partners in IJmuiden. "Ik ontdekte daar dat ikondanks HTS ?n TU nog maar verdomd weinig wist. Van mijneerste baas Piet van Bezu heb ik het vak echt geleerd. Ik ging inhet begin vooral aan de slag met enkele kleine projecten. Juistfoto:MoniquevandeWijdeven2Andr? de Roo 22012 55vakken als economie, financi?n, marketing, organisatie en stra-tegie. Dat zijn niet echt onderwerpen waar je als constructeursnel mee te maken krijgt. Maar ik ging ervan uit dat het in detoekomst w?l van pas zou komen, los van de algemene ontwik-keling. Dat is ook gebleken. In de leidinggevende rol die ik nuheb, komt de kennis goed van pas." De studie is wel eenbehoorlijke investering, vooral in tijd. Per module van een halfjaar staan er 200 studie-uren voor, tien uur per week dus. Datkomt bovenop een priv?-leven en een werkweek die toch almeer bedraagt dan de 40 uur die ervoor staan. Ik heb er abso-luut geen spijt van, maar aan dat soort tijdsinvesteringen overzo'n lange tijd waag ik me nu niet meer."ARCADISHoewel De Roo een aardig woordje Japans spreekt en vooralleest ? hun schrift gaat in feite uit van pictogrammen ? vormtde taal toch een flinke belemmering. "Het opzoeken van ietsingewikkelds in de literatuur of in de normen was vaak erglastig. Ik merkte dat ik daardoor uiteindelijk tegen een grensopliep. Daarom ben ik na vier jaar teruggegaan naar Neder-land. Daarbij speelde ook mee dat ik, als ik nog veel langer zouwachten ? ik was toen 35 ? in Nederland in bepaald opzicht alsnel te oud zou zijn."In Japan valt het oog van De Roo op een vacature bijARCADIS. Na twee gesprekken wordt hij aangenomen bij dedivisie Gebouwen, die dan nog Bouw en Vastgoed heet. "Ikwerd projectleider in Den Haag. Een jaar of zes geleden, toenmijn leidinggevende vertrok, heb ik zijn plek overgenomen enben ik naast raadgevend ingenieur ook afdelingshoofdconstructies geworden." De Roo geeft daarmee leiding aancirca 40 personen.RijksmuseumDe Roo doet bij ARCADIS vooral grote, veelal boeiendeprojecten. Als hoogtepunt noemt hij het Rijksmuseum. Dat hetproject in zijn geboortestad ligt, speelt daarbij zeker mee. Maarvooral de aard van het project en het feit dat hij er vanaf hetallereerste begin bij betrokken is ? de presentatie bij de Euro-pese Aanbesteding in 2002 komt voor zijn rekening ? zorgengebouw. We zijn in Nederland gewend vooral naar de sterkte tekijken. Bij ons speelt vervorming eigenlijk alleen een hoofdrolbij echte hoogbouw en slanke constructies. Maar juist doornaar vervormingen te kijken, leer je veel meer over het gedragvan een constructie. Dat wordt namelijk veel meer door devervormingen bepaald dan door het krachtenspel. Ik herinnerme nog goed dat Leslie Robertson, de constructeur van hetWTC in New York, tijdens een lezing in Nederland verteldedat een echte constructeur denkt in vervormingen en niet inkrachten. En hij heeft absoluut gelijk."Waar wij op het gebied van aardbevingen een hoop van Japan-ners kunnen leren, zijn er ook voldoende zaken die zij van onskunnen leren. "Het onderwerp scheurwijdte was daar bijvoor-beeld onderontwikkeld. Zo hadden ze van een minimumwapeningspercentage bij wijze van spreken nog nooit gehoord.De wapeningspercentages als gevolg van de aardbevingenliggen doorgaans zo hoog dat dat ook helemaal niet relevant is.Maar dat geldt alleen voor de hoofdwapening. Op andereplekken in de doorsnede kijken ze er ook niet naar. Ik wees zebijvoorbeeld op de toepassing van flankstaven bij hoge balkenen op langswapening in wanden. Aanvankelijk vonden ze datmaar een vreemde suggestie, totdat ik ze wees op de scheurendie juist op die plekken ontstaan en vaak zichtbaar zijn."MBAMede op aanraden van een vriend besluit De Roo een MBA tegaan volgen. 's Avonds heeft hij redelijk wat tijd en via zelfstu-die is er een hoop mogelijk. Via een Distance LearningProgram vanuit Japan kan hij deze opleiding in Edinburgh permodule volgen. De hele opleiding bestaat uit negen modules.Voor ??n module heeft hij vrijstelling, twee rond hij er af inJapan en de overige zes in Nederland. "Ik besefte dat ik er alsconstructeur niet direct iets aan zou hebben. Het gaat om"Ik ontdekte dat ik ondanks HTS ?n TUnog maar verdomd weinig wist"32201256 Andr? de Roointerview4 Oosterdokseiland5 Renovatie RijksmuseumIntegrale projectenUiteraard zijn er meer hoogtepunten in het oeuvre van DeRoo: het Oosterdokseiland, de Rechtbank Zwolle, de Noorde-lijke Hogeschool Leeuwarden, het Provinciehuis Haarlem, eenconceptstudie Zuidas. Maar het zijn niet alleen de grotereprojecten die indruk maken. "Ook bij mijn eerste werkgeverheb ik projecten gedaan die mij goed zijn bijgebleven. Eenverbouwing van de Albert Heijn op de hoek van de Wester-markt en de Prinsengracht in Amsterdam bijvoorbeeld.Doordat verschillende gebouwen moesten worden samenge-voegd, was dit toch heel complex. Of een relatief eenvoudigeoverkapping op Schiphol. Elke keer als ik er onderdoor loopdenk ik: `Dat heb ik toch maar mooi uitgedacht!'"Hoewel hij in zijn carri?re veel in het buitenland heeft gezeten,doet De Roo bij ARCADIS niet veel internationale projecten.Toch ligt daar wel zijn interesse. Het lijkt hem zeer uitdagendom bij een groot internationaal project als adviseur betrokkente zijn. Bijvoorbeeld Burj al Arab in Dubai. "Ik ben daar ander-half jaar geleden geweest en was enorm onder de indruk. Hetis echt een prachtig gebouw, zowel constructief als architecto-nisch. Niet alleen de grote externe draagstructuur, maar ookbijvoorbeeld de buitenmuur van het atrium, die van eenvoor een speciale band. "Het gebouw heeft een bijzondereaantrekkingskracht. Dat merk je bijvoorbeeld bij de rondlei-dingen die er worden georganiseerd. Ook mensen die nietsmet bouwen te maken hebben, zijn onder de indruk. Het istechnisch bovendien heel interessant. Niet zo zeer de construc-tieve kant zelf; de sommetjes zijn op zich niet heel ingewik-keld. Maar de manier waarop het moet worden gebouwd:diepe kelders naast en onder het gebouw zonder dat dat gevol-gen heeft voor het monument." Maar er zijn ook nadelen aande bekendheid van een dergelijk bekend project. Externeinvloeden hebben het project op sommige plaatsen tegenge-werkt. Politiek gezien is het zeer beladen. Vooral voor dePassage zijn er de nodige tegenstanders. Om de voortgang niette veel te belemmeren, is het project op een gegeven momentin twee?n geknipt. De binnenplaatsen liggen op eigen terreinen kunnen daardoor verder worden uitgevoerd. Pas na enkeleontwerpaanpassingen kan ook de Passage worden gerealiseerd.De laatste jaren heeft De Roo wat meer afstand van het project.Het werk wordt vooral geleid door de projectleider. Maar ookvoor haar is het inmiddels een aflopende zaak. Want hoewelhet museum pas over ruim een jaar wordt geopend, is het watconstructie betreft zo goed als klaar.4Andr? de Roo 22012 57haast niet meer te overzien. Je moet eigenlijk naast deconstructeur gaan zitten en hem vragen wat testjes te doen.Dan heb je het zo door als het model niet klopt. Je moet alsadviseur dus ook kennis hebben van de moderne hulpmid-delen.""Dankzij de uitgebreide mogelijkheden en het gebuiksgemakvan moderne rekenprogramma's merk je dat er heel snel naarde computer wordt gegrepen. Niets houdt je tegen om 30verschillende belastingcombinaties in te vullen. Dat terwijl jemet een beetje inzicht zo kan zien dat het grootste deel nietmaatgevend is. De oorsprong van dat probleem ligt deels bijopleiding. Daar wordt steeds meer aandacht besteed aan BIM,3D en eindige-elementenmethode. Twintig jaar geleden dedenwe nog niets in 3D en de eindige-elementenmethode bestonduit ??n of twee keuzevakken. Nu zitten die onderwerpen stan-daard in de opleiding. Dat is ook ??n van de oorzaken dat deopleidingen breder worden. De studenten moeten m??r leren.Bovendien wordt er steeds meer aandacht besteed aan alge-mene vaardigheden, bijvoorbeeld door middel van projecton-derwijs. Hierdoor wordt de constructieve diepgang minder.Maar ik vind niet dat dat per se betekent dat de kwaliteit vande opleidingen minder is. Wel moet je er als bureau rekeningmee houden en zelf meer aan opleiding doen. Overigens is datniet nieuw. Ook ik heb het vak in de praktijk moeten leren. Entoen ik begon, zeiden de ouderen ook al dat ik teveel en te snelmet computers werkte."geweven, met teflon beklede vezeldoek is gemaakt. Ook delogistieke aspecten ? het is gebouwd op een heel klein eiland ?zorgen voor grote uitdagingen."Graag zou De Roo nog eens werken aan een voetbalstadion."Ook d?t zijn doorgaans interessante projecten. En ik heb bestwel wat met voetbal. Als er zich een kans zou voordoen iets tedoen voor een stadion in Qatar, zou ik die gelijk aangrijpen."Maar de focus van zijn afdeling ligt, ook wat acquisitie betreft,nog grotendeels op Nederland, hoewel er wel een trend richtingbuitenland is, met name het Midden-Oosten. Dat terwijl deconcurrentie hier heel sterk is, vooral op de pure constructieklus-sen. Daarom gaat de aandacht ook uit naar integrale projectenwaarbij ARCADIS de technische diensten constructie, bouw-kunde en installaties integraal aanbiedt, aangevuld met project-management en kostenmanagement. In de marktgroep zittentwee commerci?le mensen in dienst die zich hier grotendeels oprichten. Vooral industrie wordt beschouwd als interessante klan-tenkring. "Bij dat soort projecten wordt veel meer gekeken naarde toegevoegde waarde die wij leveren en minder naar het hono-rarium. Maar de integrale aanpak heeft veel meer voordelen. Zozie jij gelijk wat het effect van wijzigingen in de constructie is voorde andere disciplines, en omgekeerd. Daardoor kun je effici?nterwerken en gaan de faalkosten omlaag. Zeker als we, zoals tegen-woordig steeds vaker, ook BIM toepassen."ModellerenDe Roo maakt wel een kanttekening bij de ontwikkelingenop ICT-gebied en BIM. Het is immers steeds moeilijker omte controleren of een model foutloos is. En een goed modelis essentieel voor betrouwbare uitkomsten. "Het gaat meerom het goede sommetje maken dan om het sommetje goedmaken. Rubbish in is rubbish out. Daarom moet je altijd eengoed gevoel hebben bij die uitkomsten. De resultatenmoeten overeenkomen met wat je zelf zou denken. Daarletten we dan ook op bij onze interne controles. Die zijnechter niet meer zo eenvoudig. De output van een 2D-bere-kening gaf je nog wel wat houvast, maar een 3D-output is"Door naar vervormingen te kijkenleer je veel meer over het gedragvan een gebouw"52201258 Andr? de Roointerview6belang van een goed advies door puur te selecteren op prijs.Aan de andere kant willen ze ons voor een groter bedrag danhet honorarium aansprakelijk kunnen stellen omdat ze inziendat de risico's van ons vak groot zijn. Overigens is een duur-dere constructeur niet meteen een betere, zo is het natuurlijkook. En het is de taak aan de constructeurswereld om de kwali-teit van onze dienstverlening te verbeteren en onze toege-voegde waarde beter zichtbaar te maken voor opdrachtgevers."De prijsdruk is niet overal even groot. Als voor aannemerswordt gewekt, bijvoorbeeld in een DBFMO-contract, speelt datprobleem veel minder. "Een aannemer heeft veel beter doorwat het belang is van een goed constructieadvies. Hij zietdirect dat het hem geld kan besparen. Ook valt het percentagevan ons honorarium vaak in het niet bij de totale aanneem-som."Ondanks wat zorgwekkende ontwikkelingen blijft De Rooconstrueren een prachtig vak vinden. Overal waar hij komt,kijkt hij zijn ogen uit naar gebouwen, vooral de constructievekant ervan. Misschien zou hij nog wel eens een deel van zijntijd willen besteden aan het bijbrengen van het vak aananderen, bijvoorbeeld door een deel van zijn tijd les te gaangeven. Hij verwacht in elk geval altijd in dit vak actief teblijven. Jacques LinssenConstructieve veiligheidHet gaat De Roo te ver om een relatie te leggen tussen deontwikkeling in de opleidingen en op ICT-gebied enerzijds ende constructieve veiligheid anderzijds. Veel schadegevallen zijneerder te wijten aan de versnippering in de bouw en gebrek-kige communicatie. "Ik kreeg onlangs te maken met eenknooppunt van een betonnen balk, kolom en vloer. Er slootook nog een stalen balk op aan. Deze onderdelen werden doorverschillende leveranciers geleverd en er waren dus ookverschillende constructeurs bij betrokken. Met mij erbij warenwe met vijf mensen met ??n knooppunt bezig! Dat is vragenom problemen. Een hoofdconstructeur die de eindverantwoor-delijkheid heeft over de hele engineering zou veel beter zijn. Ikben dan ook nooit blij geweest met het advies van de Commis-sie Dekker om een verplichte hoofdconstructeur niet vast testellen. Die verantwoordelijkheid ligt bij de opdrachtgever,maar die beseft vaak niet waar hij nou precies voor verant-woordelijk is."Ook aan controle schort er het nodige volgens De Roo. "Er isminder toezicht op de bouwplaats. Men vertrouwt deels opinterne controle, mede gebaseerd op ISO-certificering. Maarwat is interne controle waard? Ook bij het ontwerp is hettoezicht in feite maar beperkt. Bouw- en Woningtoezicht heeftimmers geen eindverantwoordelijkheid. Wat dat betreft zie ikmeer in een systeem zoals in Duitsland waar met eenPr?fungs-ingenieur gewerkt wordt, of zoals in Belgi? waar deverzekeringsmaatschappijen een second opinion kunneneisen."Een ander probleem is de selectie op prijs, die komt deconstructieve veiligheid niet ten goede. "Ik snap opdrachtge-vers soms niet, dat ze niet gaan wantrouwen als ze een heellage prijs krijgen aangeboden. Als ik zelf priv? een klus laatdoen en de meeste prijzen vari?ren van 800 tot 1000, maar??n aanbieder wil het voor 300 doen, dan voel ik nattigheid.Maar dit is wel de praktijk. Ik zie ook een tegenstrijdigheid.Aan de ene kant onderschatten sommige opdrachtgevers het"Een opdrachtgever beseft vaakniet waar hij nou precies voorverantwoordelijk is"6 City Inn hotel Amsterdam,eveneens een ontwerpvan Andr? de Roo