Looptijd en planningVeel van de hier besproken projecten zijn algestart ofverkeren in het beginstadium. Bin-nen de ENCI-organisatie zijn twaalf mensenvoor een deel van hun werk bij hetproject be"trokken.Bij Mebin BY, de exploitatiemaatschappijvan betonmortelbedrijven in Nederland, zijnvier mensen bij het onderzoek betrokken.Bij TNO is hetaantal betrokkenen groter. Deverdeling van het werk bij TNO laat het vol-gende beeld zien: Bouwen MEP elk 40%,TPD 20%. Deze breedheid van het project,samenwerking met andere onderdelen,maakt het voor TNO mede aantrekkelijk.Voor ENClis de samenwerking metTNO aan-trekkelijk omdat met ??n partner zoveel ver-schillende disciplines bestreken kunnenworden.Het totale project, waarmee een bedrag isgemoeid van omstreeks 8 miljoen gulden,zal vierjaar gaan duren. De overeenkomst is5 februari 1997 getekend, wat inhoudt dathet projecttot eind 2000 zal doorlopen.P.L.SpitsVoor nadere informatie:dr. W. van Loo, namens ENCJ;dr. W.M.M. Heijnen, namens TNO.?Is High Performance Concrete een gepasseerd station?Deze retorische vraag - dat is een vraag waarop wij het antwoordallemaal weten - was ??n van de thema's op de conferentie 'BETON-onderzoek & de praktijk' op 29 mei 1997.Tja, High Performance Concrete (HPC) is een station waarvan z? wei"nig reizigers gebruik maken, dat wanneer de Nederlandse Spoorwe-gen het zouden exploiteren, zij de lijnen die HPC met de b?tonwereldin het algemeen verbinden zouden voordragen voor sluiting ofveilingop de openbare markt.'Hoe komt dat ?'HPC kost ruwweg twee keer zoveel als gewoon beton.'Waarom ?'? een hogercementgehalte (ruwweg 500 kg/m3i.p. v. 350 kg/m3);? kosten voor superplastificeerder (f 50,- tot f 100,- per m3);? afschrijving van investeringen in de betoncentrale (investeringendie verband houden met de verlangde nauwkeurige dosering vanmaterialen en de noodzakelijke beheersing van het vochtgehaltevan de toeslagmaterialen);? kosten voor fijne vulstoffen zoals silica fume;? langere mengtijden en dus verminderde productiecapaciteit van decentrale.Dat klinkt logisch. Wat krijg je terug voor die hogere kosten ?? een hogere druksterkte (bijv. B 80 i.p.v. B 40);? een hogere weerstand tegen indringing van schadelijke agressievestoffen (dus een grotere duurzaamheid);? een door de lage viscositeit (veel superplastificeerder) makkelijk teverwerken mengsel.Je hebt echter alleen maar iets aan die verbeterde eigenschappenop die plaatsen in de constructie waar:? hoge drukspanningen optreden; dat is vijf tot tien procent van hettotale volume van een 'normale' betonconstructie (dat geldt zelfsvoor een boogbrug met een drukboog die onder hoge drukspan"ning staat);? aan het buitenoppervlakagressieve stoffen trachten in het beton tedringen (we hebben het dan over het volume van de betondekking,voorzover die ge?xposeerd is aan de invloed van schadelijk bui-tenklimaat; dat is hooguit ??n tot drie procent van het volume vaneen 'normale' betonconstructie).Het komt er dus op neer datje een materiaal toepast dat twee maalzoveel kost als traditioneel beton, terwijl je de verbeterde eigen-schappen in slechts rond vijf procent van het materiaalvolume kanbenutten. Je kunt ook stellen dat die verbeterde eigenschappen,daar waarje die benut, je twee maal honderd procent gedeeld doorCEMENT1997/6vijfprocent (2 . 100/5), dat is veertig maal zoveel kosten, omdat hetdure beton ook wordt toegepast in die gedeelten van de constructiewaarje in het geheel geen behoefte hebt aan de verbeterde eigen-schappen. De verhoging van de druksterkte en de verbetering van deduurzaamheid rechtvaardigen uiteraard in het algemeen niet deveertig maal hogere materiaalkosten. Wanneer het alleen gaat omde betere verwerkbaarheid, dan is die tegen lagere kostenook te be-reiken. Alleen daarvoor is niet zo'n hoog cementgehalte nodig. Danvolstaat toepassing van een goedkoper fijnkorrelig materiaal.Wanneer het gaat om een hoge druksterkte van de drukzone, dan isdie goedkoper te bereiken met een combinatie van traditioneel be-ton en drukwapening. Door bij een constructie in traditioneel betonde dekking twee maal groter te maken dan vereist volgens de voor-schriften, wordt de duurzaamheid belangrijk verhoogd. Dan nemende kosten voor het materiaal toe met bijvoorbeeld ??n procent. Doorhet ??n procent grotere gewicht nemen de kosten voor de funderingook toe met ??n procent. Over het geheel genomen is men echterveel goedkoper uit dan wanneer men om de duurzaamheid te verho-gen de hele constructie uit zou voeren in HPC.Erzijn natuurlijk speciale gevallen waarvoor toepassing van HPC w?lop zijn plaats is, zoals geprefabriceerde bekledingselementen voorboortunnels, die onder hoge drukbelasting staan en blokken voorJackBlock-gebouwen, waarvoor dat ook gold. De geschikte toepas"singen blijven echter uitzonderingen.ConclusieHet wordt alleen wat met HPC als wij erin slagen om uitvoeringsme-thodes te ontwikkelen Waarmee HPC selectief kan worden toege-past. Alleen in de drukzone bijvoorbeeld en alleen in de dekking vange?xposeerde buitenoppervlakken.De conclusie kan ook luiden dat HPC inderdaad een 'gepasseerd'station is, dat hooguit in aanmerking komt voor een geprivatiseerdetaxi-standplaats. Die levert voldoende capaciteit voor de schaarsereizigers.Beste lezers, in verband met VUT-ering van ondergetekende, is ditvoorlopig mijn laatste bijdrage aan Cement.Veel dank voor Uw tolerante reacties.vv.R. de Sitter?49