_~~~~~ I IVOORSCHRIFTENGTB VERNIEUWDir.w:.C.Dees, stuurgroep GTBGrafieken en Tabellen voor Beton (GTB), uitgegeven door .de Betonvereniging, zijnsinds 1962 een begrip voor de betonwereld. Dit nu reeds 30 jaar bestaande boekwerkheeft in belangrijke tnate bijgedragen tot uniformiteit in het gebruik van grafiekenen tabellen voor hetditnensioneren en detailleren van betonconstructies. Hetverschijnen van de VBC 1990 hield ook een herziening van deel 2 van de GTB in, dieeind van deze tnaand zal verschijnen. In dit artikel wordt ingegaan op de gewijzigdeindeling en inhoud.D. e vervanging van de VE 19741? 1984 door de VET 1986, VEV1988 en VEC 1990 maakte eenherziening van de GTB noodzakelijk.Het bestuur van de Betonverenigingstelde daarvoor een stuurgroep in.Het op de VET 1986 en de VEV 1988gebaseerde deel 1 is inmiddels als GTB1988 verschenen.en is vooral van belangvoor gebruikers op de bouwplaats.Het op de VEC 1990 gebaseerde deel 2heeft ter wille van de uniformiteit methet voorschrift ook het jaartal 1990meegekregen. De stuurgroep begeleid-de het voor dit deel benodigde reken-werk, dat door de Betonvereniging waSuitbesteed aaneendrietal ingenieursbu-reaus. Door deze aanpak was het moge-lijk deel 2 kort na de VEC 1990 en NEN6702 'TGB Belastingen en vervormin-gen' te laten verschijnen, namelijk einddeze maand, waarbij tevens nog reke-ning kon worden gehouden met de indit nummer van Cement opgenomencorrecties op de VEC 1990.Eenselectie uitdeel 2voorhetonderwijsis reeds medio januari verschenen.De stuurgroep heeft ernaar gestreefd deomvang van deel 2 zoveel mogelijk tebeperkendoorniette herhalenwatindenorm duidelijk staat aangegeven en al-leen die tabellen over te nemen die voorde gebruiker hetbeeld compleetmakell.Op grond van een in 1986 onder eenaantal gebruikersvan de GTB gehoudenenqu?te zijn de hoofdstukken 'leidraadvoor de berekening' en 'liggers', alsmedeonder meer de grafieken voor krimp enkruip niet meer opgenomen. Gezien desituatie op de staalmarkt zijn dimensio-neringstabellen en -grafieken alleennog voor FeB 500 gegeven.Hierdoor kon het aantal pagina's van226 worden teruggebracht tot 180, het-46geen de hanteerbaarheid ten goede isgekomen.Hierna zal hoofdstuksgewijs op de GTB1990, deel 2 worden ingegaan.De indeling is aangepast aan die van deVEC 1990: na algemene rekengegevensen materiaaleigenschappen volgen eerstdrie hoofdstukken krachtsverdeling,vervolgens vier hoofdstukken dimen-sionering, gevolgd door wapeningsge-gevens, detailleringen verbindingen.5.AJgennenerekengegevensVoorzover noodzakelijkhad aanpassingplaats aan de nieuwe notaties. De bladen5.5.a en b zijn vervallen, omdat het be-perkte gebruik dat ervan werd gemaakthet opnieuw berekenen ervan, als ge-volg van het gewijzigde o-e-diagrarn,niet rechtvaardigde.6. MateriaaleigenschappenIn dithoofdstukzijn dewaardenvoor desterkten van beton, betonstaal en voor-spanstaal opgenomen.7. Krachtsverdeling algenneenDe moeilijke toegankelijkheid van deTGB 'Belastingenenvervormingen'wasvoor de stuurgroep aanleiding om aande belastingenen belastingscombinatiesextra aandacht te geven.De constructeur vindt nu bij elkaar: vei-ligheidsklassen met referentieperiodenen reductiefactoren, belastingsfactoren,vloerbelastingenenbelastingscombina~ties. Het hoofdstuk wordt afgeslotenmet theoretische overspanningen enopleglengten, die nu voor de verschil-lende constructiedelen bij elkaar zijngevoegd.8. Krachtsverdeling in platen in ge-schoorde constrnctiesBehoudens aanpassing van de notatiesen de toelichting is dit voormaligehoofdstuk 14 niet gewijzigd.9. Krachtsverdeling in raannwer-ken en schorende constructiesDit hoofdstuk is de vervanging van devoormalige bladen 12.1 en 12.2 en volgtinhoofdlijnendeVEC-artikelen7.6, 7.7en 7.8, voorafgegaan door waarden vanEf?Grafieken voor (eo!h+ elh) voor scho-rende constructies zijn niet meer opge-nomen, aangezien die in geval van aan-pendelende belasting voor alle mogelij~ke verhoudingen van Nvd' INd' gemaaktzouden moetenworden. De voormaligegrafieken 12.2.b-c-e-fgo1den(engeldennog) alleen voor Nvd' INd' = 1. Overi~gens kan de vraag worden gesteld hoevaak deze grafieken zijn gebruikt.10. Dinnensionering op buiging ehnornnaalkrachtIn dit hoofdstuk is het restant van hetvoormalige hoofdstuk 12 opgenomen:de kolomgrafieken, alleenvoor FeB 500en als universele grafieken voor allesterkteklassendoor middel van fJ-waar-den.11. Dinnensionerirtg op buigingzonder nornnaalkrachtDe rechtstreekse tabellen voor Wo zijnalleen nog voor FeB 500 gegeven, voorde sterkteklassen B 25 en B 35. Om hetinterpoleren gemakkelijk te maken zijndeze tabellen verfynd.Voor andere staalsoortenensterkteklas-sen kan gebruikworden gemaaktvan detabelvoor kwoendevan toepassing zijn-de k-waarden.12. Dinnensionering op dwars-kracht, wringing, ponsAangezien Tl nu van drie factoren af-hankelijk is,moestbij dwarskrachtwor-den afgezien van omloopgrafieken dierechtstreeks tot wapening leiden. Voorzover mogelijk is getracht door middelvan stroomschema's, grafieken en tabel-Cement 1992 nr. 2len het dimensioneren op dwarskracht, B 0 EK.BESPR,E~IN'"G-wringing en pons zo goed mogelijk te I---------------------=------=-----=-----------=-='----londersteunen.13. Dimensionering op doorbui-ging en scheurvormingOmhetinterpolereninVBC-tabel35 tevermijden zijn grafieken opgenomenvoor (11' (1z en (14'Voor vlakke, massieve platen in wonin-gen (Prep = 1,75 kN/mz en 'ljJ = 0,4),kantoren, onderwijsgebouwen en ge-zondheidszorggebouwen (Prep = 2,5kN/mz en'ljJ = 0,5) zijn voor rustendebelastingen van 0,5 tot 2,5 kN/mz gra-fieken gegeven voor Eloo en Elo alsfunctie van h en WO' Hiermee kan detoetsing van Utet en Uen eenvoudig wor~den uitgevoerd.Alleen deze grafieken rechtvaardigen alde aanschafvan de GTB!Ten aanzien van scheurvorming wordtvolstaan met een volledig ontwikkeldscheurpatroon.14. VVapeningsgegevensNaast de gebruikelijke gegevens overkenmiddellijnen en de herziene las- enverankeringslengten zijn twee tabellenopgenomen voor het minimum-wape-ningspercentage voor rechthoekigedoorsneden belast op buiging en druk,respectievelijk buiging en trek. Op deachtergrond van deze tabellen zal in eenvolgend nummervan Cementnog naderworden ingegaan.15. DetailleringDit is een herziening van het vroegerehoofdstuk 6, detaillering van de afzon-derlijke constructiedelen, waaraan ge-gevens over brandwerendheid zijn toe-gevoegd.16. VerbindingenDit hoofdstuk is beperkt tot mortel-voegverbindingen.Ten slotteIn de VBC 1990 wordt in de toelichtingbij de artikelen 7.6.3.1 (ongewapendewanden) en 8.6.3 (doorbuiging) naarGTB-tabellen verwezen. Aangezien dekennis hierover naar de mening van destuurgroep nog onvoldoende is uitge-kristalliseerd, zijn dezetabellen nog nietopgenomen en zullen te zijner tijd alstussentijdse aanvulling verschijnen.Cement 1992 nr. 2Precast Concrete Raft Units,JW.Bull (editor), Blackie, Glasgow/London, 1991; 194 blz., f. 168,50Het eerste boekover bedrijfsvloerplatenvan beton is onlangs verschenen. Sindsde Second International Workshop onthe design ofconcrete Pavements, okto-ber 1990 in Sig?enza (Spanje), is bekenddat er de laatstejaren aan de universiteitvan Newcastle-upon-Tyne nogal watonderzoek is verricht om te komen toteen ontwerpmethode voor geprefabri~ceerde verhardingen van betonplaten.In de tweede helft van de jaren '80 zijndaarover artikelen gepubliceerd, maaralle in gespecialiseerde tijdschriften.Het nuverschenenboek teltachthoofd-stukken,verdeeld overdrie secties: 'Ana-lysis and Design', 'Performance and Per-formance improvement' en 'Good raftunit pavement practice'. Bij nadere be-schouwingheeftditboekonmiskenbaariets tweeslachtigs. De onderzoeker hadkennelijk behoefte om in de civieltech-nische wereld meer bekendheid te ge-venaanhetresultaatvanzijnwerkendatvan zijn oud-collega DrHAl-Kalid(thansverbondenaande universiteitvanLiverpool). Daartoe heeft ieder eenhoofdstuk geleverd over resp. het ont~werp enhetvermoeiingsgedragvanver-hardingen met betonplaten. Maar wel-licht gezien opgelegde of gekozen res-tricties, had Bull behoefte om beidehoofdstukken te laten aanvullen tot eenechtboek. Ditheeftgeleid totzes hoofd-stukkendie eenwaardevolle uitbreidingvormen.Bij de doorBull met behulp van het ein-dige-elementenpakket 'PAFEC' ont-wikkelde ontwerpmethode voor vier~kante platen (2 x 2m) wordt iteratiefna-gegaan wat constructiefnodig is om detoelaatbarebuigtrekspanning in het be-ton en de toelaatbare verticale grond-drukniette overschrijden. Met het voordeze ontwerpmethode samengesteldeinter-actieve computerprogramma,kan ook het effect van een funderingworden nagegaan.Voor het vermoeiingsgedrag van ver-hardingen van betonplaten in havenge-bieden, vooral containerterreinen,maakt Al-Khalid ruim gebruikvan hetmanual 'The structural design ofheavyduty pavements for ports and other in-dustries',vanJohnKnapton.Ditmanualbetreft beton- en asfaltverhardingen,maar niet verhardingen van betonpla-ten, zodat het hoofdstuk van Al-Khalideen bruikbare aanvulling op datmanualzou kunnen zijn. Dit is echtergeenszinshet geval, terwijl er ook geen duidelijkerelatie met de eerder gepresenteerdeontwerpmethode is.Niet alle vijf hoofdstukken die Bull alseditor heeft verzameld gaan over be-drijfsvloerplaten. R.Rollings (USA) be-handelt prefab betonplaten in allerleivormen en typen, waarbij hij ook aan-dacht besteedt aan het constructieveontwerp. Zijn landgenoot A.M.Ioanni-des (universiteit van Illinois) belicht detheoretische benadering van elastischondersteunde betonverhardingen. DeJapanners M.Fujii en A.Miyamoto rap-porteren over het gedrag van gewapenden voorgespannen heton onder belas-tingen die door stoten ofinslagen wor-den veroorzaakt. Dit hoofdstuk valt fei-telijkbuitende scopevan dithoek, maarhet is interessant voor degene die ge?n-teresseerd is in 'impactloading' en in dewijzewaarop men inJapanditvraagstukbestudeert. Ook het hoofdstuk vanM.Poblete (Chili) heeft geen betrekkingop hedrijfsvloerplaten, aangezienhij hetgedrag beschouwt van ter plaatse ge-storte ongewapende betonverhardin-gen onder verkeers- en temperatuurbe-lastingen.De Engelsman LJKennedy bespreektde toepassing van prefab betonplatenvoor snel herstel van beschadigde start-banenenandere militaireverhardingen.Als editor en als 'contributor' geeft Bullin hoofdstuk 8 een samenvatting van detheorie, het ontwerp, de vervaardigingen de toepassing van geprefabriceerdebetonplaten, zoals hedrijfsvloerplaten.Dit boek, dat wordt afgesloten met 275literatuuropgaven, wordt niet volledigdoor de titel gedekt, maar verstrekt des-ondanks een grote hoeveelheid infor-matie, voor iederdie betrokkenis bij be-tonverhardingen, zowel in prefab als inter plaatse gestort beton.A.A. van der Vlist47