A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pInfras tr uc tuur8 cement 2008 5201420162015201313936C36949612350A96A261241611392626161256050899050502728Bocht van LeuvenBocht van Nossegem4 sporen Brussel-Halle4 sporenBrussel - Leuven4 sporen Brusselvertakking Sint-Katherina LombeekNoordelijke ontsluitingvan de luchthaven(voltooiing Diabolo)Watermaal - Josaphat+ tunnel4 sporenWatermaal - Ottignies4 sporenUkkel - NijvelETCS V200ETCS V200December 2006december 2005december 2006december 20062012NINOVELeuvenHALLE`S GRAVENBRAKELNIJVELOTTIGNIESDENDERMONDEJOSAPHATSCHAARBEEKAALSTWAVERLOUVAIN-LA-NEUVEGERAARDSBERGENEDINGENEIGENBRAKELWATERMAALMechelenDENDERLEEUWVILVOORDELINKEBEEKKortrijkGeraardsbergenAntwerpenLuikDoornikCharleroiNamenBergenGentLeuvenOttigniesLokerenGentin uitvoeringgeplandbe?indigdInfras tructuurwerkenParijsBRUSSEL-NOORDBRUSSEL-CENTRAALBRUSSEL-ZUIDBRUSSEL-SCHUMANBelangrijke impuls voor de ontwikkeling van Europese hoofdstadGEWESTELIJK EXPRESNETVERBETERT MOBILITEITROND BRUSSEL1 |Planning GENL.E.G. Lallemand, InfrabelDagelijks pendelen meer dan 360 000 mensen van ennaar Brussel. Volgens de verwachtingen komen daar elkjaar nog eens vele duizenden bij. Met het oog op dezepermanente groei ? sinds 2000 is het aantal treinreizi-gers met 25% gegroeid ? en omdat de wegen steeds meerverzadigd raken, wordt het Gewestelijk ExpresNet ont-wikkeld. Dit voorstadsnet draagt het bij aan een nieuwemobiliteit in en rond de hoofdstad van Europa.Het Gewestelijk ExpresNet (GEN) is een spoorweg-project voor de realisatie van een voorstadsnet rondBrussel. Het project beoogt het toenemende verkeernaar en in Brussel te ontlasten, het gebruik van deauto te beperken en de schadelijke gevolgen ervanvoor het milieu terug te dringen. Het steunt op decomplementariteit van het vervoer per trein en deandere openbaar-vervoersmogelijkheden. Het GENzal bestaan uit een netwerk van acht nauw metelkaar verbonden spoorverbindingen die de mobili-teit in een straal van 30 km rond Brussel aanzienlijkzullen verbeteren. Infrabel, de infrastructuurbeheer-der van het Belgische spoorwegnet, vervult met deverschillende investeringen op de belangrijke spoor-assen een essenti?le rol in de uitbouw van het GEN.C a p a c i t e i t s u i t b r e i d i n g G E N - l i j n e nDe hoge frequentie van het treinverkeer (elke vijftienminuten een trein tijdens de spits) is de grootste troefvan het GEN-project. Het vereist de uitbreiding vantwee naar vier sporen op de meest betrokken lijnennaar Brussel. Dankzij deze aanpassing en het afstem-men van de sporen op het type treinverkeer wordt decapaciteit op deze spoorassen verhoogd en de door-stroming verbeterd. Zo zullen twee sporen wordenA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pInfras tr uc tuurcement 2008 5 9voorbehouden aan de snelle treinen (IC-IR, snellespitsuurtreinen en bepaalde hogesnelheidstreinen),terwijl de twee andere sporen dienen voor de GEN-treinen en de tragere spitsuurtreinen. Het GEN biedtde pendelaars een milieuvriendelijk alternatief voorde auto en is behalve qua dienstverlening (frequentie)ook gunstig op het vlak van tarief en toegankelijkheid.Het GEN zorgt er eveneens voor dat de verbindingmet de andere transportmiddelen harmonieus ver-loopt. Onder meer door het invoeren van specifiekebuslijnen om de treinloze zones te bedienen, en doorde aanleg van parkeerplaatsen voor fietsen en auto's.Voor Infrabel, dat verantwoordelijk is voor de bouwvan de nieuwe spoorinfrastructuur, betekent hetGEN-project een totale investering van 1,83miljard. Hiervan wordt een belangrijk deel betaalduit het GEN-fonds, dat werd opgericht op initiatiefvan de federale regering en wordt beheerd doorNMBS-Holding.Heel wat infrastructuurwerken zijn al begonnen ofworden binnenkort opgestart op verschillendespoorlijnen in Brussel. Meer dan 120 stations enstopplaatsen worden aangepast of vernieuwd. Doorvertragingen in de procedures voor de nodige bouw-vergunningen, is de aangekondigde termijn voor deindienstneming van het Gewestelijk ExpresNet(2012) echter uitgesteld. Het streefdoel is een volle-dig operationeel GEN in 2016.B r u s s e l ? H a l l e e n B r u s s e l ? L e u v e n a lo p v i e r s p o r e nOp de lijnen Brussel ? Halle (L.96) en Brussel ?Leuven (L.36) is de uitbreiding naar vier sporen aleen feit. De lijn Brussel ? Halle was de aanzet voorde allereerste hogesnelheidslijn (hsl) in Belgi?tussen Brussel en de Franse grens. Het trac? vanBrussel tot Halle (17 km) werd in 1996 al op viersporen gebracht en was dus eigenlijk de eersteGEN-lijn. Meteen werden ook alle bruggen en via-ducten op deze lijn vernieuwd. In Halle kwam ereen nieuw station en ook de stopplaatsen op hettrac? werden gemoderniseerd.Ook op de lijn Brussel ? Leuven, die volledig operati-oneel is sinds december 2006, viel de uitbreidingsamen met de aanleg van de hsl, in dit geval tussenBrussel en de Duitse grens. Er komen nieuwe stati-ons in Zaventem en Kortenberg en zes stopplaatsenop het trac? worden nog gemoderniseerd. Eind 2009zal deze lijn volledig zijn afgewerkt.S p o o r v e r b i n d i n g W a t e r m a a l ? S c h u m a n? J o s a p h a tIn 2004 zijn de werken tussen Watermaal, Schumanen Josaphat (Meiser) gestart. De aanleg van spoorin-frastructuur en een nieuwe tunnel in het oosten vanBrussel is noodzakelijk voor de toename van hettreinaanbod in Brussel ?n voor de verbinding metde Europese wijk. Het gecombineerde gebruik vande spoorlijn in het oosten van Brussel (L.26 Halle? Vilvoorde) en de tunnel zorgen ervoor dat deEuropese wijk met de meeste Belgische agglomera-ties (assen Mechelen / Hasselt, Leuven / Luik) enmet de luchthaven Brussels Airport kan wordenverbonden, zonder hiervoor gebruik te hoevenmaken van de drukke Noord-Zuidverbinding, die zogoed als verzadigd is.De belangrijkste nieuwe infrastructuur op deze lijnis de 1250 m lange dubbelsporige tunnel vanaf2 |Knooppunt Brussel-LeuvenA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pInfras tr uc tuur10 cement 2008 5Brussel-Schuman tot Meiser, die de lijn Brussel ?Ottignies (L.161) verbindt met de lijn Halle ? Vil-voorde (L.26). De voorbereidende werkzaamhedenvoor de aanleg van deze tunnel zijn eind 2006gestart en zullen in 2013-2014 volledig zijn be?in-digd. Het station Brussel-Schuman zal bovendienworden heringericht en uitgebreid.B r u s s e l ? O t t i g n i e s ( L . 1 6 1 )In de zomer van 2006 is gestart met de GEN-werken op de lijn Brussel ? Ottignies tussen hetstation van Ottignies (het drukste station in Wallo-ni?) en de vertakking Louvain-la-Neuve ?n tussenHoeilaart en het Zoni?nwoud. Heel concreet zullener twee nieuwe sporen (aan weerszijden van dehuidige spoorlijn) worden aangelegd en moeten erenkele bruggen op het traject worden verbreed. Dewerken op de lijn 161 strekken zich uit over de driegewesten (Waals, Vlaams en Brussels Gewest) in deperiode 2006-2015.Verschillende maatregelen zijn uitgewerkt om deimpact van de nieuwe spoorinfrastructuur voor deomwonenden te beperken. Deze maatregelenhebben plaats met respect voor het milieu enbestaan onder meer uit de bouw van nieuwegeluidsschermen en het gebruik van diepe funde-ringen om eventuele geluidshinder en trillingenvan de treinen te beperken. Tegen 2015 zal de3 |Lijn Brussel - Ottignies4 |Lijn Brussel-NijvelA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pInfras tr uc tuurcement 2008 5 11spoorlijn tussen Brussel en Ottignies over viersporen beschikken, die over een lengte van 22,5 kmde drie gewesten van het land zullen doorkruisen.B r u s s e l ? N i j v e l ( L . 1 2 4 )Het aantal sporen op de lijn 124 Brussel ? Nijvel,wordt eveneens uitgebreid tot vier over een afstandvan 23 km tussen Ukkel en Nijvel. De maximalesnelheid op dit baanvak wordt verhoogd van 120km/u tot 160 km/u. Behalve de modernisering vanacht bestaande stations en stopplaatsen, worden erook twee nieuwe stopplaatsen (Moensberg enBraine-Alliance) gebouwd met de nodige facilitei-ten voor de treinreizigers. Dit zijn bijvoorbeeldhoge perrons die ook toegankelijk zijn voor mindermobiele reizigers, nieuwe wachthuisjes, sonorisa-tie, bewegwijzering en verlichting.De werken op de lijn 124 strekken zich eveneensuit over de drie gewesten. De eerste werken zijneind april 2007 gestart tussen het zuiden van Water-maal en het noorden van Eigenbrakel. De belang-rijkste werkzaamheden zijn gesitueerd in hetstation Nijvel dat moet worden heringericht (inclu-sief een nieuwe parking) om als eindstation tekunnen fungeren voor deze GEN-lijn. Tegen 2016is ook de GEN-infrastructuur op deze belangrijkespoorverbinding voltooid.B r u s s e l ? D e n d e r l e e u w ( L . 5 0 A )De bestaande spoorlijn Brussel ? Denderleeuw istijdens de piekuren het meest drukke baanvak vanhet Belgische spoorwegnet. In het kader van hetGEN wordt het aantal sporen op het baanvak tussenBrussel-Zuid en de vertakking Sint-Katherina-Lombeek uitgebreid naar vier sporen en wordt ineen volgende fase de toegelaten snelheid opgetrok-ken van 160 km/u tot 200 km/u. Deze capaciteits-uitbreiding is nodig voor de realisatie van het GEN-aanbod, maar verhoogt ook de betrouwbaarheid vande spoorinstallaties op deze belangrijke lijn (o.a.seinen, wissels, bovenleiding, enz.). De aanleg vandit derde en vierde spoor over een lengte van 15 kmsitueert zich op het Brusselse en Vlaamse Gewest.Het project zal beginnen met voorbereidendewerken in het station Brussel-Zuid voor een uitbrei-ding van de capaciteit in die zone en een aanpas-sing van de in- en uitrit van de lijn 50A. Tijdensdeze werken worden ook enkele belangrijke kunst-werken aangepast en specifiek milderende maatre-gelen ter bescherming van het milieu genomen.Naast de maatregelen op het vlak van geluid en tril-lingen, is ook de aanleg van recreatieve wandel- enfietspaden en natuurgebieden voorzien (aanplantenvan streekeigen vegetatie, inrichting van groenebufferzones, enz.).De GEN-werken op de lijn 50A zijn gepland in deperiode 2008-2014.I m p u l s v o o r g e h e l e o m g e v i n gHet GEN is een perfect voorbeeld van hoe nieuwespoorinfrastructuur wordt ge?ntegreerd in hetmilieu en hoe stations en stopplaatsen wordeningepast in de omgeving. Met de realisatie van hetGEN zal bovendien de leefbaarheid voor de buurt-bewoners verbeteren.Het Gewestelijk ExpresNet zorgt niet alleen vooreen verbetering van de mobiliteit in en rond Brusselmaar vormt ook een belangrijke impuls voor deontwikkeling van de hoofdstad op sociaal en econo-misch vlak. n5 |Viaduct Brussel-Zuid