Slavenburg is een pionier als het gaat om Virtueel Bouwen. In de voortdurende zoektocht naar innovaties belandde het bedrijf twee jaar geleden bij Stanford University. In een samenwerkingsverband wordt daar bruikbare kennis ontwikkeld op het gebied van Virtual Design and Construction (VDC). Slavenburg is op brede schaal aan het experimenteren.?Vooruitgang boeken we vooral door kennis in de praktijk te brengen,? aldus adjunct-directeur Eelco Ouwerkerk. Het clublied van ?buurman? Feyenoord, lijkt dan ook symbool te staan voor dit Rotterdamse bouwbedrijf.
themaGeen woorden maar daden6200914themaGeen woordenmaar daden1Slavenburg haalt kennis van Stanford University naar NederlandGeen woorden maar daden 62009 15Het gaat familiebedrijf Slavenburg van oudsher vooral om watde eindgebruiker met een gebouw wil. En om dat te vertalennaar een kwalitatief eindproduct. Een bedrijf met een visie dus.Tekenend is ook de manier waarop Slavenburg met de huidigecrisis omgaat. Toen de eerste tekenen van de crisis een jaargeleden zichtbaar werden, heeft Slavenburg tijdig ingegrepen.In plaats van alleen maar te bezuinigen heeft het bedrijf ookgeprobeerd zich klaar te maken voor de toekomst. Ook overinnovaties in het bouwproces heeft het bouwbedrijf een duide-lijke opvatting.Ouwerkerk: "De kwaliteit van opgeleverde bouwwerken isvaak beschamend. Die kwaliteit kan en moet omhoog." Hetbedrijf heeft de ambitie om meer technologie en innovatie inde bouw toe te passen. "De bouw is erg conservatief. Demeeste dingen gebeuren nog op dezelfde manier als decenniageleden, er is nauwelijks procesinnovatie. En kijk eens naarde prijsontwikkeling in vergelijking met bijvoorbeeld deelektronicabranche. Waar LCD-schermen en computerssteeds goedkoper zijn geworden, zijn bouwprijzen alleenmaar gestegen. Vaak wordt als excuus aangedragen dat in debouw telkens een prototype wordt gemaakt. Maar ook eldersworden veel unieke producten gemaakt, maar dan met eenveel efficiënter proces."StanfordSlavenburg neemt graag een voorbeeld aan andere industrieën."Neem de NASA. Het is natuurlijk ondenkbaar dat bij eenruimtestation na oplevering nog van alles moet worden ingere-geld. Bij de bouw is dat min of meer gebruikelijk. De gevolgenvan fouten zijn in de ruimtevaart natuurlijk veel groter. Maarwe kunnen er wel een hoop van leren."Slavenburg is op zoek gegaan naar hoe je technieken vanandere industrieën kunt aanwenden om het eigen proces teverbeteren. En daarmee ook producten te verbeteren. Eenvan de resultaten van de `verkenningstocht' is een samenwer-kingsovereenkomst met het bouwinstituut CIFE van de Stan-ford Universiteit in Silicon Valley. Ouwerkerk: "In Amerikawordt veel praktischer met kennis omgegaan. Universiteitenmogen de kennis gewoon commercialiseren. Daar maken wijnu dankbaar gebruik van."Slavenburg stuurde acht mensen naar een opleiding bij CIFE.En nog steeds is er nauw contact. Bij CIFE proberen ze tech-nologieën uit andere industrieën bruikbaar te maken voorSlavenburg is een pionier als het gaat om VirtueelBouwen. In de voortdurende zoektocht naar innova-ties belandde het bedrijf twee jaar geleden bij Stan-ford University. In een samenwerkingsverbandwordt daar bruikbare kennis ontwikkeld op hetgebied van Virtual Design and Construction (VDC).Slavenburg is op brede schaal aan het experimente-ren. "Vooruitgang boeken we vooral door kennis inde praktijk te brengen," aldus adjunct-directeurEelco Ouwerkerk. Het clublied van `buurman' Feyen-oord, lijkt dan ook symbool te staan voor dit Rotter-damse bouwbedrijf.1 Waterschap Hollandse Delta, een van devele projecten van Slavenburg2 Opleiding in een I-room in Stanford2"De kwaliteit van opgeleverdebouwwerken is vaak beschamend"themaGeen woorden maar daden62009163 Voorbeeld van een MACDADI-diagram4 4D-momentopname van een kinderdagverblijf inDordrecht waarbij de planning aan het model isgekoppeld5 Doorsnede en plattegrond van het kinderdagverblijf,door Slavenburg in 3D gemodelleerdVolgens Ouwerkerk zijn dit soort effecten in theorie ook nu welte overzien; als het maar niet al te complex wordt. Omdat decommunicatie vaak moeizaam verloopt, gaan er nu regelmatigdingen mis. "We zitten vol met vergaderingen: bouwvergade-ringen, werkbesprekingen, coördinatievergaderingen enzo-voorts. Het werk stapelt zich op, actiepunten worden vergeten,de een komt te laat binnen, de ander moet eerder weg. Ditlevert enorme inefficiëntie en procesverstoringen op." Bij virtu-eel bouwen gaat het dus niet alleen om de technologie, maarook om de manier van samenwerken die moet veranderen.Andere ontwerpsessies, andere beslismomenten, andere hulp-middelen om beslissingen te ondersteunen.BouwkolomWaar de coördinatie van BIM uiteindelijk moet komen teliggen, staat wat Ouwerkerk betreft voorlopig niet vast. Wantoveral in het proces biedt VDC voordelen, voor elk op zijneigen manier. Voor een architect kan het gaan om de visualisa-tie van de architectuur. Voor een constructeur is het handig ommodellen geheel in 3D te kunnen berekenen. "Veel bureausstaan aan de vooravond van een omschakeling. Ze moeten ookwel. Wij zullen uiteindelijk niet meer kunnen samenwerkenmet mensen die achter het tekenbord blijven."Over de meerwaarde voor de bouwer wordt nu veel nagedacht."We zijn aan het experimenteren met koppelingen met onsERP-systeem. Zo wordt een project gekoppeld aan de planningen de begroting, tot aan de loonadministratie aan toe. Daar-naast koppelen we ook `röntgenfoto's' van de bouw aan hetsysteem. Zo kunnen we zien of we ook daadwerkelijk makenwat we van plan waren. En uiteindelijk, in het onderhoudssta-dium is de informatie ook van grote waarde."Ook op de bouwplaats heeft VDC zijn nut. Zo maakt eentimmerman vaak mee dat een op papier slimme oplossing moei-lijk uitvoerbaar is. Met een 3D-plaatje ziet hij beter wat er moetworden gemaakt. Ook krijgt hij een beter inzicht in het geheel.Slavenburg besteedt er veel aandacht aan de meerwaarde ookvoor de klant duidelijk te maken. Want die meerwaarde isonmiskenbaar. Zo is een bouwtekening voor een niet-professi-onele opdrachtgever vaak heel moeilijk te begrijpen. Daaromwerden in het verleden vaak artist impressions gemaakt. Nukan in feite gewoon de bouwtekening als communicatiemiddelworden gebruikt. Dat is geen impressie meer maar de daadwer-kelijke tekening. Hij ziet dus duidelijk wat er ook werkelijk gaatworden gebouwd. De klant heeft daarmee niet alleen meerinzicht maar ook veel meer zekerheid over wat hij krijgt.bouwtoepassingen. Een van de ontwikkelingen is VDC(Virtual Design and Construction)."Waar in Nederland vaak over BIM wordt gesproken, hebbenwij het liever over Virtueel Bouwen. BIM speelt daarbij weleen belangrijke rol maar is er in feite een onderdeel van." BijVDC wordt een gebouw op voorhand gebouwd. Alle dingendie tijdens het proces aan de orde komen, worden naar vorengetrokken en gevisualiseerd. Zo kun je zien wat de impact isvan bepaalde besluiten op andere prestaties of onderdelen.CommunicatieOuwerkerk haalt een praktijkvoorbeeld aan: "Stel er wordt over-wogen een kolom onder een vloer te verplaatsen. Daarmee zoude overspanning groter worden met als gevolg een dikker vloer-pakket en een zwaardere band in de gevel. Ook het glasopper-vlak wordt kleiner de installaties passen niet meer onder devloer. Uiteindelijk zou je dus zelfs kunnen stellen dat hetverplaatsen van de kolommen effect heeft op het binnenklimaat."conformance to product objectivesoption 1: lecture hall option 2: classroom meets all objectives50 yr cycle cost (SM)usable area (sf2)capacity (person)?lm structure with littledamage after seismic appeal(% damaged)intimacy (# seats)cost (MS)energy (KBTU/sq-ft/year)peak quality riskconformance(actual schedule to plan)(%)peak predictedschedule risk (wks)usable area (sf2)usable area (sf2)210-1-2"Veel bureaus staan aan devooravond van een omschakeling"3Geen woorden maar daden 62009 17IndustrieHet gaat Slavenburg om samenwerking met de hele bouwko-lom, dus ook met toeleveranciers. "De industrie investeert heelbewust in R&D. Er is daar heel veel kennis beschikbaar. Diewordt echter pas laat in het traject ingezet, als we al lang enbreed aan het bouwen zijn. Bovendien heb je vaak ook nog datleveranciers alleen op prijs worden geselecteerd. Kwaliteit isdan ondergeschikt. En de R&D bij bouwbedrijven vindtmeestal alleen projectmatig plaats, uit nood geboren. Dat is erginefficiënt. Het geld dat daarmee kan worden bespaard, kanveel beter in gestructureerde R&D worden gestoken."Ook voor leveranciers geldt dat er aanpassingen nodig zijn.Slavenburg gaat dan ook steeds vaker in zee met leveranciersdie ook mee willen, die ook voor kwaliteit gaan. Het gaatdaarbij vaak om meer strategische samenwerkingen.I-roomsEen van de dingen die bij VDC worden gepredikt, is het inte-graal ontwerpen. "Dus niet eerst het ontwerp maken, vervol-gens de constructie bedenken en daarna de installatie. Maardirect anticiperen op knelpunten." Als tegenhanger van deontwerpvergadering kent VDC de zogenoemde I-rooms (foto2). Letterlijk in één ruimte gaan mensen van verschillendedisciplines bij elkaar zitten. Niet een paar uur maar drie ofvier weken. Tot een ontwerp gereed is. Samen werken zij hetplan uit. Alle knelpunten die de revue passeren kunnen terplekke worden opgelost. "De BIM-technologie biedt hierbijgrote voordelen. Terwijl je aan het ontwerpen bent, kun jebijvoorbeeld direct omschakelen naar een modus waarbij de45a5bthemaGeen woorden maar daden6200918installatiebedrijven nog maar weinig met BIM werken."Daarom werken we nu nog vooral met multidisciplinairebedrijven."MACDADINaast de I-rooms zijn ook de zogenoemde MACDADI-diagrammen (fig. 3) uit Stanford overgenomen. Dit zijnbeslissingsdiagrammen waarmee met alle stakeholders hetontwerp en de engineering kan worden bewaakt. Het gaatdaarbij niet om 50 parameters maar eerder 10 of 15. Tedenken valt aan kosten, onderhoud, energie, maakbaarheid,transparantie. Via inzichtelijke spinnenwebdiagrammenwordt gelijk duidelijk wat het effect van een verandering isop een andere parameter. Input voor deze diagrammen komtuit het BIM-model. Niet automatisch, maar wel vrij eenvou-dig kan de klant worden geïnformeerd over consequentiesvan de beslissingen.Zo worden verschillende bruikbare technieken uit Stanfordtoegepast. Slavenburg heeft besloten in ieder project, ook bijtraditioneel georganiseerde, altijd wel iets van de VDC-wetenschap te gebruiken. Zo is bij een kinderdagverblijf inDordrecht een vrij traditioneel project het geheel in 3Dgemodelleerd. Andere betrokkenen werkten niet met BIM,dus Slavenburg heeft dit op eigen houtje toegepast. In tweedagen stond er een model. Hierdoor kon een clash detectionworden toegepast tussen bouwkunde en constructie. "Wehebben hiermee niet het ontwerp willen veranderen maargoed proberen te voorspellen hoe het er in de werkelijkheiduit zou gaan zien. We hebben ook geëxperimenteerd met dekoppeling met de planning."MensenDe omslag heeft ook behoorlijke invloed op de organisatie.De rol van werkvoorbereiders is aan het veranderen. Slaven-burg spreekt al een tijdje liever over engineers in plaats vanwerkvoorbereiders. Het is in ieder geval noodzakelijk datdeze mensen over een paar jaar allemaal volledig `BIM-vaar-dig' zijn."Een groot voordeel voor ons is dat het al redelijk in onzegenen zit. Wij zijn gewend te denken in prestaties en niet inspecificaties. We redeneren vanuit de klant. En voor jongemensen is de omslag sowieso makkelijker. Die zijn flexibeler engoed op te leiden. Voor ervaren mensen die van andere bedrij-ven komen is het een stuk lastiger."klant het óók begrijpt. Hij kan direct de consequenties vanwijzigingen overzien. Waar in de traditionele aanpak eenbeslissing een paar weken kon duren, kan die nu in een halfuur worden genomen. Je hoeft veel minder op elkaar tewachten omdat je, als je bij elkaar zit, elkaars vragen gewoonveel sneller oppakt." Andere hulpmiddelen zoals smartboardsmaken de communicatie in die I-rooms nog eenvoudiger.Maar het gaat uiteindelijk om de manier van samenwerkenniet om de technologie. In theorie zou je ook met schetsenvirtueel kunnen bouwen.Een van de drempels momenteel is juist nog die ICT-technolo-gie. Zo wordt er met verschillende pakketten gewerkt. De eengebruikt Revit, de ander werkt met Bentley, weer een ander metTekla."We zitten nog wel in een experimentele fase. Voordat allesin het proces goed is gekoppeld en de voordelen volledigworden benut, zijn we zeker vijf jaar verder. Het is welbelangrijk nu veel ervaring op te doen." Slavenburg gaat ernu dan ook vooral heel pragmatisch mee om. Bijvoorbeelddoor bij projecten bouwkunde en constructie in één model testoppen. Voor installaties is het nog wat lastiger omdat"Een doelstellingen van Slavenburg isdat we 10% goedkoper gaan bouwen"6Geen woorden maar daden 62009 196 Voorbeeld van een clash detection7 Het kantoor van de Rotterdamse bouwer Slavenburgklopt dat nog deels, maar over een jaar kan er al weer veelmeer. Dat er iets gaat veranderen is zeker. Je hoeft niet per sevoorop te lopen en alle risico's op de schouders te nemen,maar samenwerken met andere bedrijven is wel noodzake-lijk. Daar zijn we druk mee doende. Een van onze doelstel-lingen die aansluit bij de filosofie van Stanford is dat we10% goedkoper gaan bouwen. En in minder bouwtijd. Datmoet zich nog bewijzen. Wij gaan de uitdaging aan!" FJacques LinssenOok kantoorinrichting zal veranderen. Geen standaard inrich-ting meer maar ruimtes waar samen met andere partijen kanworden gewerkt. Het is zelfs denkbaar dat er een apart BIM-coördinatiecentrum wordt opgericht. Duidelijk is wel dat veelvan de ad hoc organisatie uit de bouwkeet verdwijnt.UitdagingHoewel het in dit stadium nog deels om luchtkastelen gaat, ishet volgens Ouwerkerk van belang erin te geloven. "Een vande valkuilen is te roepen dat het niet kan. Voor dit moment7
Reacties