De Vughterweg in 's-Hertogenbosch is van oudsher eenbelangrijke verbindingsweg van en naar de stad. Aan dekant die grenst aan de rivier De Dommel en daarachter depolder De Bossche Broek, is in ??n van de herenhuizeneen kunstgalerie gevestigd. De galerie was toe aan uit-breiding met een kleine 100 m2vloeroppervlak en uiter-aard het nodige wandoppervlak. Thomas Kemme uitEindhoven werd aangezocht als architect. Het resultaat iseen helder wit-betonnen paviljoen in de vorm van eenomgekeerde U, als omhulling van de ten toon gesteldekunst.Kunstuitingen maken meer en meer deel uit vanwoon- en werkomgevingen. Kunst aan de manbrengen vraagt om een passende huisvesting. JanvanHoofGaleriewildeuitbreidingvandebehuizing,bestaandeuitdevillametdedaarachtergelegenserrevan waaruit men een prachtig uitzicht had op deDommel en de polder de Bossche Broek. Uniek voorNederland is dat een oude stad nog grenst aan eenpolder; richting noord-oost zien we in volle glorie debekende Sint Janskathedraal. Bij de opdracht aan dearchitect golden als randvoorwaarden:? uitbreiding in het naastgelegen plantsoen wasdoor de gemeente niet toegestaan;? meer wandoppervlak, vooral voor het exposerenvan grotere schilderijen;? het uitzicht op de Sint Jan is heilig.E e n h e l d e r e d o o sDearchitectbeslootdeserreaftebrekenendenieuw-bouw direct aan te sluiten op de villa. Om het accentop de ten toon gestelde kunst te leggen, zochtKemme een neutrale heldere vormgeving, zowelbuiten als binnen. Aan de kant van het plantsoenwerdgebouwdtotopdeschuinweglopendeerfgrens.De wens om een rechthoekige expositieruimte temaken leidde zo tot een driehoekig overstek, waar-doordeuitbreidingzichzelfstandigtoont.Nietteminvormen het witte beton van de nieuwbouw en het witgekeimde metselwerk van de villa, op afstand gezieneen prachtig geheel.De keuze voor een vrije indeling en onzichtbarebevestigingen,brachtdenoodzaakvaneengoedspij-kerbaar wandoppervlak met zich mee. Om die redenA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2001 222GALERIE UITGEBREID METHELDER KUNSTHUISfoto's exterieur: Menzo Boon,'s-Hertogenboschfoto's interieur: Bob de Ruiter,Helvoirtisdeuitbreidingeentotalebetonconstructiemetdra-gende vloeren en wanden aan de buitenzijde, naarbinnen toe voorzien van ge?soleerde voorzetwandendie met stucwerk en witte acrylverf zijn afgewerkt(zie geveldetail). Bij elke herinrichting van eennieuwe tentoonstelling, wat zo'n 10 maal per jaar hetgeval is, kan de nieuwe indeling gemakkelijk wordengemaakt en de oude gaten worden weggewerkt.Het tuinpaviljoen sluit aan op de vloer van de villa,maar de hoogte van de ruimte is met bijna 5 m aan-zienlijk groter dan die van de oude behuizing. Datgeeft de uitbreiding een enorme ruimtelijkheid.Onder deze ruimte ligt een souterrain met gedeelte-lijk tentoonstellingsruimte en gedeeltelijk opslag-ruimte. Doordat de tuin iets afloopt naar de rivier,is deze ruimte goed van daglicht voorzien.I n d e l i n gWie vanaf de straat de galerie binnenkomt, loopt ineen rechte lijn naar achteren, waar een klein vensterloktmetuitzichtopdepolder.Hetlijktalsofdebezoe-ker met een minimaal bewegend middeleeuws land-schap wordt geconfronteerd. Bij de passage van oudA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u wcement 2001 2 23naar nieuw ontdekt men links en rechts nieuweruimtendietoeganggeventothetsouterrain,debeel-dentuin en een patio.Lijkt het aanvankelijk of het zicht op de polder tot datenekleinevensterbeperktblijft,wiedevolgendestapzet wordt overweldigd door een groot hoekraam ophet noorden, met uitzicht op Den Bosch met de SintJan. Als `extra' blijft de grote achterwand grotendeelslos van de vloer, waardoor de aanwezigheid van derivier zich manifesteert.E x t e r i e u rHet betonskelet is ter plaatse gestort en het beton isgemaakt met wit cement. Het dak is van waterdichtebeton, onder afschot gestort naar ??n uitstroomope-ning. Regenwater loopt dan ook langs de gevel enlaat een groen-zwart spoor achter. Een ribbelstruc-tuur in de gevel kanaliseert het water.Omdat de essentie op `het binnen' van het gebouwligt,heeftdearchitectdebuitenkantvrijbruutgehou-den. Dat sluit in zijn beleving goed aan bij de wijdseomgeving en ligging aan de Dommel.Ter plaatse van de beeldentuin, aan weerszijden vande nieuwbouw, loopt een betonwand ongewijzigddoor tussen binnen en buiten. Hiermee wordt eengrote eenheid in het gebouw verkregen. De wens omzo min mogelijk verschillende materialen toe tepassen, is kenmerkend voor Thomas Kemme. Betervan drie naar twee dan van vier naar drie! Wit betonen glas zijn daarmee de belangrijkste materialen inde deze galerie geworden. Pieter Spitscement 2001 224cement 2001 2 25inhoudvilla(nasloopbijgebouwen)ca.1000m3inhoud uitbreiding incl. kelder ca. 500 m3grondoppervlakte nieuwbouw 100 m2Projectgegevensopdrachtgever:Jan van Hoof Galeriearchitect:Thomas Kemme, Eindhovenconstructeur:Kees Benders, Helmondaannemer:Cees Vissers, Sint MichielsgestelA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i t e i t s b o u w`Gevouwen betonplaten'
Reacties