themaFaalkosten omlaag met BIM620094themaFaalkostenomlaag met BIMBetere kwaliteit en minder faalkosten, dat zijn twee van de belangrijkstedoelen waar de Rijksgebouwendienst zich de laatste tijd op richt. Om diereden zet de overheid al een tijdje in op ge?ntegreerde contracten. Tegen-woordig is er als belangrijk speerpunt ook `ge?ntegreerd ontwerpen' bijge-komen. Onder de noemer BIM (Bouw Informatie Model) wordt vooralgestreefd naar een betere samenwerking. Volgens drs. Alex Vermeulen,directeur Advies en Architecten (A&A) van de Rgd, is er nog een weg tegaan. "Maar er is duidelijk iets in beweging."A&A is het advies- en architectenbureau van de Rgd. Waar deambitie een aantal jaar geleden nog was het beste architecten-bureau van de wereld te worden, wordt veel werk, zoals hetarchitectonische ontwerp, nu aan de markt overgelaten. Rgdopereert daarmee duidelijker als publiek opdrachtgever. Kwali-teit staat nog altijd hoog in het vaandel maar de rol van de Rgdis de markt ertoe te brengen die kwaliteit ook daadwerkelijk terealiseren. Het motto voor zijn directie is dan ook: `Vanontwerp naar geweten'. Als thema's zijn daarbij benoemd:Veiligheid, Duurzaamheid en comfort en Monumenten."Om de kwaliteit te bevorderen proberen wij het samenwerkenin de bouw te stimuleren", aldus Alex Vermeulen. "Hiervoor isBIM een goed middel." BIM staat volgens Vermeulen eerder voorGe?ntegreerd ontwerpen belangrijk speerpunt voor de RgdFaalkosten omlaag met BIM 62009 5ge?ntegreerd ontwerpen dan voor informatietechnologie. Wel isBIM mogelijk dankzij ICT. Maar belangrijker is een nieuwemanier van werken. "Via BIM komen de partijen die bij eenproject zijn betrokken tot een veel betere samenwerking. De acti-viteiten worden beter op elkaar afgestemd, wat het aantal foutenaanzienlijk reduceert." De Rgd maakt zich dan ook sterk voor hetwerken met BIM. Uiteindelijk moet het bij hun projecten zelfseen vereiste worden. "Niet dat wij BIM letterlijk gaan voorschrij-ven. Maar wij zullen een outputspecificatie opstellen waarmee jeeigenlijk niet anders kunt. Waarmee een ruimtelijk model nood-zakelijk is." Momenteel is Rgd aan het onderzoeken wat de infor-matienorm precies moet zijn en hoe de uitvraag moet wordengespecificeerd. Enerzijds moet niet teveel worden vastgelegd,anderzijds is een wildgroei ook niet gewenst.Nieuwbouw en beheerDe kwaliteit van bouwen gaat ontegenzeggelijk vooruit bijtoepassing van BIM. Een van de voorbeelden daarvan is `clashdetection'. Daarmee wordt onmiddellijk duidelijk of ietsuitvoerbaar is."Wat voor ons ook interessant is, is dat met BIM beter inzichte-lijk wordt gemaakt of aan door ons opgestelde specificatieswordt voldaan. Als het gaat om ruimtelijke volumes bijvoor-beeld. Want wat in werkelijkheid wordt geleverd komt vaak nietovereen met wat je hebt gevraagd."BIM moet uiteindelijk ook een efficiencyslag opleveren. Ietshoeft maar ??n keer in een model gezet te worden. Anderepartijen zoals de constructeur hoeft zijn model niet helemaalopnieuw op te stellen. Bovendien worden daarmee ook model-leerfouten voorkomen.Niet alleen bij nieuwbouw maar ook bij het beheer vanbestaande gebouwen ziet Vermeulen dat er een belangrijkewinst te behalen is. De Rgd heeft zo'n 2000 objecten in beheer,1 Schematische weergave BIM2 Het Sydney Opera House is voor het beheervolledig in een BIM gezetBouwInformatie Modelramingen & calculatiekennis opslagrapportagesloop &hergebruikfacilitymanagementplanning & voortgangsbewakinginkoophoeveelhedentoetsingbouwbesluitsimulatievisualisatieCAD/BIM softwareBouw Informatie ModelHet principe van BIM (Bouw Informatie Model of Building Informa-tion Modeling) is dat alle relevante informatie over objecten,materialen en processen gedurende het hele bouwproces centraalworden opgeslagen, gebruikt en beheerd in een (3D) gebouwmo-del. Alle ondernemingen die bij een bouwproject zijn betrokken,gebruiken dezelfde informatie en zien dus van elkaar wat ergebeurt. De informatie is continu beschikbaar en altijd actueel.21themaFaalkosten omlaag met BIM620096tectenbureaus, aannemers, maar ook installateurs. Voor dielaatste groep heeft het het langste geduurd maar inmiddels zijnook zij overtuigd."Alle inspanningen om BIM onder de aandacht te brengen zijnin dat opzicht dus geslaagd. Maar nu moeten we ons eroprichten BIM ook daadwerkelijk toepasbaar te maken." Een vande zaken die goed moet worden geregeld is een deugdelijkafsprakenstelsel. Er moeten juiste standaarden komen eneenduidige bibliotheken. Alles moet door alle partijen opwaarvan zo'n 1500 gebouwen. "Beheer is voor ons een veelgrotere opgave dan nieuwbouw. Veel mensen realiseren zichdat niet." Het meest verregaande voorbeeld van BIM bijbestaande bouw is het Sydney Opera House. Dat is volledig inBIM omgezet. "Het gebouw wordt 362 dagen per jaar gebruikt.Ondertussen moet het ook worden onderhouden en beheerd.Dat kan eigenlijk alleen als je alles perfect in beeld hebtgebracht." In Nederland gaat men niet zo ver. Wel wordt van demeeste objecten, op het moment dat er iets mee moet gebeu-ren, een ruimtelijke tekening gemaakt. "Dat is een traject vanjaren. Maar de informatie die daaruit naar voren komt is ergwaardevol voor beheersvraagstukken."BIRBIM staat momenteel erg in de belangstelling. Het grootste deelvan de markt is overtuigd van de toegevoegde waarde. Enpartijen die ermee hebben gewerkt zijn erg enthousiast: archi-"Onze belangrijkste zorg isdat we nu gaan convergerenin plaats van divergeren"Faalkosten omlaag met BIM 62009 73 Bij de renovatie van het Ministerie van Financi?n zijn ook alverschillende BIM-elementen toegepastfoto: Imre Csany/Studio Csanybevindt zich volgens Vermeulen in een kopgroep van zo'n 15landen. Vooral op het gebied van objectbibliotheken is ons landerg ver, mede dankzij de inspanningen van STABU.De raad bestaat uit vertegenwoordigers van grote opdrachtge-vers en toonaangevende kennisinstituten, zoals GemeenteWer-ken, Rijkswaterstaat Bouwdienst, Rotterdam, DHV, Arcadis,Imtech, Ballast Nedam en TU Delft. Vermeulen is de vertegen-woordiger namens de Rgd.Voor alle activiteiten is geld nodig, dat de markt zelf moetopbrengen. "Wat dat betreft zit het tij nu natuurlijk niet mee. Wijproberen nu financiering rond te krijgen via overzichtelijke deel-projecten. Zo kunnen we makkelijker inzichtelijk maken wat wewillen bereiken en wat de meerwaarde is voor het bedrijf."VragenZoals gesteld moeten er nog veel praktische zaken wordenuitgezocht. Welke software het meest geschikt is bijvoorbeeld.En hoe ver je moet gaan in de selectie van softwarepakketten."Er zullen in ieder geval geen strikte softwarepakketten voorge-schreven worden. Dat is iets wat de markt zelf moet uitvinden."Er wordt ook gediscussieerd over hoe de IT-systemen vanbedrijven met elkaar moeten communiceren. Is er een centraalserverpark nodig of zijn er slimmere oplossingen? En hoe zithet met de modelleur, de centrale persoon die de modellenbeheert? Is dat iemand bij de architect of bij de aannemer?"Ook dit is iets waar wij ons niet te veel mee moeten bemoeienmaar juist aan de markt moeten overlaten."Duurzaamheid en veiligheidBIM draagt niet alleen bij aan het terugdringen van faalkosten.Het heeft ook grote voordelen als het gaat om duurzaamheid."Door alle faalkosten bouwen we in feiten een gebouw zo'n 1,3? 1,4 keer. Als we dat terug kunnen brengen tot 1,1 keer voor-komt dat een hoop verspilling en dus uitputting van grondstof-fen, energiegebruik enz. Maar ook het verkeer is erbij gebaat.Momenteel is 40% van al het verkeer bouwgerelateerd. Als BIMslaagt is in ??n klap het fileprobleem opgelost."Uiteraard is ook de veiligheid gebaat bij BIM. "Fouten die wede laatste jaren zijn tegenkomen hadden met BIM zeker voor-komen kunnen worden.dezelfde manier worden toegepast, ook in het buitenland."Daar wordt momenteel veel energie in gestoken, door veelverschillende organisaties. Maar dit proces moet wel nogworden gestroomlijnd. Er dreigt nu een enorme versplinteringte ontstaan. Onze belangrijkste zorg is dat we nu gaan conver-geren in plaats van divergeren."Volgens Vermeulen heeft elk initiatief wel zijn waarde. "Je moetuit elk initiatief het positieve halen. Niet zeggen `Wat jij doet isgeen BIM' maar juist nagaan wat de bruikbare elementen zijnen die samenbrengen in een geheel."Een van de belangrijkste platforms die bezig zijn met het stroom-lijnen van BIM is de Bouw Informatie Raad (BIR). De BIR is in2007 van start gegaan, met als einddoel het gemeengoed makenvan werken met BIM in de bouw. Ze richten zich nu vooral op detotstandkoming van goede afsprakenstelsels en co?rdinatie vanNederlandse initiatieven met het buitenland. Want dat alles moetworden afgestemd met het buitenland staat vast. Nederland3"Als BIM slaagt is in ??n klap hetfileprobleem opgelost"