Renovatie en herbestemming zullen de komende tijd bijsteeds meer gebouwen en constructies een rol gaan spe-len. Eraan vooraf gaat de keuze sloop of behoud. In hetlaatste geval moet onderscheid worden gemaakt tussengebouwen die om cultuurhistorische redenen alleengerenoveerd mogen worden en gebouwen die voor her-bestemming in aanmerking komen. Een oud Philips-gebouw in Eindhoven, voorbeeld van de industri?le archi-tectuur uit de jaren twintig, dreigde te worden gesloopt.Voorstellen tot hergebruik leidden tot behoud van hetgebouw. Over de weldoordachte aanpassingen aan ditindustri?le monument gaat bijgaand artikel.Het centrum van Eindhoven is lange tijd gedomi-neerd door gebouwen van Philips. Een Z-vormigfabrieksgebouw aan de Emmasingel werd beginjaren negentig verlaten en kwam leeg te staan.Aanvankelijk wilde Philips het gebouw afbreken endaarmee een directe verbinding maken tussen deoudste fabrieksgebouwen, eveneens aan de Emma-singel gelegen, en het kenmerkende Philips LichtApplicatiecentrum. Op de plaats van het te slopengebouw zou een plein ontstaan met als functie`lichtruimte', waarbij tevens werd gedacht aan eenstedelijke bestemming van het plein.A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i tei t sb o u wcement 1999 712Aanzicht vanaf deEmmasingelfoto's: Norbert van Onna,EindhovenlichtpleinEmmasingelWillemspleinWillemstraatentree parkeergarageentree fietsenkelderen tree middenmotiefentree verhoogde straatDE WITTE DAMEProtest tegen de afbraak van het gebouw dat uit1926-1928 dateert en ontworpen was door de archi-tect ir.D.Roosenburg, leidde tot behoud van hetpand. Tijdens dat proces wat leidde tot het behoud,heeft het betonnen gebouw dat wit geverfd was, dehuidige naam gekregen: de Witte Dame.Er waren randvoorwaarden voor de herbestemming:de verbinding tussen de beide hiervoor genoemdegebouwen moest worden gemaakt, het te renoverengebouw moest worden ontsloten en de binnen-ruimte moest naast `lichtplein' onderdeel wordenvan een groter stedelijk gebied. Momenteel wordtgewerkt aan een nieuwe route door dit stadsdeel,waar de verbinding wordt gemaakt tussen hetwinkelcentrum en het stadion. Deze verbindingloopt via de Emmasingel en een onderdoorgangonder de Witte Dame.H e t o n t w e r pArchitect Bert Dirrix verwierf de ontwerpopdracht.Om de vereiste verbinding mogelijk te maken,behelsde zijn ontwerp de sloop van een deel van hetgebouw, met uitzondering van de straatgevel. Dieachtte hij te karakteristiek om op te offeren. Hetbinnenterrein werd verruimd door een naderhandtoegevoegd magazijngebouw te slopen. Bovendienontwierp hij onder het plein een parkeergarage voor250 auto's. Het binnenplein kreeg de functie vanlichtplein en is tevens bestemd voor activiteiten diezowel door de gebruikers/bewoners van de WitteDame als door de gemeente Eindhoven georgani-seerd kunnen worden.A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i tei t sb o u wcement 1999 7 13Interieur bovenverdiepingtijdens de renovatieDe Witte Dame heeft ook gemeenschapsfuncties,zoals een auditorium met 120 plaatsen, eenworkshop-studio en een ruimte van 1000 m2 voorexposities, congressen en seminars.Op de begane grond bevindt zich een kunstuitleen,er zijn winkels en er is een Grand Caf?.Onderzoek aan de bestaande betonconstructie weesuit dat deze technisch gezien een `weldoortimmerd'geheel is. Bert Dirrix: `Een uitstekend betonnengebouw, opgebouwd uit ter plaatse gestorte beton-nen kolommen, moerbalken en kinderbinten. Hetgebouw is een representatief voorbeeld van functio-nele architectuur zoals die in de jaren twintig werdgebouwd'. De vroegere fabriek telt zes bouwlagenen bezit 31.000 m2 vloeroppervlakte. De vloerenzijn dun, maar sterk. Tijdens de renovatie is alleeneen dunne vloeivloer aangebracht voor de nivelle-ring. Het kolomraster is 7,20 x 7,20 m2, de gebouw-breedte is 3 x 7,20 = 21,60 m.De inwendige structuur is zeer geschikt voor eendivers gebruik. Tijdens het ontwerpen waren degebruikers nog niet met name bekend, wel stond desoort gebruikers vast, zoals ontwerp- en kunstinstel-lingen. The Design Academy;Naast de verschillende kunstinstellingen zijn devier hoofdgrbruikers:- The Design Academy;- European Design Centre;- Philips Design;- Openbare Bibliotheek Eindhoven.M i d d e n m o t i e fDit is de naam voor de ingreep achter de bestaandegevel aan de Emmasingel, waarmee de grote onder-doorgang annex ingangspartij wordt bedoeld.Daartoe is het gebouw over een breedte van circa35 m over de volle hoogte gesloopt, uitgezonderddus de voorgevel en het authentieke trappenhuis.Het middenmotief maakt de verbinding tussen hetLicht Applicatie Centrum en het oude Philipsfabriek-je aan de overkant van de Emmasingel.Vanuit het middenmotief zijn de verschillendegebruikers te bereiken. Het gebouw is horizontaalgelaagd en het middenmotief fungeert als belang-rijke ingangspartij. Het is tegelijk het trefpunt voorgemeenschapsactiviteiten.E ? n r e g i m eVoorwaarde voor het gebruik van het gebouw is hetkiezen voor ??n regime. Dat houdt onder meer inhet accepteren van ??n binnenafwerking van hetkasko. De architect heeft vooral de ruimtelijkheidwillen behouden. Daartoe is het oude interieur`tot op het bot' schoongemaakt en zijn de nieuweleidingen veelal in het zicht gelaten. Met een ver-diepingshoogte van 5 m was dat geen enkel pro-bleem. Alle beton in het interieur is in ??n grijzekleur gespoten. Onder de vloerplaten zijn tussen dekinderbinten akoestische plafonds gehangen.De betonnen buitenwanden zijn opnieuw geverfd,nu in een lichte kleur (gebroken wit met grijzetoets). De stalen ramen en het enkel glas zijn ver-vangen door nieuwe profielen en dubbel glas.Daarbij is niet de oude indeling met veel kleineruitjes gevolgd; binnen de hoofdindeling zijn in hethorizontale vlak de vensters groter gekozen.De gevelisolatie (die niet aanwezig was) is aan debinnenzijde aangebracht.T r a n s f o r m a t i eMet als uitgangspunten:- ordening van functionele programma's;- karakteristieke architectuur zoveel mogelijkbehouden;- specifieke uitwerking van de onderdoorgang alsbijzonder stedebouwkundig element;heeft de architect Eindhoven een deel van decentrum-bebouwing `teruggegeven'. Tegelijk is eenplein ontstaan dat voldoende mogelijkheden biedtom er voor manifestaties een goed gebruik van temaken. sPieter SpitsA r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i tei t sb o u wcement 1999 714Middenmotief (afwijkendemateriaalkeuzes)A r c h i t e c t u u r & o n t w e r pU t i l i tei t sb o u wcement 1999 7 15Projectgegevensopdrachtgever ? IBC/Van Straten/Gemeente Eindhoven.architect ? Dirrix en Van Wylick Architecten, Eindhovenaannemer ? Bouwcombinatie Van Straten Bouw BV Eindhoven en IBC Projectontwikkeling BV Best.constructeur ? DHV/AIB BV, Eindhoven/Amersfoortrealisatie ? 1994 - 1998totale kosten ? f. 80 miljoen, waarvan f. 20 miljoen is gesubsidieerd.Avondopname lichtplein met midden rechts de bibliotheekInterieur tijdens de afbouw; de leidingen blijven in het zicht
Reacties