De nieuwe constructeur (3)6201064IntroDe nieuweconstructeur (3)Rol van de aannemer is meer dan alleen bouwenWaarom is constructieve veiligheid in Nederland niet meer zo vanzelfsprekend als hetbehoort te zijn? Diverse instanties hebben deze vraag de afgelopen jaren onderzochten beantwoord. De resultaten zijn vastgelegd in evenzovele rapporten, zoals `HetCompendium constructieve veiligheid', `De Gedragscode Constructieve veiligheid' ende onderzoeksrapporten van de CUR-commissie `Leren van instortingen'. Uit dezestudies kunnen wij leren dat constructieve schadegevallen zelden echte incidentenzijn. Maar wat is nu de rol van de aannemer in deze problematiek?foto:PERIDe nieuwe constructeur (3) 62010 65Een aantal aspecten komt regelmatig terug, zoals de competen-ties van mensen in relatie tot de uitgevoerde taak, de rolverde-ling in het hedendaagse bouwproces, het beheer van informatieen gegevens, het omgaan met wijzigingen, de kwaliteitsborging(controle) en het handhaven van regels en afspraken. Tevensblijkt uit onderzoek dat de verhouding van ontwerpfouten totuitvoeringsfouten circa 60:40 bedraagt. Voordat de aannemersachterover gaan leunen en denken: "Dat valt wel mee", moet iker direct bij melden dat in de 60% ontwerpfouten ook de foutenin de detailengineering zijn opgenomen. En de detailenginee-ring wordt uitgevoerd onder de verantwoordelijkheid van deaannemer. Reden genoeg om de rol van de aannemer in hetconstructieve geheel nader te beschouwen.ZelfreflectieWaarom maken wij voor wat constructieve veiligheid betreftnog niet de grote verbeterstappen die zo gewenst zijn? Debewustwording is er en de noodzaak tot actie wordt ingezien."De hoogste tijd om het tij te keren en aan de slag te gaan!", zouje denken. Er is echter meer aan de hand. Bij de betrokkenpartijen wordt nog steeds niet voldoende onderkend dat eendeel van het probleem bij henzelf ligt.Neem nu de opdrachtgevers. De onaantastbare opdrachtgeversroeren de trom dat zij het allemaal zo goed doen. Waarom dandie halve uitgeklede opdrachten aan de constructeurs? Denkenzij nu werkelijk dat dit leidt tot kwalitatief goede en veiligebouwprojecten?Dan de constructeurs. Het geweeklaag over te lage honorariaom hun werk goed te doen is terecht. Het ontslaat hen echterniet van de verantwoordelijkheid en morele plicht om te zorgenvoor een goed ontwerp met voldoende constructieve samen-hang, een goede informatieverstrekking naar de uitwerkendepartijen en een deugdelijke controle.De bevoorrechte architecten voelen zich de `ware scheppers'van bijzondere, gewaagde kunstwerken. Zij behandelen deconstructeur als hun knecht, die het vuile werk mag opknap-pen. De constructeurs doen dit slaafs, zonder gezonde samen-werking en soms noodzakelijk tegenwicht. De beste ontwerpenvoor de klant komen echter nog steeds tot stand bij een goedeintegrale samenwerking van alle participerende partijen.De verongelijkte aannemers hanteren eenzelfde klaagzang. Zijworden bestookt met slechte stukken en ondersteund doorpartijen die hun werk niet goed doen. Ook hier geldt: "Stoppenmet ingraven en gejammer. De schouders eronder en zorgenvoor en afdwingen van goede documenten voor de bouw!" Incombinatie met een goede procesbeheersing leidt dit tot reduc-tie van faalkosten en verbetering van de constructieve veilig-heid.Tot slot, de onderaannemers en leveranciers, die eigenlijk bijvoorkeur alleen hun eigen producten willen produceren enleveren. Engineering is geen core business en wordt gezien alseen noodzakelijk kwaad, wat zij graag overlaten aan anderen.Als zij het al willen doen, dan in ieder geval all??n voor huneigen producten en zeker geen `raakvlakengineering'. Maar debouw heeft juist behoefte aan producenten die verder kijkendan hun productneus lang is.ir. Ren? SterkenBAM Advies & EngineeringDe nieuwe constructeur (3)66Natuurlijk is bovenstaand betoog gechargeerd, maar het geeftwel de kern van het probleem weer. De sleutelwoorden zijn:begrip voor elkaars wensen en problemen, vertrouwen, samen-werking en verantwoordelijkheidsgevoel. Er is geen enkelepartij in de bouw die de klus alleen kan klaren. Zo ook niet deaannemer.CultuuromslagIs het met de constructieve veiligheid in Nederland wel zoberoerd gesteld als veel wetenschappers, ingewijden en opinie-leiders beweren? Is al die somberheid wel terecht? Meestal gaathet toch wel goed? En ook weten we niet hoe Nederland het invergelijkend perspectief met de ons omringende landen ervanaf brengt. Wat we echter wel weten, is dat er in het recenteverleden enkele constructieve ongevallen zijn opgetreden dieons zorgen baren. Na onderzoek is gebleken dat de omstandig-heden zodanig waren, dat van incidenten geen sprake is: hetkan zo weer gebeuren! Nuchter beschouwd is pessimisme evenonzinnig als optimisme, maar de aandacht is terecht. Elkongeval is er ??n teveel en de impact kan dermate dramatischzijn, dat `niet ingrijpen' onverantwoord is.Wie denkt dat de aandacht voor constructieve veiligheidvoldoende aanleiding is voor actie, komt bedrogen uit. Natuur-lijk, de bewustwording is eindelijk gevormd en er zijn verande-ringen gaande, maar we zijn er nog lang niet. We leren nog barweinig van onze fouten en de wil om te verbeteren bestaat uitde veronderstelling dat de andere partijen hun werk betermoeten doen.Alle participerende partijen in de bouw zijn nodig om dezeverbeterslag te kunnen maken. Het is een gemeenschappelijkeverantwoordelijkheid en samenwerking tussen partijen is desleutel. De eerste stap die we moeten maken is een cultuurom-slag in de bouw gebaseerd op begrip, vertrouwen, samenwer-king, een open communicatie, het nemen van verantwoorde-lijkheid en een probleemoplossende houding. De tweede stapbestaat eruit dat we de procesbeheersing zodanig inrichten, datde kans op het maken en het niet ontdekken van fouten nihilwordt. Uiteraard is het ook een voorwaarde dat we uitsluitendwerken met kwalitatief goede partijen die hun vak verstaan.Dit zijn de drie voorwaarden voor succes. De aannemer heefteen belangrijke rol in dit geheel en kan een belangrijke bijdrageleveren aan de verbetering van de constructieve veiligheid. Ditis geen utopie, maar een realiseerbare onderneming. In Cement 2010/7 verschijnt het vierde deel vandeze serie. In dat deel geeft Ren? Sterken concreteaanbevelingen voor het verbeteren van deconstructieve veiligheid.