O n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eO n d er w i j scement 2002 576Aan de Faculteit Bouwkunde vande Technische Universiteit Eind-hoven is in september 2001 de af-studeerrichting`ConstructionMa-nagement & Urban Development'gestart. Dit tweejarige opleidings-programma (Masterprogramma)wordt ondersteund door `bedrijfs-kundige' input vanuit de faculteitTechnologie Management aan deTU/e en is tot stand gekomen opbasis van intensief overleg met deStichting Kennistransfer Bouw(KTBouw). De praktijkinbreng indeze wetenschappelijke opleidingwordt mede vanuit de deelnemersin deze stichting gewaarborgd.O n d e r w i j s o r g a n i s a t i eHoewel deze opleiding in prakti-sche zin is ondergebracht bij defaculteit Bouwkunde, wordt voorde samenstelling van het vakken-pakket nauw samengewerkt tus-sen `Bouwkunde' en `Technolo-gie Management'. Een belangrijkdeel van dit masterprogrammabestaat uit projectonderwijs: dezeonderwijsvorm beslaat circa zes-tig procent van het programma:de overige veertig procent wordtgerealiseerd door vakken en oefe-ningen. Het afstudeerproject inhet tweede jaar van dit program-ma beslaat ongeveer driekwartjaar. In het projectonderwijswordt nadrukkelijk naar moge-lijkheden gezocht om samenwer-king te bevorderen tussen stu-denten in teamverband enerzijdsen tussen studenten en bedrijfs-leven (KTB) anderzijds.B o u w p r o c e s m a n a g e m e n tDe context van dit opleidingspro-gramma betreft de problematiekvan het bouwen in complexe ste-delijke gebieden. Meer en meer isin de afgelopen jaren het besef ge-groeid, dat de verbouwing vanbinnenstedelijke gebieden eenbijzondereaandachtvraagtvandeprocesmanagementprofessionals.Niet alleen de Nederlandse, maarook het merendeel van de West-Europese steden vormen belang-rijke pleisterplaatsen voor econo-mische activiteiten en hoog-waardige huisvesting. Steden zijnplaatsen waar mensen graagwillen zijn. Het zijn kernen inEuropa met een grote economi-sche, culturele en sociale beteke-nis. Die unieke binnenstedelijkegebieden hebben geregeld upgra-ding en verbouwing nodig. Omdit te bereiken is een bijzonderebouwmanagementopgave nodig,in de zin van `tijdens de verbou-wing gaat het leven in de stadgewoon door'.V e r s c h i l l e n d eo r g a n i s a t i e c u l t u r e nDe komende tientallen jaren zalin stedelijke gebieden de aanlegvan nieuwe ingrijpende infra-structuur worden gerealiseerdmet de daarmee gepaard gaandeaanleg van nieuwe vervoers-knooppunten. Dat alles in dicht-bevolkte gebieden waar veel acti-viteiten heersen, met beperktebeschikbare bouwruimte. Datvraagt niet alleen om daadkrachtvan alle betrokken partijen, maarook om bezinning. Integrale af-stemming van technieken, finan-cieringsconstructies, risicomana-gement en juridische proceduresis aan de orde.De verschillende organisatiecul-turen, voortkomend uit de ver-schillende ondernemingen enopenbarebestuursgeledingen,vor-men een bonte verzameling,Nieuw tweejarig Master of Science programma aan de TU/eConstruction Management& Urban Developmentdr.ir. W. Schaefer, TU Eindhoven, Faculteit BouwkundeVerschillende `denk-tanken' in onze samenleving wijzen op de ontwikkelingendie zullen plaatshebben in onze stedelijke gebieden. In de komende twintigjaar, zo betoogde de ARTB (Adviesraad voor het Technologiebeleid) enkelejaren geleden in haar beleidsrapportages, maakt ruimteschaarste in de stede-lijke centra dubbel grondgebruik noodzakelijk. De tendens is hoger en dieperbouwen. De stedelijke inrichting zal zodanig moeten zijn dat zij multifunctio-neel kan worden gebruikt. Multifunctioneel betekent ook dat de functies in detijd moeten kunnen veranderen. Een van de oplossingsrichtingen is het moge-lijk maken van meervoudig ruimtegebruik in de stadscentra. Daarin wordt intoenemende mate het grondgebruik voor wonen, bedrijven, winkels, verkeeren recreatie tegen elkaar afgewogen. De geschetste uitdagingen voor(her)inrichtingen van complexe stedelijke gebieden, complex in de zin vankwaliteiten, functies, ontwikkelingsprocessen en technische realisatie, zijnherkenbaar voor onze gehele Euro-regio.Kader van wetenschap en onderzoekProjectonderwijsKader van wetenschap en onderzoekCursorisch onderwijsStudentIndividuelestudentport-folioMentorStichting KTBReal worldExpertsSchema van de relaties tus-sen onderwijsvormen, stu-dent en de stichtingKennistransfer BouwO n d e r z o e k & t e c h n o l o g i eO n d er w i j scement 2002 5 77waarbij als centraal belang vooralle betrokkenen geldt het ge-meenschappelijke publiekprivatedomein. Binnen die context is ernadrukkelijk sprake van multi-disciplinaire samenwerkingsvor-men, waarin op basis van open-heid en gelijkwaardigheid moetworden samengewerkt. Tech-niek, vormgeving, ruimtedyna-miek, stadsgezicht en cultuurraken steeds meer met elkaar ver-vlochten. Dat vergt van alle be-trokken spelers in de markt eenmentale omschakeling en cul-tuurverandering. Vanuit dezevisie,medeverwoorddoordeheerHolleman als voorzitter van deKTB, heeft deze stichting onder-wijsinstellingen benaderd om inwetenschappelijke en professio-nele zin de vorming van eennieuwe generatie `actoren' te sti-muleren.F u n c t i e s e n f a c i l i t e i t e no n d e r d e g r o n dAanleg en uitbreiding van de on-dergrondse infrastructuur zulleneen belangrijke rol spelen bij hetwaarborgen van beoogde kwalitei-ten van stedelijke gebieden: hetgaat onder meer om de toeganke-lijkheid van mensen en goederen.Toegankelijkheid voor moderne`standards' van woon- en huisves-tingsvoorzieningen,zoalsenergie-voorzieningen, communicatieka-bels, centrale afvalinzameling e.d.Civieltechnisch gezien kan in ditverband als voorbeeld wordengenoemd de ontwikkelingsin-spanningen van de Belgische tun-nelboorder De Nijs, die speciaalvoor in-situ productie in dichtestedelijke gebieden het conceptvan polygonale `boorputten' heeftontwikkeld. Deze techniek isvooral bedoeld voor de groeiendemarkt van booractiviteiten in ge-bieden met zeer beperkte moge-lijkheden voor het aanleggen vanbouwputten.L a n g e - t e r m i j n b e s t u u rDe wijze waarop het integrale ver-bouwingsproces van de stadwordt gerealiseerd, inclusief dewaarborgen voor het kunnendoorfunctioneren van de stedelij-ke gebieden tijdens de verbou-wing, zal uiteindelijk medebepa-lend zijn voor de inbreng vaninvesteerders en het draagvlakvan de sociale omgeving. Naastdeze dagelijkse realiteit van be-doelde verbouwingsprocessen iser de lange termijn van financie-ring en navenante risico's. Hetuitwerken van bedoelde verbou-wingsopgaven met een langedoorlooptijd en een relatief hooginvesteringsniveau, vergt inzichtin een complexe materie, die opeen ander niveau ligt dan van hetlokale bouwplaatsmanagement.Een financieringsinfrastructuur,waarbij als onderlegger geldt eenlange financieringstermijn (bij-voorbeeld langer dan 75 jaar),voor de realisatie van nieuwe in-grijpende infrastructurele stede-lijke voorzieningen, is in feite nogonvoldoende verkend door stads-bestuurders in relatie tot particu-liere financieringsconstructies.Hun politieke horizon en man-daat reiken immers niet zo ver.Daaropgebaseerdefinancierings-termijnen en navenante risico-profielen zijn lastig aan te sturenbinnendehuidigetraditievanste-delijke verbouwingen.S t i m u l a n s t o t a a n p a s s i n gv a n p r o d u c t i e s y s t e m e nBij verschillende producenten enbouworganisaties zie je een groei-ende actieve houding ten aanzienvan de geschetste problematiek.Het gegeven dat het aantal stede-lijke gebieden niet of nauwelijksmeer wordt uitgebreid, maar datbouwactiviteiten ? bouwkundigen civieltechnisch ? nadrukkelijkzullen plaatshebben binnen debestaande stedelijke gebieden, isvoor ondernemers aanleidinghun productiesystemen ten aan-zien van die context te optimali-seren. Denk aan het producerenvan in-situ vervaardigde con-structies in smalle straten, meteen minimaal toelaatbare overlasten een minimaal toelaatbare ver-storing van de lokale economi-sche activiteiten. Deskundigendie daarmee te maken hebbengehad, zijn niet onbekend met detendens naar juridische procedu-res die lokale winkeliers aanspan-nen tegen gemeenten. Het kandaarbij gaan om grote vorderin-gen en in feite kunnen daarmeeontwikkelingen tot herinrichtingvan stedelijke gebieden al gauwstagneren.Een aardig inzicht in deze samen-hangende kwesties werd uitge-werkt in enkele studieprojectenvoor de binnenstad van Maast-richt. Studenten van `Construc-tion Management & Urban Devel-opment' ontwikkelden voorstel-len voor het aanleggen van onder-grondse infrastructuur. Twee al-ternatieven werden schetsmatiguitgewerkt, waarbij consequen-ties werden bestudeerd op hetgebied van technische haalbaar-heid, planning, financierings-bronnenenfinancieringsvormen.Eerder in dit studiejaar werd eenanalyse van de bouw van de Hof-toreninDenHaagverricht.Bouw-methoden, projectorganisatie enprocesmanagement werden daar-bij onder de loep genomen.Zo heeft er bijvoorbeeld een groeiplaats van een groot aantal klein-schalige verbouwingen. Grote tra-ditionele woningbouwbedrijvenbezinnen zich op die nieuweopgave. Naar aanleiding daarvanis in de afgelopen jaren al eenreeks afstudeerprojecten gereali-seerd, waarbij in het spannings-veld tussen techniek, bedrijfsor-ganisatie en `marketing' proble-men en oplossingen zijn bestu-deerd. trimester 1project: Hoogbouwtrimester 2project: Ondergronds bouwentrimester 3project: Binnenstedelijkeherstructureringtrimester 4Uitwerking en presentatiestudieresultatenproject: Ontwerpen vanbedrijfsfunctiesVoorbereiding afstudeerprojectAfstudeerprojectONTWERP EN ONDERZOEKDoelstellingOntwikkeling en besturing van processen voorcomplexe binnenstedelijke bouwactiviteiten,mede in relatie tot bedrijfsfuncties vanbouw- en adviesorganisaties.trimester 5trimester 61e jaar 2e jaarPhD ?Schema voor de tweejarigeopleiding ConstructionManagement & UrbanDevelopment
Reacties