C o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU tiliteitsbou w50 cement 2006 8De twee gebouwen zijn opgesteldin open waaiervorm in de richtingvan Euralille. De zuidelijke kopge-vels zijn volledig beglaasd en kra-gen uit boven een talud (fig. 1); zebieden daarbij een adembenemenduitzicht op Euralille. De origineledakvorm vormt een uniek herken-ningselement. Een gelijkvloersedoorgang voor voetgangers ver-bindt de Place Vauban met hetvoetpad langs de avenue de la R?-publique.De gebouwen zijn 18,20 m breed,met aan de gevels beuken van6,70 m en in het midden een beukvan 4,80 m (fig. 2). De buitenstebeuken kunnen worden ingerichtmet gesloten kantoren, grenzendaan een gang, of als landschaps-kantoren. Het ramenraster van1,35 m in de gevel laat een groteflexibiliteit naar modulering toe(fig. 3).De vrije hoogte onder plafond be-draagt 2,70 m op de verdiepingenen 3,80 m op de begane grond(fig. 3). Elk niveau kan in tweeonafhankelijke compartimentenworden verdeeld met eigen lift- entrappenkokers.De nuttige belasting bedraagt voorde begane grond 8 kN/m? en voorde verdiepingen 4 kN/m? en plaat-selijk 8 kN/m? voor de archief-ruimten.De noord- en langsgevels zijn be-kleed met aluminium cassettes enbeglaasd raamchassis. De zuidge-vels en de gevels op begane grondbestaan uit gordijnwanden be-glaasd over de volle hoogte op eenmetalen raamwerk.F u n d e r i n gDe bovenste 5 m van de onder-grond bestaat uit licht zandigleem, gedeeltelijk aangevuld, metzwakke draagkracht. Van -5 m tot-15 m vindt men zand; zwak totongeveer -7 m en daaronder matigtot vast. Daaronder een compacte,donkergrijze kleilaag om ten slotteop ongeveer -27 m op een krijtlaagte stuiten. De mogelijke aanwezig-heid van resten van oude verster-kingen (Vauban) werden ook ver-moed, maar uiteindelijk werddaarvan weinig last ondervonden.Gezien de heterogene samenstel-ling en zwakke draagkracht van debovenste lagen werd gekozen vooreen paalfundering. De palen zijn10 tot 12,5 m lang en zetten aan inde zandlaag. De optie palen vangrote diameter werd onderzocht,maar een oplossing met schroef-palen met zijdelingse verdringing? type Atlas ? bleek de meest eco-nomische.In totaal zijn 401 in de grond ge-vormde schroefpalen aangebrachtKantoorgebouwen Crystal Europe & Quartz Europe, LilleBrug tussen traditie enmodernismeir. F. Moorgat en ing. F. Mestdagh, TAB n.v., RoeselareEuralille is een urbanisatieproject in het Noord-Franse Lille van de hand vanarchitect Rem Koolhaas. Op een oppervlakte van 90 hectaren werd tien jaargeleden rond het TGV-station Lille Europe een complex van kantoorgebouwenen sociale centra opgetrokken. Ondertussen is een tweede fase, Euralille 2, inuitvoering. Daartoe behoort de ontwikkeling van de kantoorgebouwenCrystal Europe en Quartz Europe. Deze gebouwen zijn aan de zuidkant overongeveer 12 m vrijdragend, ??n van de redenen om voor de constructie teopteren voor ter plaatse gestort beton.1 |Vooraan kragen degebouwen 12 m uit(artist impression)fig. 1, 3: Groep Buelens2 |Plattegrond standaard-verdieping Crystalfig. 2, 5: TAB/De norm instabiliteit nvC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU tiliteitsbou wcement 2006 8 51(foto 4). Deze werkzaamheden na-men ongeveer vier weken in be-slag.S t a b i l i t e i tDe stabiliteit in langsrichting wordtverzorgd door de vier betonwanden(d = 200 mm) in de gevels en aanbeide zijden van de middengang.Voor de dwarse stabiliteit zorgen ineerste instantie de betonnen lift- entrappenkokers. Dit bleek echterniet voldoende, omdat het leiddetot een uitkraging (in horizontaalvlak) van meer dan 30 m. Daaromwerden dan ook extra dwarse be-tonwanden voorzien ter plaatse vande sanitaire blokken.De grootste constructieve uitda-ging vormde de uitkraging van 12m aan de zuidzijde. Onderzochtwerden de volgende alternatieven:? een ter plaatse voor te spannenbetonplaat van 1,35 m dikte;? een oplossing met stalen PRS-profielen (profil? reconstitu?soud?) S355;? gebruik maken van de langsebetonwanden.Uiteindelijk werd voor de laatsteoplossing gekozen, waarbij de uit-kraging wordt opgenomen doorenerzijds de oostgevel en ander-zijds door een betonnen kokerpro-fiel gevormd door beide binnen-wanden en de betonvloer van demiddenstrook.C o n s t r u c t i eDe betonwanden zijn alle terplaatse gestort. Enerzijds gaf deuitkraging reeds aanleiding be-langrijke delen van de wanden terplaatse te storten, waarbij de con-structief benodigde zone boven-dien nog een heel stuk naar bin-nen moest worden doorgetrokken.Anderzijds was de raamverdelingin de gevels z? willekeurig, dat eeneconomische opdeling in prefabonderdelen nauwelijks mogelijkwas. Een verzoek aan de architectde raamverdeling enigszins te wijzi-gen bleek architectonisch niet haal-baar. De willekeurige posities en af-metingen van de ramen in de langegevels maakten een eindige-ele-mentanalyse noodzakelijk (fig. 5).De vloeren in de twee buitenstebeuken bestaan uit kanaalplaat-vloeren met druklaag; de middel-ste beuk is uitgevoerd als breed-plaatvloer. Deze vloeren dragen viaschijfwerking in hun vlak de hori-zontale windlasten af naar de hier-boven vermelde wanden en naarde trap- en liftkokers. Bijkomendecomplicatie was dat, om architec-tonische redenen, verschillendestabiliteitswanden niet tot in deondergrondse parking kondenworden doorgetrokken. De krach-ten aan de voet van deze wandenmoesten via de begane-grondvloerworden omgeleid naar verderopgelegen betonwanden van de on-dergrondse parking. Daartoe wer-den gedeelten van de vloer in mas-sief beton uitgevoerd en extragewapend.U i t v o e r i n gMet de bouwwerkzaamhedenwerd begonnen in mei 2005. Deuitvoeringstermijn was erg krap.Per verdieping waren drie wekenvoorzien. In werkelijkheid zijn datzeventien ? achttien werkdagengeworden.3 |Langsdoorsnede engevelaanzicht Crystal4 |Paalfunderingfoto's 4, 6, 7 en 8:Projectmanagement Abssis5 |EEA-resultatenlangsgevelC o n s t r u c t i e & u i t v o e r i n gU tiliteitsbou w52 cement 2006 8Voor de wanden werden verdie-pingshoge stalen bekistingen ge-maakt (foto 6). In totaal werd50 m1bekisting ingezet. Dezewerd in ??n dag geplaatst en gewa-pend en nog dezelfde avond volge-stort. De volgende morgen werdontkist en de bekisting verplaatst.Tijdens de winter gaf dit aanlei-ding tot problemen, zodat beslotenwerd in deze periode de bekisting??n dag langer te laten staan. Degehele werf werd bediend doordrie torenkranen; er is geen ge-bruik gemaakt van mobiele kra-nen.In de loop van het werk werd, omsneller vooruit te gaan, beslotentrap- en liftkokers uit te voeren alspr?mur (dubbele breedplaten). Deuitvoering van beide gebouwen ge-beurde los van elkaar.Hoewel uit berekeningen bleekdat na storten en verharden van dekoker tot het eerste verdiepingsni-veau, deze in staat was het eigen-gewicht van de bovengelegen ver-diepingen op te nemen, stond hetcontrolebureau erop dat, geduren-de de uitvoering, desalnietteminondersteuningen werden ge-plaatst. Deze bestonden uit stalenprofielen die onderaan werdenontdubbeld om het plaatsen vanhydraulische vijzels toe te laten(foto 7). Na voltooiing werden devijzels voorzichtig gelost en werdde zakking gemeten in drie pun-ten. De maximum zakking be-droeg 5,2 mm. Op foto 8 is de uit-kraging te zien met drie stalenI-profielen als tijdelijke steun.Begin september 2006 was deruwbouw van Crystal be?indigd;half oktober 2006 was alle betonvan Quartz gestort. De ingebruik-name van Crystal (netto vloerop-pervlak = 11 900 m2) wordt ver-wacht in januari 2007; Quartz(n.v.o. = 9100 m2) zal volgen injuni 2007. nProjectgegevensopdrachtgever:Romarin Real Estate s.a.s.(Groep Buelens), Zaventemprojectmanagement:Abssis, Wauthier - Brainearchitect:Jean-Paul Viguier, Parijsconstructeur:TAB, Roeselarehoofdaannemer ruwbouw:Building & Engineering, Deerlijkcontrolebureau:Socotec International, Montigny ?le Bretonneux (F)8 |Uitkraging zuidgevel met tijdelijkesteun6 |Bekistingspaneel7 |Vijzel onder steunprofielen