MATERIALENBOUWRIJP MAKEN GAAT BETERMET SCHUIMBETONSchuimbeton is een innovatieve ontwikkeling in de betonindustrie. In korte tijd is degeschiktheid van dit nieuwe bouwmateriaal al gebleken voor uiteenlopendetoepassingen. Bijvoorbeeld voor het bouwrijp maken van bouwterreinen met eenslappe bodem. Enorme tijdwinst en dito vermindering van renteverliezen zijn debelangrijkste argumenten. In de Rotterdamse regio wordt dit waar gemaakt.ouwrijp maken van terreinenmet een weinig draagkrachtigeondergrond had tot voor korteen aardige overeenkomst met het latenrijpen van bepaalde alcoholica: er wasveel tijd nodig om tot een goed resultaatte komen. Na het aanbrengen van eenzandpakket kon de bouwer 't beste eenjaar of twee wegblijven om de onder-grond te tijd te geven te consolideren.De opdrachtgever kon in die tijd weiniganders doen dan hopen dat de voorspel-de ontwikkelingen (zoals voorkeur vanklanten, rente-ontwikkeling e.d.) inder-daad zou uitkomen.Twee jaren geleden is bewezen datbouwrijp maken met schuimbeton eenre?el alternatief is. In Rotterdam werdeen oude haven (het Balkengat) opge-vuld met 20 000 m3schuimbeton tenbehoeve van woningbouw; zie Cement1986 nr.12. Inmiddels kan worden ge-concludeerd dat het project zowel tech-nisch als economisch is geslaagd.Na het Balkengat-project is het ogen-schij nlij b rustig geweest op dit front vande schuimbetontoepassing. Enerzijdsvindt dit zijn oorzaak in de traditioneleinstelling van de bouwwereld en ander-zijds in de concurrentie op het gebiedvan lichte ophoog- en fundatiemateria-len, zoals Flugzand, Argex en polysty-reen hardschuim. Maar met de toepas-sing van schuimbeton voor het bouw-rijp maken van een terrein in Capellea/d IJssel lijkt de toepassing van schuim-beton voor evenwichtsfundaties enbouwrijp maken van terreinen nu tochecht door te breken.Prinsenland, Capelle a/d IJsselIn Capelle a/d IJssel wordt thans de eer-ste fase gerealiseerd van het kantoren-park Prinsenland, vlakbij MetrostationCapelse Brug. De grondslag die daarwordt aangetroffen is misschien wel eenvan de slechtse van Nederland.Op verzoek van de opdrachtgever,Mounthleigh Coroco BV, zijn uitvoerigde alternatieven voor het bouwrijp ma-ken aan de orde gesteld. De nadruk lagop de vergelijking tussen de conventio-48nele methode met zand (integraal ofpartieel) en de nieuwe methode metschuimbeton (partieel bouwrijp ma-ken). Zowel op grond van geringere in-ti?le kosten als op grond van geringerekosten voor toekomstig onderhoud, isgekozen voor partieel bouwrijp makenmet schuimbeton.Daarbij hebben in een vergelijking metpolystyreen hardschuim ook technischeaspecten de keuze op schuimbeton be-paald (druksterkte, produktiesnelheid,resistentie tegen ongedierte).ArgumentenHet is dus schuimbeton geworden,waarmee een evenwichtsfunderingwordt gemaakt voor de aan te leggenwegen, parkeerterrein en paden. In deeerste fase van dit project wordt 6000 m2Cement 1988 nr. 12Bkantooroppervlak gerealiseerd, terwijlhet totale plan bijna 25 000 m2kantoor-oppervlak omvat. In deze eerste fase is4000 m3schuimbeton nodig; het poten-tiaal van het totale gebied in deze omge-ving dat ontwikkeld gaat worden, voorutiliteits- en woningbouw, wordt ge-schat op 75 000 m3.Doorslaggevend argumenten voor dekeuze voor bouwrijp maken metschuimbeton zijn:- doordat schuimbeton enkel onderwegen, parkeerplaatsen en trottoirswordt aangebracht in een geringelaagdikte, zijn de investeringen lagerdan bij enig ander ophoogmateriaal;- na aanbrengen van het schuimbetonkunnen de wegen direct worden aan-gelegd. De renteverliezen zijn dus mi-nimaal;- aanpassing van het stedebouwkundigplan zijn tot in een zeer laat stadiummogelijk;- te verwaarlozen zettingen dankzij delage volumieke massa en daardoorminimaal onderhoud aan wegen, lei-dingen etc;- naderhand geen opgebroken wegenmeer, wat voor een kantorengebiederg belangrijk is;- minimale overlast voor de omgeving(minimum aan grondtransport, geengrondwaterstandverlaging, geenzandvlakte met zandstormen etc!);- geen gevaar voor schade aan funde-ringen in de directe omgeving.BetrokkenenHet project Prinsenpark is ontwikkelddoor beleggingsmaatschappij Mount-leigh Coroco BV. De plannen voor hetbouwrijp maken van het terrein zijn ge-maakt door Infracrete BV, een advies-bureau waarin Atho Duwest en ingeni-eursbureau Koster en Partners in parti-ciperen. Beide partners waren indertijdook betrokken bij het bouwrijp makenvan het Balkengat in Rotterdam.Het bouwrijp maken wordt uitgevoerddoor Multicell v.o.f. Multicell is de on-derneming waarin KWS Multi technieken Mebin onlangs hun wederzijdse acti-viteiten op het gebied van schuimbetonhebben gebundeld.Ontwerp uitvoeringUit grondmechanische berekeningenwerd een evenwichtsfundering vastge-steld, bestaande uit een pakket van 1,30m schuimbeton, met een volumiekemassa van 500 ? 550 kg/m3en een zand-laag van 0,80 m als drukverdelende laag,alsmede als ballast tegen opdrijven vanhet schuimbetonpakket. Ter beperkingvan de waterabsorptie is een waterdich-te folie in het cunet toegepast. (De re-search is gericht op ontwikkeling vaneen schuimbetontype dat nauwelijks ofgeen water absorbeert.Het schuimbeton is samengesteld uithoogovencement, vliegas en fijn zand(en uiteraard schuimmiddel).Bij de produktie van schuimbeton is devolumieke massa de belangrijkste para-meter waarop kan worden gestuurd. Inde mengselberekening is uitgegaan van500 kg/m3. Tijdens de uitvoering is veelaandacht besteed aan kwaliteitsbewa-king. Doorlopend is de volumieke mas-sa gecontroleerd; minimaal 3 metingenper truckmixerlading. Het regiem waszodanig dat actie werd ondernomen alsde gemeten volumieke massa groter wasdan 550 kg/m3en lager dan 460 kg/m3.Het keuringscriterium voor de druk-sterkte na 28 dagen verharding was: eengemiddelde van tenminste 1 N/mm2eneen absoluut minimum van 0,5 N/mm2.Ter beperking van risico's van scheur-vorming, ten gevolge van de warmte-ontwikkeling door hydratatie, is hetschuimbetonpakket laagsgewijs opge-bouwd, in laagdikten van 30 cm; boven-dien is gewerkt in secties van 10 m leng-te.De schuimbetonspecie wordt op hetwerk vervaardigd. De bekendetruckmixers leveren de basisspecie ineen op het terrein opgestelde specialemixer, die is voorzien van eendoseerinstallatie voor hetschuimmiddel. Doseren en mengen zijnvooraf geprogrammeerdfoto's: Henk van der Veen, MaassluisDe schuimbetonfundering is medioseptember 1988 aangelegd, in 10 dagentijd. Met de bouw van de kantoorgebou-wen is inmiddels gestart. De opleveringvan het eerste gebouw is gepland in de-cember 1989.Materiaal in ontwikkelingSchuimbeton is een innovatieve ont-wikkeling in de betonindustrie, waarbijNederlandse bedrijven internationaalvoorop lopen. Het maken van voor-schriften voor nieuwe bouwmaterialenloopt vanzelfsprekend achter ten op-zichte van de toepassing. Om te voor-zien in de behoefte aan begeleidende re-gelgeving, heeft de CUR in 1985 CUR-Aanbeveling 7 'Schuimbeton' gepubli-ceerd. Een herziening is momenteel inbewerking.Naarmate de bouwwereld het materiaalleert kennen, zullen ongetwijfeld nieu-we toepassingen worden gevonden. Hetgebruik als licht funderingsmateriaalzal in ieder geval grote betekenis krij-gen.J.HJK?hneCement 1988 nr. 12 49