Boekbesprekingboekbespreking7201570100 Contemporary Concrete BuildingsIndrukwekkend, dat is deze publi-catie zeker. Twee dikke boeken ineen stevige cassette, prachtig uit-gevoerd, letterlijk vuistdik. En dathet over beton gaat, is in eersteoogopslag duidelijk. Honderdgebouwen, gerealiseerd in deafgelopen tien jaren en van overde hele wereld, zijn hierin gedocu-menteerd met als invalshoek`architectuur in beton'.Toen de redactie mij vroeg dit boek-werk te bespreken voor Cement,heb ik het direct geaccepteerd. Hetzal mijn laatste bijdrage aan hetvakblad zijn, waaraan ik vele jarenzelf als redacteur heb gewerkt. Veelwerk heb ik gemaakt van deopbouw van een kennisnetwerkvoor architectuur in beton, zodat ikdeze publicatie van uitgeverijTaschen vooral vanuit de achter-grond van marketingcommunicatiebekijk. Taschen is een grote naam inde uitgeverswereld. Met slimme uit-geefformules slaagt ze erin een zeergroot publiek te bereiken, van dege?nteresseerde leek tot de altijdleergierige professional. U heeft vastwel een aantal Taschen-publicatiesin uw boekenkast staan.De consequent volgehouden grafi-sche en redactionele formule maaktdeze`zware'publicatie eenvoudigtoegankelijk. Honderd gebouwenzijn geordend naar naam van dearchitect, gewoon op alfabet vanAcebo & Alonso tot Zumthor.Meestal ??n project per architect,in enkele gevallen twee of zelfsdrie (niet verrassend voor Ando,Chipperfield en Hadid). Het enigeNederlandse bureau dat is verte-genwoordigd, is UNStudio van Benvan Berkel en Caroline Bos, met eenproject in Singapore.1Boekbespreking 72015 71weer iets unieks ontstaat. Dat vergtkennis, dialoog en interactie. Preciesdat is het doel van ons nieuwe medi-um Tektoniek, zeer recent gelanceerdals het kennisnetwerk van architec-tuur in beton. Ook dat wil ik graagaanbevelen: www.tektoniek.nl. Hans K?hnemeeste van de honderd geselecteerdegebouwen groot, zeer groot of zelfsmegagroot zijn. Ik mis de meer intie-me en bescheiden projecten waarinbeton niet indrukwekkend groot is,maar wel veel kwaliteit brengt in tac-tiliteit, in beleving. Het laatste projectin deel 2 van dit boek doet dan tochwel weer goed. Dat is namelijk deBruder Klaus Kapelle van Peter Zum-tor, de kampioen van het doorgron-den van het materiaal en het uitbui-ten van specifieke kwaliteiten. Mijneigen motto mag ik hier vast wel aantoevoegen: materialen moet je voe-len, ruiken en proeven.Wat betreft de schaalgrootte herin-ner ik me ook een opmerking vangood old Abe Bonnema tijdens eeninterview:"projecten hebben wel eenzekere maat nodig om schoonbetontot z'n recht te laten komen". Hij hadgelijk. Ook met zijn opmerking datNederland niet het ideale klimaatheeft voor schoonbeton buiten. Degeselecteerde honderd contempo-rary concrete buildings bevestigendat in feite. Verreweg de meeste zijnte vinden in drogere klimaatstrekenwaar andere detailleringen haalbaaren toelaatbaar zijn. Niettemin zijn hetmooie bronnen van inspiratie, ookvoor projecten hier.Mag ik er ??n uitlichten? Het NiigataCity Konan Ward Cultural Center vanarchitect Chiaki Arai. Niet vanwegede ruimtelijke vorm, maar vanwegede even eenvoudige als slimmevervanging van de conusvorm aancenterpennen door strips, die kunnenworden gebruikt voor kleine licht-armaturen. Woorden schieten tekort;u moet het zien! Aanbevolen dusdeze`100 Contemporary ConcreteBuildings'. Een heerlijk boek om tekrijgen en trouwens ook geweldigom te geven.Wetende dat ik niet helemaal objec-tief ben, durf ik toch wel te stellendat de afgelopen tien jaar de kwali-teit van architectuur in beton in onsland is gestegen. De ontwikkelingvan CUR-Aanbeveling 100 (en derevisie daarvan) heeft zeker bijgedra-gen aan een betere dialoog tussenontwerpers en producenten, zo ookde serie Casestudies Prefab Beton diewe vanuit het Cement&BetonCentrumhebben georganiseerd. En die dia-loog is essentieel voor het benuttenvan de potenti?le kwaliteit van beton.Beton is geen catalogusproduct endat moet het ook vooral niet worden.De onderscheidende potentie vanbeton in architectuur is dat er steedsEerst wordt er een kort cv van dearchitect gegeven en vervolgens deprojectreportage, vooral met primafoto's en enkele kleine tekeningen(situatie, plattegrond en doorsnede).De tekst is in omvang en diepgangbeperkt, ook al vanwege de drietalig-heid (Engels, Frans en Duits) die tochveel ruimte vergt. Het boek nodigtdaardoor vooral uit tot bladeren en jelaten verrassen door prachtige pro-jecten van architectenbureaus waarwe hier nog niet van hebben gehoordof gezien. En wat mij betreft eentevredenstemmende herkenning vanarchitecten die we al voor hun inter-nationale erkenning hebben betrok-ken bij onderwijsprojecten, zoals deConcrete Design Competition.Lezenswaardig is de inleiding, waarinde grote lijnen van ontwikkeling wor-den geschetst van ruim honderd jaararchitectuur in beton. Hierin zie jeheel mooi de relatie tussen materi-aalontwikkeling, constructietechnieken toepassing van architectonischekwaliteiten. Die materiaalontwikke-ling eindigt in deze publicatie bijultra-hogesterktebeton, zoals toege-past door Rudy Ricciotti die mededaardoor internationale aandachtkreeg. De ontwikkeling en toepassingvan ultralicht en thermisch isolerendbeton (bekend als warmbeton) zalover tien jaar wel aandacht krijgen inhet volgende 100 Concrete Buildings-boek. En ik verwacht dat daar danook de eerste 3D-geprinte betoncon-structies aan de orde gaan komen.Wat mij persoonlijk opvalt ? en ookeen beetje tegenstaat ? is dat de1 Roberto Garza Sada Center for Arts,Architecture and Designfoto: Shigeo Ogawa2 Niigata City Konan Ward Cultural Centerfoto: Chiaki Arai2100 Contemporary ConcreteBuildingsauteur Philip Jodidiouitgave Taschen GmbH, Keulentaal Engels, Frans, Duitsaantal pagina's 730afmeting 240 ? 310 mmISBN 978-3-8365-4767-3prijs 39,90meer informatie en bestellenwww.taschen.nl