duurzaamheidprof.dr.ir.Ch.F.Hendriks, TUDelft/BDA-IntronOp de Conferentie Betononderzoek & de Praktijk op 23 mei 1996 had ??n van de thema'sbetrekking op milieu. De discussie vond plaats aan de hand van een tweetal inleidingenvan prof.dr.J.M.J.M.Bijen (Intron) en ir.J.Vingerling (SBR).BETONONDERZOEK&DEPRAKTIJK (lIDNIEUWE IMPULSEN VOOR MILIEUGERICHT BETONONDERZOEKStelling 5 De ontwikkeling van zelfverdichtend beton - ook voor lage sterkteniveaus - is van groot be-lang voor de toekomst van beton.Stelling:!. De inzet om meer hergebruik binnen het ketenbeheer (retoursystemen) na te streven moetworden gecontinueerd.Van belang daarbij is dat er niet wordt gesproken over afvalstoffen, maar overgrondstoffen (zeker inde wetgeving). Flexibiliteit intechnische en milieuwetgeving (bijvoorbeeld gebruik puingranulaat van0%tot 100%), afhankelijk van hettoepassingsgebied. Onderzoek moetzich richten op realisatie vandie optimale inzet.Stelling 4 Beton speelt ook een belangrijke rol bij het beschermen van milieu en gezondheid.Bijvoorbeeld: bergingen, waterkeringen, bodembeschermende voorzieningen, immobilisatie. Dit iseven belangrijk als de veel bediscussieerde rol t.a.v. de milieubelasting. Aandacht dient hierbij uit tegaan naar het vermijden van scheuren, vermindering van voegen en aansluitingen en het vloei-stofdicht afdichten van voegen en niet naar de vloeistofdichtheid van het beton zelf. Het gaat hierook om een imago: beton is zeer geschikt, mits onder de juiste randvoorwaarden toegepast.Stelling 3 Bij het verzamelen van milieu-informatie moet niet alleen aandacht worden besteed aangrondstoffen/materialen, maar ook aan de manier waarop deze worden toegepast inde constructie(constructieniveau).Dus op ontwerpniveau deze beslissingen meenemen via een integrale benadering (inclusief afwe-gingen als stichtingskosten/onderhoudskosten). Vuistregels, kentallen en besllsslngsondersteu-nende rekenmodellen zijn nodig ter realisering van met name doelvoorschriften. Slanker construe-ren, optimalisatie van ontwerp van betoneigenschappen, verantwoord gebruik van afvalstoffen uitandere kringlopen zijn belangrijke aandachtspunten.dien hoge percentages hergebruik wordengerealiseerd. Er is derhalve sprake van eenoptimum. Bij gebruik van reststoffen ver-dient het altijd aanbeveling de latere herge-bruiksmogelijkheden van het gesloopte be-ton aangaande emissies te onderzoeken.Eris zorgrond het voorgenomen Nederland-se beleid aangaande stralingsaspecten uitbouwmaterialen. Onzekerheden over dewerkelijke gezondheidseffecten hiervan alsook de gevolgen voor beton bij rigide grens-waardenliggenhieraan ten grondslag. Deconferentiedeelnemers spraken zich uitvoor een meer op de Europese benaderingafgestemd beleid. Overigens heeft de Ne-derlandse overheid zich nog niet uitgelatenover de hoogte van de tijdelijk te hanterengrenswaarden, die wat beton betreft vooralvan belang zijn in verband met de mogelijk-heid van hergebruik en het continueren enwaar mogelijk uitbouwen van de inzet vanreststoffen. Wel heeft de Nederlandse over-held aangegeven uiteindelijkte streven naarhet hanteren van een prestatieconcept meteen binnenklimaateis aangaande de totalestralingsbelasting in woningen.Nieuwe ontwikkelingen zoals de studie naarhet 'ontharden' van beton in zijn samenstel-lende grondstoffen teneinde de vrijgekomendeelstromen maximaal te hergebruiken,worden door de conferentiedeelnemers po-sitief beoordeeld. Dit geldt ook ten aanzienvan de toepassing van hogesterktebeton.beton met hoge duurzaamheid en zelfver-dichtend beton.Beton is ook een materiaal met grote toe-passingskansen voor het maken van milieu-beschermendevoorzieningen met zeer lan-ge gebrulksduur, zoals het realiseren van af-dichtingen en vloeistofdichte scheidings-constructies.De discussie tijdens de conferentie leverdeuiteindelijk vijf conclusies op. Deze conclu-sies zijn samengevat :in bijgaand schema.?Belangrijke facetten zijn hergebruik van be-ton en inzet van reststoffen. Deze verdieneneen genuanceerde benadering. Uit recenteonderzoekingen is gebleken dat van de vijfmilieumaten (grondstoffen, energie, afval,hinder en emissie) vooral energie en emis-sies in negatieve zin worden be?nvloed in-nadere afweging nodig tussen 'uitgekiend'ontwerpen en verlenging van de technischelevensduur c.q. vermindering van onder-houd door overdimensionering.Stelling 2 Meestal wordt een mechanisch/constructief oordeel gegeven over het gedrag van beton.Het is zaak om ook overaspecten die te maken hebben met milieu, arbeidsomstandigheden en ge-zondheid een oordeel te vormen.Eris behoefte aan hetcre?ren van goed toegankelijke, geverifi?erde, in de praktijk bruikbare informa-tie, zodanig dat de ontwerper, de constructeur, de producent en de aannemer dit kunnen integrerenin hun aandeel aan het bouwproces. Tegenstrijdigheden moeten worden voorkomen. Prestatlege-richtheld. marktconformiteit en het Programma van Eisen bieden de vrijheid om zelf een optimum tezoeken. Het is belangrijk dat de betonwereld zelfbeschiktoverdie kennis. Bestaande informatie overbeton ten aanzien van milieu, gezondheid en arbo moet in kaartworden gebracht. Doelmatige en effi-ci?nte hulpmiddelen moeten daarvoor worden ontwikkeld.Bijen analyseerde de milieukwalificatie voorbeton en constateerde dat- in tegenstellingtot de eerste milieuvoorkeurslijsten - betonin LCA-studiesredelijk totgoed scoort. Het isvooral van belang de resultaten van dezestudies te gebruiken om de zwakkere puntente verbeteren.Hetgaatdan om hetverminderen van demi-lleubelasting :bij de cementproductie en bijhet transport van grondstoffen en produc-ten. Ookmateriaalbesparing door slankerteconstrueren is van belang. Hier is wel een26 CEMENT1996/12